Morgunblaðið - 28.03.1982, Blaðsíða 36

84
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MARZ 1982
Hvað er það fyrst og fremst, sem við
líetum lært af atburðinum í Póllandi?
Sama lexían hefur upp undir fjörutíu sinn-
um verið löfið meira eða minna greinilega
fyrir veröldina á síðastliðnum sextíu og
fimm árum, en vesturlandabúar hafa allt-
af reynt að sniðganga þessa lexíu og láta
t-ins og hún hafi aldrei verið til; reynt að
láta sem þeir skildu hana ekki eða þá
rangtúlkað hana.
Hlustið bara á örfáar af þeim skýring-
um, sem við heyrum um þessar mundir!
f>ær eru í öllum blæbrigðum, allt frá
itarnalegum móðgunartón: „Þeir hafa eyði-
lagt jólin fyrir okkur vesturlandabúum"
ímeiningin var að minnsta kosti þessi bak
við spurningu eina, sem mér barst frá
brezku dagblaði) — og allt upp í það að
taka á sig myndir dularfullra, svífandi
furðusýna: „Herforingjaklíka af suður-
amerískri gerð birtist skyndilega á sjón-
arsviðinu í Póllandi og hrifsaði til sín völd-
in af örmagna kommúnistaflokki."
Þessi var sannarlega góður!
Þið ættuð bara að reyna það einu sinni
að taka völdin frá kommúnistaflokki, sem
situr við stjórnvöl ríkisins! Eru einhverjir
þeir til, sem nokkurn tíma og nokkurs
staðar hefur tekist það?
í einföldustu skýringunum er talað um
utanaðkomandi íhlutun: „Kreml hefur
knúið Jaruzelski til þessa." En séu
þvinganir af hálfu Kreml nægileg skýring,
er hvorki unnt að draga sovézka herinn né
heldur sovézku leyniþjónustuna til ábyrgð-
ar fyrir gjörðir sínar, því þessir aðilar
unnu verk sín undir þvingunum að ofan.
Þá er heldur ekki unnt að gera okkur, það
fólk sem fætt er í Sovétríkjunum, ábyrgt.
Við berum heldur enga ábyrgð, af því að
við vorum einnig beitt „þvingunum" af
hálfu Kreml til að gera það sem við gerð-
andlega innblásinn af sósíalisma heldur af
kristinni trú.
Hugmyndafræði kommúnismans er sögð
dauð? Áður en hún deyr, mun hún samt
hafa ráðrúm til að fara báli og brandi um
gjörvallan hinn vestræna heim, leggja
hann undir sig og belgja sig út á blóði
vesturlandabúa. Hin kommúníska hug-
myndafræði er dulúðgur kraftur, sem
stríðir gegn öllu réttu eðli. Hún stendur af
sér öll náttúruleg, efnahagsleg og félagsleg
lögmál. í stað þess að líða endanlega undir
lok eins og hún ætti með réttu að gera,
hrósar hún sigri. Hún eykst og magnast að
styrkleika vegna vanmáttar vesturlanda.
Kommúnísk hugmyndafræði er ennþá fær
um að lifa af í Sovétríkjunum og í hinu
kommúníska Kína. Hún mun stöðugt geta
fundið réttan jarðveg til að draga næringu
úr.
Ár eftir ár í 65 ár, mánuð eftir mánuð
hafa vesturlönd ýtt vogarstönginni í sömu
átt — í áttina til glötunar, uppgjafar og
þjónustusamlegrar undirgefni við komm-
únismann. Kynslóð eftir kynslóð Evrópu-
búa hefur gerst sek um svik við sjálfa sig í
kapphlaupinu eftir makindalegra lífi,
meðan ótal milljónir meðbræðra þeirra og
meðsystra fyrir austan pólsk-rússneska
landamærafljótið Búg voru drepnar eða
þeim tortímt með hungursneyð. Alveg á
sama hátt sjáum við nú á dögum evrópska
friðarsinna á sinu andlega villuráfi önnum
kafna við að bregða fæti fyrir stefnu
Bandaríkjanna, sem þó virðast fastlega
ákveðin í að veita kommúnismanum mót-
spyrnu. Evrópumenn óska ekki eftir að
notfæra sér sinn eiginn styrk, heldur setja
allt sitt traust og von á utan að komandi
kraftaverk, á einhvern stórglæsilegan af-
gerandi árangur af hinum þokukenndu
samningaviðræðum við kommúnista.
Alexander Solsjenitsyn:
Pólland er einungis enn eitt dæmið
um — allt frá árinu 1918 með dyggri að-
stoð sovézku leynilögreglunnar ... að
framkvæma aftökur, að hvolfa bátum
þéttsetnum lifandi mannverum, að koma á
fót þrælkunarbúðum handa milljónum á
milljónir ofan af fólki, að útrýma íbúum
heilla landsvæða í svo hrikalega stórum
stíl, að mannkynssagan hefur aldrei
kynnst neinu þvílíku áður.
Öfl að utan
Það er svo sem hægt að andmæla þessu
á mjög hlutlægan hátt og segja, að sjálft
Kreml geti einnig sér til afsökunar bent á
öfl, sem komu utan að: bent á þau hundruð
þúsunda erlendra stríðsfanga eftir fyrri
heimsstyrjöld, sem gafst tækifæri til að
þjóna lund sinni með þvingunum í fram-
andi landi. Kommúnisminn er vissulega
aldrei feiminn við að skella skuldinni á öfl,
sem koma utan að, en það væri vanvirð-
andi og haldlaus blekking að láta sér slíka
skýringu nægja. Að kommúnistum skuli
hafa tekist að styrkja svo völd sín í Rúss-
landi, á Kúbu og í Eþíópíu er vegna þess,
að þeir hafa í þessum löndum getað fundið
nægilega marga sjálfboðaliða til þess að
leika hlutverk böðlanna, meðan aðrir
landsbúar stóðu aðgerðarlausir hjá.
Og það er hægt að gera þá alla saman
ábyrga — alla með tölu, nema þá sem
fórnuðu lífi sínu með því að veita mót-
spyrnu.
„Þvinganir frá Kreml?" Gott og vel. En
hvers vegna hafa þá Jaruzelski, pólsku
herlögreglumennirnir, pólsku hermenn-
irnir — hvers vegna hafa þeir beygt sig
allir fyrir skipunum frá Kreml? Hvernig
stóð á því, að á svipstundu var til staðar
hálf milljón reiðubúinna aðstoðarmanna?
Af þeim hartnær fjörutíu skiptum, sem
lexían hefur verið flutt, er pólska lexían að
því leyti frábrugðin hinum, að hér er um
að ræða fyrirmyndar þjóð að því er varðar
styrk pólskrar þjóðarvitundar, einingu
innan þjóðarinnar og vammleysi — þjóð
svo fastlega samantvinnuð af straumum í
þjóðarsögu og kristinni trú, að ekkert ætti
að geta sundrað henni. En samt var hægt
að kalla á vettvang nægilega marga
kommúníska skósveina í Póilandi.
Meðal þeirra Pólverja, sem þessa dag-
ana láta í ljósi sárustu reiði, eru ef til vill
fáeinir, sem lögðu gjörva hönd á að út-
rýma pólska hernum árið 1945. Alveg eins
og finna má meðal fórnarlambanna við at-
burðina í Prag árið 1968 heilmarga af
þeim sem aðstoðuðu svo ötullega með
hrifningu sinni við að koma kommúnism-
anum á laggirnar í Tékkóslóvakíu árið
1945 eins og til að hæða þá flóttamenn,
sem óttuðust Sovétríkin.
Mesta ógn tuttug-
ustu aldarinnar
Það er því þetta, sem við getum lært: sú
hætta, sem vofir yfir mannkyninu á tutt-
ugustu öld, stafar ekki frá þessu landinu
eða hinu, stafar ekki af þessari eða hinni
þjóðinni, af þessum eða hinum leiðtogan-
um. Hún stafar frá hinum illu öflum í
umheiminum, sem hafa tekið sér bólfestu í
kommúnismanum. Um sextíu og fimm ára
skeið hefur kommúnisminn, að mestu leyti
óhindraður, þrammað sína sigurgöngu um
veröldina. Og sú þjóð er ekki til í Evrópu,
sem ekki er fús til að leggja fram nægi-
legan fjölda af böðlum og gefast svo upp
skilyrðislaust.
Við skulum taka Vestur-Þýzkaland
þessa dagana sem dæmi: Vestur-Þjóðverj-
ar eru rétt í þann veginn að leggjast mar-
flatir á kviðinn frammi fyrir kommúnism-
anum, og þar verður engin nauðsyn á að fá
til aðstoðar ausur-þýzka pólitíska útsend-
ara. Og Frakkland? Um langt skeið hefur
kommúnistaflokkurinn, studdur milljón-
um kjósenda, starfað algjörlega opinskátt,
án þess að fara á nokkurn hátt leynt með
þær fyrirætlanir sínar að leggja heims-
kommúnismanum til allan þann mannafla,
sem þörf yrði á og nota þarf. Og í löndum
eins og Italíu, Spáni og Stóra-Bretlandi
verður í hverju fyrir sig unnt að grípa til
ennþá fleiri tiltækra manna, þegar þörf
krefur.
Hið nýja í lexíunni er ekki „þvinganir
frá Kreml" heldur sú staðreynd, að
mannkynið er ekki undir það búið og alltof
vanmáttugt þegar á ríður að snúast til
varnar gegn illræði kommúnismans, sem
fer léttilega með að standa af sér og hand-
járna sérhverja vitiborna hugsun.
Lexían frá Póllandi
Hin ægilega staðreynd er ekki „þvingan-
irnar frá Kreml", heldur sú fengna full-
vissa, að gjörvallt mannkynið — við öll
sömul — að við látum vegna vitsmunalegs
sljóleika og andlegs vanmáttar lokka
okkur niður í þá gröf, sem kommúnisminn
hefur grafið handa okkur.
Núna er það svo undurauðvelt að láta í
ljósi síðbúna samúð sína með Pólverjum,
vona að þeim muni aftur takast að varpa
af sér okinu, vona að þeim takist áfram að
halda aftur af sókn kommúnismans í Evr-
ópu.
Það verður ekki hjá því komist að spyrja
sjálfan sig af hverju bandamenn hrundu
Póllandi (sem og Búlgaríu og Rúmeníu) af
jafn miklu hirðuleysi í arma kommúnism-
ans árið 1946. Hvað er svo sem nýstárlegt
við innrás Sovétríkjanna í Afghanistan, úr
því að Lev Trotskij skrifaði á hátindi veld-
is síns jafn gjörla og grannt um að „leiðin
til Berlínar liggi um Afghanistan", og úr
því að Lenin gat, á meðan hann enn bjó í
Svisslandi og vann þar að 1911-dagskrá
sinni, séð það fyrir, að byltingarherir hans
(sem voru ekki einu sinni til í þá daga)
myndu marséra inn í Indland?
Jú, heimskommúnisminn kemur í hverju
einasta landi stöðugt fram sem fulltrúi
valds að utan. Lærdómurinn af pólska
dæminu hefur af þeim ástæðum svo miklu
meiri þýðingu, að jafnvel Pólverjar með
allri sinni ástríðuþrungnu frelsisást, jafn-
vel Pólverjum með áína brennandi þrá eft-
ir sjálfstæði — einnig þessari þjóð kom
kommúnisminn á kné.
Engin vestræn þjóð hefur megnað að
byKKja upp með sér sambærilega getu til
mótspyrnu. Þess vegna drynur hinn pólski
desember líkt og sorgargöngulag fyrir þá
Evrópu, sem á árunum 1917—1982 láðist
að láta sér skiljast þá hættu, sem ógnar
hennar eigin tilveru.
Rauður loginn
brennur
Nú á dögum er það álitið mjög við hæfi
að ala á tálvonum um að „hin kommúníska
hugmyndafræði sé dauð“, að hún hafi far-
ist við hinar válegustu kringumstæður. En
ó nei, sú hugmyndafræði logar enn nægi-
lega glatt til þess að leggja gjörvallan
heiminn undir sig. Það er allt, sem bendir
í þá átt. Bréshnév og Jaruzelski voru ekki
einir um að axia ábyrgðina á þróun mála í
Póllandi: við hlið þeirra standa þeir Deng
Xiaoping, Pol Pot, Castro, leiðtogarnir í
Nicaragúa, Marchais hinn franski og jafn-
vel Berlinguer og Carillo, já, þeir líka, al-
veg sama, hve mikið þeir hamast núna við
að taka þátt í opinberum mótmælaaðgerð-
um. Því það er einmitt þeirra hugmynda-
fræði, sem með sínum þungu skrefum er í
óðaönn að mola niður Pólland. Og látum
okkur bara játa, að þessi hugmyndafræði
er bara alls ekki svo framandi fyrir jafn-
aðarmenn, sem að vísu bera fram hávær
mótmæli vegna atburðanna í Póllandi.
Dauði hugmynda-
fræðinnar
Hugmyndafræðin að baki sérhverri út-
gáfu af kommúnisma byggist á hinu kúg-
andi valdi ríkisins. Látið ykkur ekki
skjátlast: Solidarno’s’c í Póllandi var ekki
Blindni vestur-
landabúa
En það eru bara ekki til nein kraftaverk
til bjargar hinum villuráfandi sálum.
Samningaviðræður við kommúnista hafa
aldrei borið neinn jákvæðan árangur fyrir
vesturlönd, en hafa hins vegar alltaf endað
með ósigri þeirra. (Það eru þó til tvær
áberandi undantekningar frá þessu: Aust-
urríki naut á sínum tíma persónulegs at-
beina Khrúsjtjovs sjálfs. Og hvað varðar
bannið við að sprengja atómbombur í and-
rúmsloftinu, þá var það afleiðing af varn-
arviðbrögðum manna um gjörvallan
heim.)
Allar samningaviðræður frá því í Genúa
(1922), þessar í Jalta, í Helsingfors og allt
til þeirra, sem núna standa yfir í Genf,
allar þessar samningaviðræður hafa aldrei
borið annan árangur en að villa um fyrir
vesturlandabúum — og stuðla að og
tryggja á þennan hátt framgang kommún-
ismans.
Þær vonir, sem bundnar eru samninga-
viðræðum þessa stundina, eru allar fá-
fengilegar og gagnslausar. Vestræn lýð-
ræðisríki eru sjúklega áfjáð í tálsýnir og
blekkingar. Þeir menn hljóta að vera
blindir, sem vænta gagnlegra niðurstaða
af samningaviðræðum við miskunnarlaus-
an andstæðing. Undanlátsemi vestur-
landa, sem er bein afleiðing þriggja ára-
tuga þróunar í álfunni, á rætur sínar að
rekja til sjálfrar undirstöðu Evrópu og
máttarstólpa hennar. Eins og vestræn
þjóðfélög koma fyrir sjónir í dag — með
efnishyggju sína og sívaxandi neyslu, vax-
andi andúð á vinnu, vaxandi skemmtana-
fíkn, með kjarnafjölskyldu, sem er á góðri
leið með að tortíma sér, með eiturlyfja-
notkun sína, guðleysi sitt og hermdar-
verkastarfsemi — þá hafa þau þegar sóað
lífskrafti sínum og glatað sínum andlega
styrkleika. Vestræn ríki geta ekki lifað af í
þess konar ástandi.
Og sósíalismi, stefna jafnaðarmanna, er
langan veg frá því að vera nokkur lausn;
hún er miklu fremur önnur gerð af sömu
illu rótum runnin.
Kúguð þjóðlönd munu vitanlega halda
áfram að gera uppreisnir hér og þar, og
aðeins einstaka sinnum munu þau geta
sýnt fram á góðan árangur, sem kostað
hefur býsnin öll af blóði. En ef vesturlönd
byggja allar sínar vonir á slíkum tilvikum,
eins og reyndin er nú á dögum, þá stefna
þau hraðbyri í voðann.
Von allra lifandi mannvera á okkar
jarðarhnetti getur aðeins að finna í hjört-
um þeirra, í því að treysta og styrkja eigin
sál, felst í því að upphefja hin sönnu verð-
mæti lífsins.