Morgunblaðið - 14.05.1982, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. MAÍ 1982
29
Ernst Stabel rœðis-
maður
Allt frá árinu 1930 hefur íslensk
togaraútgerð og oft á tíðum einnig
bátaútgerð átt markað í Þýska-
landi fyrir ísvarinn fisk, sem hún
hefur talið sér mikils virði. En það
hefur ekki ávallt verið auðvelt að
halda þeim markaði og margoft
hefur orðið að berjast ötullega svo
að hann ekki tapaðist. Þau öfl,
sem þar voru að verki, voru t.d. á
fjórða áratugnum almenn við-
skiptastefna, sem markaðist af
kröfunni um tvíhliða viðskipti
milli landa og eftir síðari heims-
styrjöldina keppinautar á mark-
aðnum, þar sem var þarlend tog-
araútgerð, sem reyndi að hafa
áhrif í þá átt að takmarka landan-
ir íslenskra togara í þýskum höfn-
um. Blandaðist þá gjarnan inn í
deilan um landhelgina, sem var
ítrekað notuð sem rök fyrir því að
útiloka ætti íslensku togarana. öll
þessi saga, sem er löng og merki-
leg, verður ekki rakin hér, en hún
kemur þó upp í hugann þegar
minnst er Ernst Stabels, ræð-
ismanns Islands í Cuxhaven, en
hann lést hinn 8. þ.m. 76 ára að
aldri, fæddur 30. apríl 1906, en
ævistarf hans var samtvinnað
þessum þætti íslenskrar togaraút-
gerðar. Þegar íslenskir togarar
hófu að landa afla sínum í þýskum
höfnum árið 1930 varð Cuxhaven
fyrst fyrir valinu. Sú borg liggur
vestan við mynni stórfljótsins
Elbu og hefur um langan aldur
verið mikil miðstöð fiskveiða á
fjarlægum miðum og alls þess,
sem útgerð snertir. Það var fyrir-
tækið Peter Hein, sem tók að sér
að veita fyrsta íslenska togaran-
um nauðsynlega fyrirgreiðslu.
Einmitt á því sama ári hóf ungur
maður störf hjá þessu fyrirtæki.
Það var Ernst Stabel og þannig
tengdist hann þegar í upphafi
þessum þætti íslenskrar togaraút-
gerðar og var svo alla tíð síðan, að
heimsstyrjaldarárunum síðari
undanteknum. Fyrstu árin var um
að ræða venjulega umboðsstarf-
semi fyrir þau útgerðarfyrirtæki,
sem sendu skip sín til löndunar í
Cuxhaven en skömmu eftir heims-
styrjöldina síðari varð hér breyt-
ing á. Ernst Stabel vegnaði vel hjá
fyrirtækinu, árið 1950 gerðist
hann meðeigandi og árið 1967
eignaðist hann fyrirtækið einn.
Til þess að koma í veg fyrir að
öngþveiti skapaðist á fiskmark-
aðnum, eftir að þýskri togaraút-
gerð óx fiskur um hrygg eftir
stríðið og framboðið óx, reyndist
nauðsynlegt að hafa skipulag á
framboði héðan og var þá óhjá-
kvæmilegt, að sérstakur fulltrúi
íslensku togaraútgerðarinnar
gætti hagsmuna hennar í sam-
skiptum við þá aðila í Þýskalandi,
sem sáu um markaðsskipulagið
þar. Félag íslenskra botnvörpu-
skipaeigenda sneri sér þá til Ernst
Stabels árið 1950 og fór þess á leit
að hann tæki sæti í þeim nefndum
tveimur, sem fjölluðu um þessi
mál. Sat hann æ síðan í þessum
nefndum sem trúnaðarmaður ís-
lensku togaraútgerðarinnar. En
þessu fylgdi einnig það að ákveða í
hvaða höfnum skipin skyldu landa
og þetta verkefni féll einnig í hlut
Stabels. Leysti hann þessi verk-
efni af hendi af slíkri trúmennsku,
að hann aflaði sér trausts allra
þeirra, sem skipti áttu við hann.
Mér var þetta vel kunnugt, bæði
af eigin reynslu, þar sem ég átti
þess kost að fylgast með þessum
störfum Stabels og ennfremur af
því, sem Loftur Bjarnason, for-
maður FÍB frá 1959 til 1973, skýrði
mér frá, enda mat Loftur hann
mikils og taldi störf hans fyrir ís-
lenska togaraútgerð ómetanleg.
Veit ég og, að sömu skoðunar eru
þeir formenn FÍB, sem síðan hafa
verið.
Mér er hinsvegar einnig kunn-
ugt um, að staða Stabels var ekki
alltaf auðveld. Hann var þar sem
trúnaðarmaður erlendra keppi-
nauta í heimalandi sínu og varð að
sýna mikla „diplomatiska" hæfi-
leika til að þoka málum áfram. En
hann var fastur fyrir þegar það
átti við, en sanngjarn og ætlaðist
til sanngirni af öðrum. Það sem
mest var þó um vert var, að hann
naut trausts þeirra, sem hann átti
skipti við um hin viðkvæmu ís-
fisklöndunarmál. Sem dæmi um
það traust, sem Stabel naut segir
vinur hans einn þá sögu, að á
fundi íslenskra og þýskra togara-
eigenda, þar sem Stabel sat í for-
sæti og var um mjög erfið og
vandasöm viðskipti þessara aðila
að eiga vegna fisklandana ís-
lenskra skipa og lét einn hinna
þýsku fulltrúa falla þau orð að
„við tökum ofan fyrir Stabel ræð-
ismanni".
Um miðjan sjöunda áratuginn
átti ég þess kost að heimsækja
Cuxhaven og sótti þá Stabel heim
bæði á skrifstofu hans og heimili.
Ræddum við þá ýtarlega um þessi
samskipti þjóða okkar og hans
þátt í þeim og kynntist ég vel
viðhorfum hans og hversu traust-
ur trúnaðarmaður hann hafði ver-
ið umbjóðendum sínum. A heimili
hans naut ég svo elskuríkrar
gestrisni þeirra hjóna.
í baráttunni um fiskveiðiland-
heigina fór ekki hjá því, að einnig
í Þýskalandi væri að mæta harðri
andstöðu af hálfu þeirra, sem þar
áttu mestra hagsmuna að gæta, en
það voru einmitt sömu aðilar, sem
okkar togaraútgerð átti í sam-
keppni við á ísfiskmarkaðnum,
þýska togaraútgerðin. Var okkur
þá mikils virði að eiga vini þar í
landi, sem sýndui málstað okkar
skilning og höfðu aðstöðu til að
koma sjónarmiðum okkar á fram-
færi á þeim stöðum, þar sem slíkt
gæti haft áhrif. Stabel gerði sér
jafnan far um að útskýra málstað
Islendinga í þessu þýðingarmikla
máli og hefur það þó sjálfsagt ekki
alltaf verið auðvelt í því umhverfi,
sem hann starfaði í. En hann út-
skýrði einnig fyrir okkar mönnum
sjónarmið hins aðilans og var slíkt
auðvitað gagnlegt fyrir okkur.
Hér hefur verið getið þess
helsta, sem Ernst Stabel starfaði
að, sem fulltrúi íslenskrar togara-
útgerðar, en ekki má sleppa að
minnast þess þáttar í starfi hans,
sem kom honum í snertingu við
mikinn fjölda íslenskra sjómanna
og útgerðarmanna, bæði togara og
báta á meira en 50 ára starfsferli.
Sem umboðsmaður þeirra skipa,
sem lönduðu afla sínum í Cuxhav-
en var hann auðvitað í stöðugri
snertingu ekki aðeins við útgerð-
armennina og yfirmenn skipanna
heldur voru hann og starfsmenn
hans ávallt reiðubúnir að sinna
hverskonar beiðnum áhafna skip-
anna um fyrirgreiðslu og að
mörgu þarf að hyggja í slíkum
viðskiptum. Aldrei heyrði maður
annað en að þau viðskipti færu
fram í vinsemd og urðu þar til
varanleg vináttubönd og margir
munu þeir vera, sem nú vildu
mega tjá Stabel þakklæti sitt að
leiðarlokum.
Ernst Stabel var útnefndur
vararæðismaður Islands í Cuxhav-
en árið 1953 og ræðismaður var
hann frá árinu 1958. Árið 1961 var
hann sæmdur riddarakrossi fálka-
orðunnar og fimm árum síðar
stórriddarakrossi í viðurkenn-
ingar- og þakklætisskyni fyrir
störf hans.
Að lokum vildi ég mega flytja
ekkju hans frú Anne-Lotte og fjöl-
skyldu svo og starfsfólki í fyrir-
tækinu Peter Hein samúðarkveðj-
ur og veit ég að fjölmargir útgerð-
armenn og sjómenn munu taka
undir þær kveðjur.
Davíð Olafsson
ÞAÐ SKIPTIR ÞIG
AUÐVITAÐ MÁLI
að viö bjóðum skápa og kistur í miklum fjölda valdra stærða, sem
eiga vel við allar gerðir innréttinga, innlendra sem erlendra.
Berðu stærðirnar hér að neðan við þína
innréttingu, nýja sem gamla, eða veldu
þér stærö, sem þú vilt láta gera ráð fyrir í
væntanlegri teikningu.
Bauknecht hefur örugglega málin sem-
hentar þinni innréttingu.
TV 18
TV 1601
PC 38
PC 30
PD 2601
SD 31
(Bauknecht
SD 23 $v 2451 SR 27
tegund hæó bretdd dýpt
PC 38 183 60 60
PC 30 153 60 60
PD 2601 141 55 60
SD 31 153 60 60
SD23 122 60 60
SV 2451 125 55 60
SR 27 122 60 60
TV 18 85 60 60
TV 1601 85 55 60
KÆLISKAPAR
GK 29
GK 22
GB 8
TF15
□
GK 35
í (Bauknecht
tegund hæó bretdd dýpt
GK 35 183 60 60
GK29 153 60 60
GK 22 122 60 60
TF15 85 60 60
GB8 62 55 60
FRYSTISKAPAR
CT 23 GT 36 GT 47
(Bauknecht
GT 57
tegund hæó breidd dýpt
GT57 88 175 71
GT47 88 150 71
GT36 88 120 71
CT29 88 ioo 71
GT23 88 84 71
FRYSTIKISTUR
Komið, hringið eða skrifið, og við veitum allar
nánari upplýsingar fljótt og örugglega.
Utsölustaöir DOMUSog
kaupfélögin um land allt
Véladeild
Sambandsins
Ármúla3 Reykjavik Simi 38900
Dagana 14.-22. maí bjóðum við ykkur að
skoða sýningu á gjafavörum frá DANSK
INTERNATIONAL DESIGN og öðrum
vörum í gjafavörudeild okkar við Smiðjustíg 6.
Gjafavörudeildin er opin á venjulegum
afgreiðslutíma, og laugardag til kl. 4 e.h.
Verið velkomin.
KRISTJflfl
SIGGEIRSSOn HF.
LAUGAVEG113.
SMIOJUSTiG 6, SIMI 25870