Morgunblaðið - 26.06.1982, Side 23

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1982
SÍF 50 ára
„Með samstöðu eru okkur
flestir vegir færir
— segir Þorsteinn Jóhannesson stjórnarformaður SÍF
„HLUTVERK stjórnarformanns
SÍF er fyrst og fremst að halda
félaginu saman, kalla saman fundi
og leggja fram þau mál, sem koma
upp á hverjum tíma. Auk þessa
hafa formenn SÍF aila tíð tekið
mikinn þátt í sölustarfmu sjálfu og
fylgjast þeir ávallt vel með því sera
er að gerast á mörkuðunum,“
sagði Þorsteinn Jóhannesson
stjórnarformaður, þegar spjallað
var við hann.
Þorsteinn Jóhannesson frá
Reynistað í Garði hefur verið
formaður SIF frá því á aðalfundi
1981, en Þorsteinn var fyrst kos-
inn í stórn SÍF árið 1964, þá sem
varamaður. Þorsteinn hefur alla
tíð verkað töluvert af saltfiski og
áður en hann hóf eigin verkun,
vann hann að henni ásamt föður
sínum, Jóhannesi á Gauksstöð-
um.
A yngri árum Þorsteins var
saltfiskframleiðslan mikið meiri
en nú er, og þá var allur fiskur
fuliverkaður í landinu. Fram-
leiðsla á saltfiski datt að mestu
niður síðari stríðsárin, en smátt
og smátt hefur framleiðslan
aukist og hefur ekki verið meiri
frá stríðslokum.
Þorsteinn er spurður hvernig
útlitið sé nú á saltfiskmörkuðun-
um, þegar til dæmis Kanada-
menn auka sífellt útflutning á
saltfiski og selja meðal annars
til Portúgal.
„Það er staðreynd, sem ekki
verður litið framhjá að Kanada-
menn auka stöðugt útflutning
sinn á saltfiski til Portúgals, en
þrátt fyrir það hafa Portúgalir
ekki dregið úr kaupum á íslenzk-
um saltfiski. Fljótt á litið held
ég, að í framtiðinni verði spurn-
ingin ekki, hversu mikið magn
við getum selt til viðskiptaland-
anna, heldur hvaða verð við get-
um fengið fyrir vöruna. Það er
ljóst, að við getum ekki lengur
haldið áfram að flytja út verð-
bólguna frá Islandi og það getur
komið okkur í koll.“
— Er mikið kvartað undan
gæðum íslenzka saltfisksins?
„A síðasta ári var minna um
kvartanir en hefur verið. Það var
helzt að kvartað var undan und-
irvigt. Að vísu var Portúgölum
seldur úrgangsfiskur númer 5,
en þeir voru ekki hrifnir af þess-
um gæðaflokki.
Úrgangsfiskurinn getur orðið
nokkuð vandamál. Brasilía tók
við þessum fiski að hluta, en nú
hafa sölur þangað dottið niður.
Siðan tókst að selja úrgangs-
saltfisk til Zaire og auðvitað til
Nígeríu í formi skreiðar og feng-
ið þar gott verð eins og alþjóð
veit. Það verð sem höfum fengið
u
í Nígeríu hefur líka orðið þess
valdandi að menn hér hafa ekki
sýnt skreiðarmarkaðnum á ít-
alíu nægilegan áhuga þar til nú
síðustu vikur, eftir að lokaðist
fyrir Nígeríumarkaðinn."
— En hvernig er saltfisk-
markaðurinn á Ítalíu um þessar
mundir?
„Þeir kaupa alltaf svipað
magn af saltfiski, en á síðustu
árum hafa þeir sýnt aukinn
áhuga á að kaupa söltuð fiskflök
frá Islandi og auka þeir sífellt
kaup sín á þeim. Þar sem víða
annarsstaðar, erum við í vissri
samkeppni við Norðmenn."
— Það er oft talað um undir-
boð frændþjóða íslendinga á
saltfiskmörkuðunum. Hvað viltu
segja um það?
„Ég tel tvímælalaust óeðlilegt,
að þeir sem við vinnum með á
mörkuðunum fari á bak við
okkur. Sérstaklega þegar það er
haft í huga, hvers viðkomandi
þjóð eða þjóðir njóta innan 200
Þorsteinn Jóhannesson
mílna efnahagslögsögu íslands."
— Að lokum Þorsteinn. Hver
eru helstu framtíðarverkefni
SÍF?
„Framtíðarverkefni SÍF er
fyrst og fremst að stuðla að því
að framleiðendur standi saman:
Það hefur sýnt sig að með sam-
stöðu, eru okkur flestir vegir
færir og vona ég að svo verði
áfram."
,, Okkur fannst að í stjórn-
inni vœru margir menn sem
framleiddu ekki saltfisk “
Rætt við Tómas Þorvaldsson fyrrverandi stjórnarformann
„Ég var um fermingu þegar SÍF
var stofnað og það má segja að þá
strax hafi ég tekið þátt í félags-
skapnum, þótt það hafi verið
óbeint þá, því foreldrar mínir
seldu sinn fisk til SÍF strax við
stofnun þess. Fullgildur aðili að
SÍF hef ég verið frá árinu 1953, en
þá fór ég út í minn eigin rekstur,"
sagði Tómas Þorvaldsson fyrrver-
andi stjórnarformaður SÍF þegar
rætt var við hann. Tómas sat sam-
tals 22 ár i stjórn SÍF, hann var
varaformaður í 2 ár og formaður í
16 ár. Hafa því fáir starfað jafn
lengi að málefnum SÍF og Tómas.
Saitfiskframleiðsla i landinu jókst
mikið þann tíma, sem Tómas var
formaður samtakanna, en hún
hafði sem kunnugt er lagst niður í
stríðinu og sölur gengu hægt fyrstu
ár eftir stríð og nokkuð fram á
sjötta áratuginn.
Þegar Tómas var spurður að
því hvert hafi verið upphafið að
því að hann fór í stjórn SÍF
sagði hann: „Það má segja að
skorað hafi verið á mig. I ágúst
1959 komum við saman 42 menn
víðsvegar að og á þeim fundi var
mér falið ásamt öðrum manni að
ganga á fund stjórnar SÍF og
tala máli þessa hóps. Nú, við
fluttum mál okkar og fengum
þau svör frá stjórninni, að nefnd
yrði skipuð í málið, sem var og
gert. Fékk nefnd þessi nafnið
hagsmunanefnd. Ég var í þessari
nefnd og var þar þangað til ég
var kosinn í aðalstjórnina 1960.“
— Hvert var málið, sem þið
þurftuð að ræða við stjórnina?
„Okkur fannst mörgum að í
stjórr SÍF væru margir menn,
sem ættu í rauninni engan fisk
til að framleiða, enda kom það á
daginn. Okkur fannst það sem
sagt míkið mál, að þeir sem
framleiddu mest af fiskinum
ættu ekki fulltrúa í stjórninni.
Hitt er svo annað mál, að margir
þeir sem voru í stjórninni voru
miklir ágætismenn þótt þeir
framleiddu ekki saltfisk. Arið
1963 bættist síðan annar maður,
sem kom beint úr sjávarútvegin-
um, í stjórnina."
— Voru ekki mörg ljón á veg-
inum fyrst eftir að þú tókst við
stjórnartaumunum í SÍF?
„Þessi fyrstu ár mín voru á
margan hátt erfið, en þau voru
líka reynslurík og maður lærði
margt á meðan maður var að
fóta sig og kynna sér málin hér
heima og að heiman. Ég var kos-
inn formaður samtakanna árið
1965 og þá tók ég upp, til þess að
auka hlut framleiðenda í stjórn-
inni, að láta kalla varamenn
jafnan á stjórnarfundi og helst
sá siður enn og tel ég að þessi
háttur hafi gefist mjög vel.
Ég get ekki bent á neitt sér-
stakt úr starfinu, þar sem átök
voru mikil, en auðvitað gekk á
ýmsu og ýmsum fannst að hver
dagur hjá okkur væri efni í heila
blaðagrein eða blað.
Nú á þessum árum þurfti að
snúa sér að viðreisn þurrfisk-
verkunarinnar og ennfremur
voru markaðsmálin mjög
sveiflukennd eftir löndum.
Mesta erfiðleikatímabilið varð
hins vegar á árunum 1967 og
1968. Það ár var mikil veiði í
Norður-Atlantshafi og meiri en
markaðurinn gat tekið við. Sem
dæmi má nefna að Spánverjar
framleiddu þá 130 þúsund tonn
af saltfiski og Þjóðverjar 16 þús-
und tonn, en nú framleiða t.d.
Þjóðverjar engan saltfisk.
Á árinu 1968 vorum við á
ferðalögum um markaðslöndin á
sjöunda mánuð og hér heima
höfðu menn ýmislegt til mál-
anna að leggja sökum þessa
ferða okkar. Síðla árs 1968 þótti
okkur eðlilegt að boða til auka-
fundar SÍF og bjóða öllum á
fundinn, sem höfðu lagt eitthvað
til málanna af mikilli mælgi, en
kannski lítilli þekkingu. Það brá
svo við á þessum fundi, að gagn-
rýnisraddirnar þögnuðu svo til
algjörlega."
— Hvað varð verðfallið á
saltfiski mikið á þessum árum?
„Á þessum árum var talið að
verðfall hefði orðið allt að 54% á
fiski almennt og þá einnig á
saltfiski. Úr þessu rættist, en þó
ekki fyrr en árið 1969. Þegar
svona áföll koma þarf að auka
vinnuna mikið og hvorki þetta
né annað hefst nema með mikilli
vinnu og stundum vilja hlutir
bregðast þótt mikil vinna sé lögð
í þá.
Á árinu 1968 fórum við um
alla S-Ameríku og náðum þar í
sambönd sem entust í nokkur ár.
Því miður hafa komið lægðir í
þennan markað síðan og þurr-
fiskmarkaðurinn þar stendur
illa í dag.
Árin frá 1969 fram til 1978
gengu eðlilega fyrir sig. Það voru
þessar venjulegu sveiflur og
einnig breyttist samsetning á
flokkunum meðal annars vegna
tilkomu allra skuttogaranna.
Ágrip 1978 var síðan mikið
átakaár. Portúgalir lokaði dyr-
unum á okkur, þótt samningar
væru fyrir hendi. Þeir kröfðust
þess einfaldlega, að viðskipta-
staða landanna yrði lagfærð áð-
ur en þeir tækju við meiri fiski
frá okkur. Okkar viðbrögð voru
þau að hafa stjórnarfundi opna á
meðan staðið var í samningum
við Portúgalina, og þeim samn-
ingum lauk með því, að keyptir
voru til landsins tveir skuttogar-
Tómas Þorvaldsson
ar frá Portúgal, sem reyndust
ódýrir og hafa reynst vel. Þá
voru olíukaup aukin þaðan og
kaup á fleiri afurðum voru auk-
in.“
Að síðustu sagði Tómas:
„Ég vil færa öllum þakklæti,
sem ég hef unnið með innan SÍF
og utan, ekki síst vil ég þakka
nánustu samstarfsmönnunum.
Það voru oft mikil átök, en það
er eðlilegt. Samstarfið var al-
mennt gott að mínu mati og
árangurinn tel ég hafa verið
nokkuð góðan."
„Meiri festa komst á sölu
málin með stofnun SIF“
— segir Einar Guðfinnsson, Bolungarvík
„Mér hefur alla tíð líkað sam-
starfið við Sölusamband ísl. fisk-
framleiðenda afskaplega vel og
eins og ég hef áður sagt tel ég að
það hafi verið stigið mikið gæfu-
spor fyrir þjóðina í heild, með
stofnun þessara samtaka," sagði
Kinar Guðfinnsson í Bolungarvik,
er Morgunblaðið ræddi við hann í
tilefni af hálfrar aldar afmæli SÍF.
Einar er nú einn á lífi úr hópi
stofnenda SÍF. Að vanda var
hann mættur til aðalfundarins
og var þar hylltur af viðstöddum
með langvinnu lófataki.
„Sannleikurinn er sá,“ sagði
Einar að SÍF var stofnað er
miklir erfiðleikar voru í þjóðar-
búskapnum. Þetta var í upphafi
kreppunnar miklu og margir
stóðu afar illa. Ég var tiltölulega
nýlega byrjaður mína atvinnu-
starfsemi, (fyrirtækið Einar
Guðfinnsson hf. er stofnað 1.
nóvember 1924). Ég hafði komist
í samband við sterka og dug-
mikla útflytjendur á saltfiski, þá
Kveldúlf, Copeland og Berrie, en
Ásgeir Sigurðsson (Edinborg)
var umboðsmaður fyrir þá síð-
asttöldu.
Þegar fram liðu stundir fór að
bera á því að menn töldu að
þetta form hentaði ekki mjög vel
við fiskútflutninginn. Síst við
þær erfiðu aðstæður sem ríktu
og eru ólíkar því sem við þekkj-
um í dag. Fiskkaupendur höfðu
mikið rætt þessi mál sín á milii
og í ársbyrjun 1932, það mun
hafa verið 8. janúar, stofnuðum
við Vestfirðingar Fisksölusam-
lag Vestfjarða. Það var einkum
Jón Auðunn alþingismaður sem
hafði forgöngu um þetta fyrir-
tæki og veitti því forstöðu. Um
mitt sama ár var hins vegar SÍF
stofnað, eins og kunnugt er.
Fljótlega gengum við Vestfirð-
ingar inn í SÍF og þar hef ég
síðan starfað. Mér fannst það
koma fljótlega í ljós að meiri
festa komst á fisksölumálin, eft-
ir að SÍF var stofnað. Fyrir
menn eins og mig, sem voru á
kafi ofan í eigin rekstri var af
þessu mikið hagræði. Okkur var