Morgunblaðið - 18.07.1982, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ1982 5 1
Vísitöluáþján
Hugleiðingar um efnahagsmál. Endursaminn
leiðari úr vikublaðinu íslendingi 20/ 6 1982
eftir Jón G. Sólnes
Við íslendingar munum búa
við háþróaðasta og um leið vit-
iausasta vísitölu- og verðbóta-
kerfi sem fyrirfinnst meðal svo-
kallaðra siðaðra þjóða. Allt mun
þetta kerfi í upphafi hafa byggst
á því, að vernda hagsmuni
launafólks og þá alveg sérstak-
lega þeirra sem lægst hafa laun-
in og minnst bera úr býtum. Það
er svo einkennilegt með þá verr
stöddu í þjóðfélaginu, að það
virðist svo sem engir eigi sér
fleiri forsvarsmenn, og hópurinn
fer alltaf sistækkandi, sem af
miklum eldmóði og sannfær-
ingarkrafti telur það æðra öllu
að berjast fyrir hagsmunum lág-
launahópsins, og ekki skortir há-
stemmdar yfirlýsingar þessara
oft sjálfskipaðra aðila. En stað-
reyndin er hinsvegar sú, að þrátt
fyrir háværar yfirlýsingar þess-
ara forystuafla virðist árangur-
inn vera í öfugu hlutfalli við all-
an bægslaganginn.
Nú er svo komið, að þetta
verðbóta- og vísitölukerfi er að
ganga frá okkar efnahagskerfi á
þann veg, að allt er að fara í
strand hjá okkur. Þar er dæmið
Ijósast um fjármagnskostnað-
inn, vextina. Að láta sér detta í
hug, að það sé einhver minnsti
möguleiki á því, að heilbrigður
atvinnurekstur geti þróast í
þjóðfélagi, þar sem fjármagns-
kostnaður atvinnuveganna er
um 40—50%, er slík fásinna, að
ekki verður með orðum lýst. Og
að það skuli vera til yfirmenn og
stjórnendur peningamála í land-
inu, sem fást til þess að taka
þátt í þeim Hrunadansi sem hér
á sér stað er með ólíkindum, og
hér er um að ræða aðila sem
vegna sérþekkingar sinnar og
menntunar eiga að vera sérfræð-
ingar á þessu sviði. Slík athæfi
finnst venjulegum skattborgara
yfirstíga alla heilbrigða skyn-
semi. — Sú vísitölu- og verðbóta-
mælistika, sem er allsráðandi á
öllum sviðum okkar efnahags-
lífs, er orðin að einni allsherjar
martröð, sem hrellir þjóðina svo,
að það er yfirþyrmandi að finna
þann vonleysis- og uppgjafartón,
sem nú ríkir meðal aíls almenn-
ings. Og að sjálfsögðu verða þeir
sem minnst bera úr býtum og
veikastir eru fyrir í lífsbarátt-
unni, hvað harðast úti.
Nei, nú er nóg komið. Nú verða
ráðamenn þjóðarinnar að taka á
honum stóra sínum og gera
ráðstafanir sem einar duga til
þess að koma okkur út úr þeim
vítahring efnahagslífsins, sem
við nú búum við. Nú dugar ekk-
ert hálfkák, eða bráðabirgða-
ráðstafanir. Vísitölufarganið verð-
ur hreinlega að afnema — strika
það út. Það hefur ekkert skaðað
okkar efnahagslíf meira og laun-
þega almennt í landinu, heldur
en dansinn í kringum hinn
ímyndaða gullkálf vísitöluna.
Enda er slíkt vísitölu- og verð-
bótafyrirkomulag og það sem
ríkir hjá okkur, nánast óþekkt
fyrirbrigði hjá nágranriaþjóðum
okkar, og við erum hreint við-
undur á þessu sviði eins og svo
mörgum öðrum, sem snerta
efnahags- og peningamál. í lönd-
um þar sem ríkir háþróað efna-
hagskerfi eins og t.d. í Banda-
ríkjunum, þá eru útlánsvextir
þar sem hæst hafa komist uppí
u.þ.b. 17% (skítur á priki miðað
við okkur) taldir hafa orsakað
hrun þúsunda fyrirtækja og
taldir valda því, að ekki er talinn
nokkur minnsti grundvöllur
fyrir neinni skynsamlegri fjár-
festingu. Svo halda menn að við
Islendingar getum haldið gang-
andi heilbrigðu og skapandi at-
vinnulífi í landinu, með þeim
óskapnaði í vaxta- og peninga-
málum, sem atvinnuvegum
okkar er gert að búa við. Hvílík
fásinna.
Nú er þörf skjótra aðgerða.
Hér skal bent á eftirfarandi leið-
ir:
1. Frá og með 1. september nk.
verði framkvæmd vísitölu- og
verðbótakerfis afnumin með
öllu.
2. Þak verði sett á almenna út-
lánsvexti, þannig að þeir verði
ekki hærri en 18—20% í
hæsta lagi. Niðurgreiðsla á
vöxtum í sambandi við
afurðalán til atvinnuveganna
verði afnumin með öllu.
3. Til þess að létta launþegum
aðlögunina við afnám
vísitölukerfisins, væri eðlilegt
að veita almenna grunnkaups-
hækkun, og væri eðlilegt að
slík grunnkaupshækkun yrði
mismunandi að einhverju
leyti, þannig að tækifærið
yrði notað til þess að lagfæra
lægstu launin.
4. Fundið yrði út raungengi ís-
lensku krónunnar og hún síð-
an skráð eftir því.
Greinarhöfundi er ljóst, að til
margvíslegra lagasetninga þarf
að koma til þess, að samræma
ýmsa hluti í sambandi við svo
gjörbreytt skipulag efnahags-
mála og hér er bent á, t.d. að því
er snertir ákvæði útlánssamn-
inga sem eru með lágum vöxtum
og lánskjaravísitölu, innstæðum
í bönkum og öðrum innláns-
stofnunum sem bundnar eru
vísitölu- og verðtrygg-
ingarákvæðum o.fl., o.fl. En að
koma slíku fram er aðeins
tæknilegt framkvæmdaatriði.
Aðalatriðið er, að með þeim
breytinum sem hér hafa verið
lagðar til, er tekin sú veigamikla
og þýðingarmikla ákvörðun að
gjaldmiðill þjóðarinnar og hann
einn skuli gegna því hlutverki
sem honum ber að gera í lýð-
frjálsu og heilbrigðu þjóðfélagi.
Það leiðir svo af sjálfu sér, að
ef svo vel tækist tii, að menn
hefðu kjark og dug til þess, að
gera þær grundvallarbreytingar
á efnahagskerfi þjóðarinnar og
hér hefur verið lagt til, þá er
lokið því tímabili, að hinir marg-
víslegu þrýstihópar á sviðum at-
vinnulífsins, geti gargað á sköpun
eða tryggingu svokallaðs rekst-
ursgrundvölls hinna ýmsu
atvinnugreina af hálfu ríkis-
valdsins, sem aðallega hefur á
undanförnum árum byggst á því
að tapið er þjóðnýtt. Afskipti
ríkisvaldsins t.d. af verðlagningu
hinna ýmsu framleiðsluafurða
eiga að sjálfsögðu að falla í
burtu með öllu. Einstaklingar og
fyrirtæki hverju nafni sem nefn-
ast verða sjálfir að bera ábyrgð
á sínum rekstri, og þeim sem
einfaldlega tekst ekki að halda
rekstri sínum gangandi eiga
hreint og beint að fara á hausinn
og aðrir að taka við. Við slíku er
ekkert að segja í lýðfrjálsu þjóð-
félagi sem ætlar sér að búa við
frjálst efnahagskerfi.
Það er bjargföst skoðun þess,
sem þessar línur ritar, að ef tek-
ið yrði á þeim vanda sem við er
að búa í efnahagsmálum þjóðar-
innar í einhverri líkingu við þær
tillögur sem hér hafa verið sett-
ar fram, þá væri það áreiðanlega
besta og varanlega kjarabótin
sem launþegum og þjóðinni allri
gæti hlotnast. Og þá færi aftur
að morgna yfir íslensku efna-
hagslífi, þannig að við gætum
litið björtum augum til framtíð-
arinnar.
Fyrir malarvegi
Nú eru fyrirliggjandi hjá hjólbaröasölum um land allt Bridgestone
diagonal (ekki radial) hjólbarðar með eða án hvits hrings. 25 ára
reynsla Bridgestone á íslandi sannar öryggi og endingu. Gerið
samanburð á verði og gæðum.
álslandi
BILABORG HF.
Smiðshöföa 23, sími 812 99.