Morgunblaðið - 18.07.1982, Page 6

54
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ 1982
Buchwald
Bandaríski dálkahöfundurinn Art Buchwald fékk
Bulitzer-verAlaunin í ár fyrir skarpa gagnrýni sína á
Kerfió og afhurða skemmtileg skrif. Burhwald er
virtur mjög í blaöaheiminum og líklega mest lesni
dálkahöfundur heims, en í kveri nokkru, sem kom
nýlega út á Englandi fa r eðlisávisun hans heldur
lclega einkunn. Hann skrifaði nefnilega árið 1970:
„Stjórn Nixons er álíka spennandi frásagnarefni og
ársþing sambands tryggingarfélaga!" Hér á eftir
segir Art Buchwald nokkuð af I’arísarárum sinum
— þegar hann var ungur og grannur — og gerðist
dálkahöfundur Herald Tribune.
að eru til margar sögur af því, hvernig ég
komst inná Evrópuútgáfu New York Herald
Tribune, en aðeins ein er sönn. Einn daginn árið
1948 uppgötvaði ég að Herald Tribune hafði eng-
an skríbent á sínum snærum, sem sagði af
skemmtanalífinu í París. Ég gekk á fund Eric
Hawkins og bauðst til að skrifa slíkan dálk í
blaðið.
Við kærum okkur ekki um það, sagði Eric, og
þó okkur vantaði slíkan dálk myndum við aldrei
biðja þig að skrifa hann. Og hypjaðu þig svo!
Einhverjir hefðu nú tekið þessu sem algerri
neitun, en nokkrum vikum síðar frétti ég af Eric
í leyfi og labbaði mig til Geoffrey Parson og
sagði:
Við Eric Hawkins höfum á prjónunum að ég
skrifi næturklúbbadálk í blaðið.
húsmóðurinni. En svo óheppilega vildi til að Buel
Ware, útgefandi Tribune, sat í safnaðarstjórn
amrísku dómkirkjunnar í París og sætti aðkasti
frá safnaðarmeðlimum sínum fyrir þessi rógskrif
í blaðinu. Hann kallaði því einn ritstjórann á
fund sinn og spurði hvernig þetta væri eiginlega,
hvort það bærust engin bréf þar sem borið væri
blak af amrísku dómkirkjunni í París! Ritstjór-
inn kom að vörmu spori og kallaði yfir ritstjórn-
arskrifstofuna:
Ware vill fá bréf með klukkunum!
Hann fær það! — kallaði ég á móti og settist
við ritvélina:
„Kæri ritstjóri!
Ég skil ekkert í þessu fjaðrafoki útaf kirkju-
klukkunum í amrísku dómkirkjunni í París.
Aldrei heyri ég í þeim. Giulio Ascerelli, Róm,
Ítalíu.“
AParísarárunum fannst mér skemmtilegast
að skrifa um ferðalanga. Uppáhaldssagan
mín var af gamalli konu sem ég spjallaði eitt sinn
lítiliega við á Fouquet. Hún talaði mikið um
ferðalög sín og sagði:
Ég hef komið til Astralíu, Japan, Tahiti, Afr-
íku og Bangkok.
Guð hjálpi mér! sagði ég, þú hefur aldeilis ferð-
ast.
Já, sagði hún, ég var ákaflega lánsöm. Maður-
inn minn dó, þegar ég var mjög ung!
Geoff leist prýðisvel á hugmyndina og réð mig
til að skrifa tvo dálka vikulega, annan um næt-
urlífið og hinn um kvikmyndir. Fyrir þetta fékk
ég 25 pund á viku. Þegar Eric kom úr fríinu fann
hann mig kófsveittan við ritvél á ritstjórnar-
skrifstofunni. Hann var hinn leiðinlegasti við
mig í nokkra daga, en svo urðum við bestu vinir.
Ég hafði ekki lengi skrifað um næturklúbba,
þegar ég komst að því að ferðamenn í París voru
miklu áhugasamari um veitingastofur en næt-
urklúbba. Ég gerði mér því lítið fyrir og varð
matar- og vínsérfræðingur Herald Tribune.
Þegar ég skrifaði um vínið, fór ég að eins og
flestir kollegar, beitti brögðum, því annars hefði
ég endað sem drykkjusjúklingur (og Tribune far-
ið á hausinn). En ég var hinn heiðarlegasti þegar
maturinn var annars vegar og át tvisvar á dag
stórar máltíðir á kostnað „Trib“, og hafði meira í
mat en tekjur ...
Fyrstu árin mín hjá Herald Tribune eyddi ég
miklum tíma í bréfaskriftir — og bréfin,
þau sendi ég hlaðinu sjálfu undir hinum ýmsu
dulnefnum. Eitt sinn hóf ég baráttu gegn kirkju-
klukkum sem amrísku dómkirkjunni í París
höfðu verið gefnar. Presturinn varð svo hrifinn
af þessari stórmannlegu gjöf, að hann tók að láta
hringja þeim með miklum gauragangi einu sinni
á klukkustund. Mér hefði svo sem staðið á sama,
nema ég bjó handan götunnar, þar sem amríska
dómkirkjan stóð. Ég settist því niður og skrifaði
svohljóðandi bréf:
„Kæri ritstjóri!
Maðurinn minn vinnur erfiða vinnu í Métro
allar nætur og svo festir hann ekki blund á dag-
inn, því amríska dómkirkjan hringir klukkum
sínum daginn út og inn. Hvaða rétt hafa Amríku-
menn í París að halda vöku fyrir Frökkum?"
Undir þetta bréf skrifaði „frönsk húsmóðir" og
næstu vikur barst aragrúi bréfa til blaðsins frá
frönskum lesendum, sem fundu til samúðar með
Ferðamenn spurðu mig gjarnan, hvort Frökk-
um væri lítið um Bandaríkjamenn gefið. Ég sagð-
ist hafa komist að því, í minni fyrstu Frakk-
landsreisu, að Frökkum er ekkert gefið um sjálfa
sig, svo þess væri engin von að þeim væri eitt-
hvað gefið um okkur.
Ég komst líka að því, að besta ráðið til að fá
Frakka til að breyta um skoðun er að samþykkja
umsvifalaust það sem hann segir.
Einu sinni var það, sem hitaveitan bilaði í
íbúðinni okkar. Ég hringdi í pípulagningarmann,
en þegar hann vissi að ég var með rafmagnshit-
un, sagði hann mér að kalla á rafvirkja. Ég kall-
aði á rafvirkja og hann ráðlagði mér að tala við
pípulagningarmann. Ég hringdi því aftur í pípu-
lagningarmann en beitti nú klókindum og bauð
honum uppá glas. Á þriðja glasi skaut ég því
svona að honum, hvort hann hefði nokkurn
áhuga á að sjá bilað hitatæki. Jú, hann kvaðst
hafa mikinn áhuga á því, svo ég leiddi hann í
miðstöðvarkompuna. Hann tók sér góðan tíma til
að skoða hitatækið og tuldraði sem hann bograði
yfir því:
Nei, það er ómögulegt ... Þeir eru hættir að
framleiða þessa loka, sko ... Já, og pípurnar
ónýtar ... Nei, það getur enginn gert við þetta
hitatæki...
Hárrétt athugað, sagði ég, það getur enginn,
ekki nokkur maður, gert við þetta hitatæki.
Þetta gat píparinn ekki staðist: Jú!
Neinei, sagði ég og hristi höfuðið.
Ég gæti gert við þetta hitatæki, sagði hann.
Nei, sagði ég og klappaði honum vingjarnlega á
öxlina, mér þykir fyrir því monsjör, en jafnvel þú
gætir ekki gert við þetta hitatæki.
Ég get gert við öl) hitatæki, sagði hann æstur.
Og í því öskraði konan: í óllum bænum leyfðu
honum að reyna ...
Áður en hálftími var liðinn var hitinn kominn
í lag í íbúðinni.
J.F.Á. sneri úr International Herald Tribune.
Ritskoðunin
í grasinu
Það munu vera nokkur brögð að því
í Bandaríkjunum, að ofstækisfullum
samtökum manna hefur tekist í nafni
velsæmis að láta fjarlægja ýmsar við-
urkenndar bækur úr skólabókasöfn-
um þar vestra. Það er tilefni Buch-
walds í eftirfarandi pistli og tiltekur
hann þar nokkrar bækur sem „bann-
aðar“ hafa verið, allt viðurkenndar
bækur, sumar alkunnar, aðrar ekki
eins þekktar.
Linda Peeples hafði boðið til mat-
arveislu. Við vorum að jafna okkur
eftir ábætinn, þegar hún sagði hátt
og snjallt:
Ég hef spennandi fréttir að færa
ykkur!
Við litum hvert á annað.
Hann George, sonur minn, er bú-
inn að lesa fyrstu bókina.
Við lyftum öll glösum og skáluð-
um fyrir George.
Hvað er hann gamall? spurði
Reilly.
Hann verður átján í næsta mán-
uði, ansaði Linda.
Aðdáunarvert! sagði Rowan. Son-
ur minn er orðinn 21 árs og hann er
ekki enn farinn að lesa bækur.
George hefur alltaf staðið sig svo
vel í skólanum, sagði Linda.
Hádegis-
fundur med
blaðamanni!
Það er orðin brottrekstrarsök i
Washington, ef stjórnarstarfsmaður
sést í fvlgd með blaðamanni. Upphaf-
lcga höfðu menn áhyggjur af „öryggi
landsins" og vildu koma í veg fyrir
leka úr varnarmálaráðuneytinu, CIA
og öryggismálaskrifstofunni, en nú á
eitt yfir alla að ganga og allir starfs-
menn ríkisins eiga að hlíta sömu regl-
um. Það er kannski ekki hægt að
álasa Reagan-stjórninni fyrir að vilja,
að stjórnarmeðlimir séu einróma —
það sýnist ganga svo vel í Sovét — en
mér finnst þetta varhugaverð þróun.
Fólk virðist ekki gera sér Ijóst, að þeg-
ar stjórnarmaður hittir fréttamann í
hádeginu, þá er það ekki síður hann
sem reynir að veiða!
Hvaða bók las hann? spurði
Frannie Huff.
„Bjargvættinn í grasinu“ eftir
Salinger.
Það varð vandræðaleg þögn við
borðið. Linda horfði á okkur spurn-
araugum, svo ég sagði:
„Bjargvætturinn í grasinu" er
sóðaleg bók. Hvar komst drengur-
inn í tæri við slíkar bókmenntir?
Hann fékk hana lánaða á skóla-
bókasafninu, sagði Linda.
Extrom var misboðið:
Það ætti að kæra þetta, sagði
hann. Það verður að kæra þetta til
skólastjórnarinnar. Hún veit ef-
laust ekkert um þennan viðbjóð.
En George hafði mjög gaman af
þessari bók, maldaði Linda í móinn.
Auðvitað hafði hann gaman af
henni, sagði Reilly: Hún er full af
klámi og ljótum orðum. Það er
voðalegt, að slíkar bækur skuli vera
til í menntaskólum. Þetta býður
hættunni heim. Eftir þetta gæti
George leiðst út í að lesa „Stikkils-
berja-Finn“ eða „Sláturhús 5“ eftir
Kurt Vonnegut.
Já, eða jafnvel „Working" eftir
Stud Terkel, sagði ég.
Að ekki sé minnst á „Fjötra“ eftir
Somerset Maugham! sagði Frannie
Huff.
Eru þetta allt vondar bækur?
spurði Linda varfærnislega.
Þær verstu, fullvissuðum við
hana um: Þær geta lagt líf heiðvirð-
asta pilts í rúst.
En ég hef verið að reyna að fá
George til að lesa bækur síðan hann
var tólf ára, sagði Linda, og
„Bjargvætturinn í grasinu" kom
honum á sporið. Það myndi eyði-
leggja allt, ef ég segði honum, að
hann mætti ekki lesa slíkar bækur
framar.
Ja, þessar bækur! sagði Extrom:
Dóttir mín kom eitt sinn heim með
bók eftir William Faulkner og sagð-
Segjum sem svo, að ráðuneytis-
stjórinn í varnarmálaráðuneytinu
sitji hádegisverð með blaðamanni
frá „The Daily Planet“. Ráðuneytis-
stjórinn byrjar samtalið:
Jæja, hvað er títt?
— Sjóherinn hefur í hyggju að
biðja um tvö kjarnorkuknúin flug-
vélamóðurskip enn.
Fjandinn sjálfur! Hvar fréttirðu
þetta?
— Áreiðanlegur maður í áætl-
anadeild sjóhersins.
Við höfum ekkert heyrt af þessu.
Hvernig hafa þeir hugsað sér þetta?
— Þeir ætla sér að ganga fram-
hjá ykkur og leita beint til þingsins.
Biðja um tvo í von um að fá einn.
Það er réttast ég láti ráðherrann
vita af þessu, svo þetta komi honum
ekki í opna skjöldu. Eitthvað fleira
títt úr Pentagon?
— Herinn á í meira basli með
M-l-skriðdrekana en þeir vilja við-
urkenna. Þeir halda þessu leyndu,
því þeir óttast að þið skipið þeim að
hætta framleiðslunni, uns komist
verði fyrir vandann.
Er þetta satt?
— Náungi á Washington Post *
sagði mér af þessu og hann á vin í
innsta hring í vopnadeildinni.
Þetta var gott að heyra, sagði
ráðuneytisstjórinn og neri saman
höndunum. Ég mun umsvifalaust
ganga í þetta mál. Heyrt eitthvað
sem ég ætti að vita um MX-flaug-
arnar?
— Ja, kunningi minn einn hjá
Wall Street Journal segir, að ef þið
styrkið frekar neðanjarðarskotpalla
flauganna með steinsteypu, þá sé
ekki víst að hólkarnir utan um
eldflaugarnar þoli þungann.
Hversu áreiðanlegur er hann
þessi Wall Street Journal-maður?