Morgunblaðið - 18.07.1982, Síða 10

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ1982
VERwLD
'illlll.llíMII —
Nú taka þeir
tré í fóstur
Sunnudagurinn 20. júní sl. hét
„Dagur trésins" í Frakklandi og
þá voru allir landsmenn hvattir tii
að „taka tré í fóstur“. Litríkum
spjöldum var dreift um landiö þar
sem Frakkland var sýnt huliö ið-
jagrænum skógi og minnt á, að nú
væri kominn tími til að landsins
börn umbunuðu ættjörðinni í ein-
hverju eftir margra alda áþján og
rányrkju. I'ess vegna voru „ætt-
leiðingarskjölin“ höfð til sölu í
öllum pósthúsum landsins, 18.000
talsins.
Þessi mikli skógræktaráhugi
stafar af þeirri undarlegu stað-
reynd, að Frakkar, sem ráða yf-
ir meira skóglendi en nokkur
önnur Evrópuþjóð, verða að
flytja inn svo mikið timbur er-
lendis frá, að það er önnur
helsta ástæðan fyrir óhagstæð-
um viðskiptum við útlönd.
Skógarnir eru dýrmætasti
arfur frönsku þjóðarinnar og
hafa verið ríkur þáttur í þjóðar-
vitundinni allt frá því að Gallía
var viði vaxin milli fjalls og
fjöru. Nú þekja skógarnir 14
milljónir hektara, helmingi
stærra svæði en í öðrum Vest-

„Fósturforeldrarnir" geta valið upp-
eldissvæðið og fylgst með þroska-
ferli skjólstæðings síns.
ur-Evrópulöndum til samans,
en á hverju ári er 10—30 þús-
und hekturum ógnað vegna um-
svifa mannanna eða aðgæslu-
leysis og óstjórnar. Það eru
samtökin Espaces pour Demain
eða Morgunlendurnar, sem
standa fyrir skógræktarvakn-
ingunni og þau gera sér vonir
um að geta safnað miklu fé til
að kaupa skóglendi, sem er í
hættu.
Væntanlegir „fósturforeldr-
ar“ geta bent á ákveðin svæði,
sem þeir vilja að samtökin
kaupi, og þeim er gerð nákvæm
grein fyrir hvernig fénu er var-
ið. Þeim er einnig ieyft að koma
í heimsókn og fylgjast með
þroska og vexti fósturbarnsins,
trésins, sem þeir hafa tekið að
sér.
I skólunum fer einnig fram
mikið starf þar sem 1.500.000
börn fá að taka þátt í mótun
framtíðarstefnunnar í skóg-
ræktarrnálum og nýtingu skóg-
anna. A'ð \ sjálfsögðu styðja
stjórnvöld þessa vakningu enda
gera nú allir sér grein fyrir því
að skógarnir eru lífakkeri þjóð-
arinnar jafnt í efnahags- sem
umhverfismálum.
Nú um stundir á ríkið aðeins
þriðjung alls skóglendis í
Frakklandi en hitt er í eigu
1.500.000 einstaklinga. Francois
Mitterrand, forseti, sem er einn
helsti stuðningsmaður skóg-
ræktarherferðarinnar, hefur
vakið athygli á því, að í hans
heimahögum, þar sem 5000
manns búa, eiga 2000 manns
skóg, sem er ekki nýttur til ann-
ars en eldiviðartöku. Mitterr-
and vill að Frakkar taki sér
Hollendinga til fyrirmyndar,
sem eru afar skóglitlir en flytja
þó út meira timbur en þeir
kaupa. _ PAUL WEBSTER
VIGVELAR
„Sölumenn
dauðans“í
banastuði
Á sama tíma og bresku hermenn-
irnir á Falklandseyjum voru aó
hreinsa til eftir sigurinn yfir Argent-
ínumönnum efndi breski vopnaiðn-
aðurinn til mikillar sölusýningar á
vörum sínum i bænum Aldershot á
Suður-Englandi. Borðalagðir herfor-
ingjar frá suður-Ameríku og skikkju-
klæddir arabar sprönguðu þar um i
ekki að undra, því að Falklands-
eyjastríðið, innrásin í Líbanon og
blóðbaðið í Persaflóastríðinu
minna menn óþyrmilega á hvert
raunverulegt hlutverk þessara
vopna er. Andstæðingar vopna-
kapphlaupsins, sem annars berj-
ast mest gegn kjarnorkuvopnum,
létu til sín taka í Aidershot og
vöktu ekki síst athygli á því, að
flugskeytin, tundurspillarnir,
þyrlurnar og rafeindabúnaðurinn,
sem Bretar eru að selja um allar
trissur, hafa verið notuð gegn
þeim sjálfum eins og síðustu dæmi
sanna.
A síðasta ári eða tveimur hefur
endur að hinum fullkomnasta
vopnabúnaði. Á síðasta áratug
eyddu ríkisstjórnir í þriðja heim-
inum meira en 100 milljörðum
dollara í vopn, þar af voru t.d.
15.000 skriðdrekar, 15.000 orrustu-
flugvélar og 25.000 flugskeyti.
Rúmlega þrír fjórðu hlutar heims-
verslunarinnar með vopn er við
þessi bláfátæku ríki.
Nefnd, sem kennd er við Willy
Brandt og kannað hefur samskipti'
ríkra þjóða og fátækra, komst
þannig að orði fyrir tveimur árum:
„Það er kaldhæðni örlaganna, að
sú fullkomna tækni, sem ríku
þjóðirnar eru hvað örlátastar á
við þær fátækari, er að langmestu
leyti fólgin í þessum uppfinning-
um andskotans."
- LAURENCE MARKS
Fórnarlömb ógnarstjórnarinnar: „Þeir sem stóðu í manndrápunum
voru margir bara börn.“
KflMBODIfl
Vill ekki að
ódæðisverkin
gleymist
Greg Stanton gleymir aldrei
martröðinni, sem hann upplifði
dag nokkurn fyrir tveimur árum —
deginum þegar kambódískur ungl-
ingur lýsti því fyrir honum hvernig
tveir aðrir drengir myrtu foreldra
hans á hinn viðbjóðslegasta hátt.
Þessi frásögn, og hundruð ann-
arra, olli því, að Stanton ákvað að
setja saman heimildarrit um
fjöldamorðin, sem Pol Pot-stjórnin
stóð fyrir meðan hún var við völd í
Kambódíu.
Stanton vöknar um augu og
hann á bágt með sig þegar hann
segir sögu drengsins, sem var
neyddur til að horfa á tvo „her-
menn“ höggva foreldra hans í
spað. „Þegar hann sagði mér frá
þessu brast hann í grát,“ segir
Stanton. „Þeir notuðu oft börn
... þeir, sem stóðu í manndráp-
unum, voru margir bara börn."
I samvinnu við núverandi
stjórnvöid í Kambódíu undir for-
sæti Heng Samrins, sem hrakti
Pol Pot frá völdum með stuðn-
ingi Víetnama, ætlar Stanton að
skrásetja söguna um útrýmingu
einnar til þriggja milljóna
manna á árunum 1975—’78 og
býst hann við, að það muni taka
hann um þrjú ár.
Hermenn Pol Pots ráku lang-
flesta borgarbúa í Kambódíu út í
sveitirnar og beittu við það svo
mikilli harðýðgi, að margir lifðu
það ekki af. Menntamenn voru
teknir af lífi þar sem til þeirra
náðist, borgirnar auðar og yfir-
gefnar, t.d. Phnom Penh, eða
hreinlega jafnaðar við jörðu með
jarðýtum eins og Kompong
Speu.
„Það, sem stjórn Pol Pots
gerði, var að tileinka sér frum-
stæðustu þætti pólitískrar kenn-
ingar og hafa hana síðan að
skálkaskjóli í manndrápunum,"
segir Stanton, sem nýiega út-
skrifaðist úr lagadeild Yale-
háskóla. „Það er ein af skýring-
unum á þessum ofboðslegu
glæpaverkum. Það verður að
leiða allt í ljós, sem gerðist á
stjórnarárum Pol Pots. Annars
er hætt við að atburðirnir
gleymist og endurtaki sig annars
staðar."
Stanton var á sínum tíma í
bandarísku friðarsveitunum og
fór til Kambódíu ásamt konu
sinni árið 1980 á vegum hjálpar-
starfs kirkjunnar. Nú vinnur
hann að því að safnji 300.000
dollurum til að fjármagna rann-
sóknir sínar. Fyrirhugað er, að
nokkrir hópar manna fari um
Kambódíu og ljósmyndi fjölda-
grafir, safni upplýsingum um út-
rýmingarbúðir og skrásetji frá-
sagnir fólks, sem varð vitni að
glæpaverkunum.
Niðurstöður rannsóknarinnar
verða lagðar fyrir mannrétta-
nefnd SÞ og fyrir þær þjóðir,
sem undirritað hafa samkomu-
lag um að koma í veg fyrir þjóð-
armorð. Ef sannanirnar reynast
nægar munu þessar þjóðir verða
beðnar um að leggja fram kæru
fyrir Alþjóðadómstólinn á hend-
ur stjórn Pol Pots, sem enn held-
ur sæti sínu hjá Sameinuðu
þjóðunum.
— STEPHEN C. SMITH
Viðskiptavinir kynna sér varninginn í Aldershot.
heila viku og virtu fyrir sér vopnin
og verjurnar, eins og t.d. Short
Brothers-flugskeytið, sem er næst-
um barnameðfæri, og Rapier-
flugskeytið, hvort tveggja þaulreynt í
átökunum við Argentínumenn.
Tímasetningin var að vísu til-
viljun. Sýningin hafði verið ákveð-
in löngu fyrir innrás Argentínu-
manna en sýnendurnir 230 efuðust
hins vegar ekki um það, að stríðið
var besta auglýsingin, sem þeir
hafa nokkru sinni fengið.
Bretar eru fjórða mesta vopna-
söluþjóð í heimi (á eftir
Bandaríkjamönnum, Rússum og
Frökkum) og er búist við að salan
nemi um 2.500 milljónum dollara
á þessu ári. Að þessu sinni gekk
sýningin ekki jafn hljóðaiaust
fyrir sig og endranær og kannski
breska ríkisstjórnin, eins og sú
bandaríska, dregið úr hömlum við
vopnaútflutningi og hvatt til mik-
iilar sölustarfsemi fyrir milli-
göngu sendiráðanna erlendis. Það
er nýlunda, sem margir stjórn-
málamenn hafa áhyggjur af.
Fram til 1939 var heimsverslunin
með vopn næstum eingöngu í
höndum ákveðinna manna, hinna
alræmdu „sölumanna dauðans",
eða á ofanverðri nítjándu öld og
öndverðri þessari. Útþenslan, sem
varð í vopnaiðnaðinum á dögum
síðari heimsstyrjaldar, færði hins
vegar ríkisstjórnunum í hendur
völd yfir framleiðsiunni, sem þau
hafa ekki viljað sjá af síðan.
Stjórnendur smáþjóða, sem
hvorki geta fætt né klætt þegna
sína sómasamlega, eru nú kaup-
KENNSLUMALI
Þeir eiga að
góma iðnaðar-
njósnara
í Bad Oldesloe, hlýlegu þorpi í
Norður-Þýzkalandi, eru menn
þjálfaðir til að fletta ofan af njósn-
urum frá Austur-Evrópu. Þessir
njósnarar geta grafið undan öryggi
Vesturlanda, en þeir hafa einnig
reynst skeinuhættir í vestur-þýzk-
um iðnaði, því að vegna iðnaðar-
njósna þeirra hafa Vestur-Þjóðverj-
ar orðið af sölu á háþróuðum
tæknibúnaði ofl. og nemur tjónið
af þessu einu hundruðum milljóna
króna árlega.
Á meðan stjórnmálamenn frá
Bandaríkjunum og Vestur-
Evrópu þrefa um verzlun og
viðskipti við Sovétmenn, sitja
þessir menn í makindum í glæst-
um herragarði frá 18. öld. Húsið
stingur í stúf við starfsemina,
sem þar fer fram, en hún er í
hæsta máta nútímaleg. Er þar
m.a. um að ræða þróun og með-
ferð á örsmáum filmum, sem
notaðar eru m.a. við njósnir,
einnig yfirheyrsluaðferðir og
önnur brögð, sem beita má við
gagnnjósnir.
Það er ekki alveg eins mikill
glæsibragur yfir þessari starf-
semi og yfir James Bond, en
kennarar og nemendur í þessum
sérstæða einkaskóla, sem er sá
eini sinnar tegundar í Vestur-
Þýzkalandi, eru ekki síður að-
gætnir í meðferð leyndarmála og
þessi fræga söguhetja Ian Flem-
ing.
Heinz Leister, ofursti á eftir-
launum, hefur yfirumsjón með
kennslunni. Hann og Siegfried
Neubert, forstöðumaður skólans,
veittu blaðamanni frá Associated
Press viðtal, en vildu hafa vaðið
fyrir neðan sig, því að þeir
grandskoðuðu vegabréf og blaða-
mannaskírteini hans áður en
þeir skýrðu frá smæstu smáat-
riðum varðandi starfsemi skól-
ans.
I skólanum eru haldin fjögur
kjarnanámskeið um allt er lýtur
að öryggismálum í iðnaði. Árlega
eru teknir inn 100 nemendur. Það
Vestur-Þýzkaland er einstaklega
frjór jardvegur fyrir iðnaðarnjósnara
Austur-Evrópu.
er vestur-þýzka ríkið, sem greiðir
útgjöldin við skólann. Neubert
sagði, að mikil þörf væri fyrir
þjálfun þá sem skólinn veitir og