Morgunblaðið - 19.12.1982, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. DESEMBER 1982
„Það eru rétt þrjátíu ár síðan ég
varð hreppstjóri," sagði Björn og
kímdi, „og ég fór í sýslumanninn
fyrir skömmu og spurði hann hvort
ég ætti ekki að segja af mér á átt-
ræðisafmælinu. Hann kvað þvert
nei við, svo ég er að hugsa um að
vera 30 ár í viðbót."
Geymdi peningana
í sjóvettlingum
„Fyrsti forveri minn hér á Bæ
kom hingað 1785. Jón ríki Konráðs-
son hét hann, sama nafn og faðir
minn bar. Jón ríki keypti síðan
einnig Gröf, en Konráð afi minn
keypti Bæ 1889 af Jóni spaðbita,
sem erfði Jón ríka, en Jón spaðbiti
hlaut það viðurnefni vegna þess að
hann græddi á því að brytja niður
kjöt og selja það í smábitum.
Jón ríki í Bæ geymdi peningana
sína í sjóvettlingum í bænhúsinu í
Gröf. Hann geymdi þar einnig
harðfisk og það var sagt að hann
hefði falið sjóvettlingana í harð-
fiskhlaðanum.
Jú, ég er fæddur hér og uppalinn
og hef búið hér allan minn búskap,
en nú er ég hættur.
Ég held þó áfram að skrá niður
eitt og annað, en frá árinu 1918 hef
ég haldið dagbók og skráð veðurfar
og helztu tíðindi. Lítið hef ég skráð
um landsmálin nema stórviðburði,
en ég skrái á hverjum degi og ef það
fellur úr dagur, finn ég að ég hef
vanrækt eitthvað, það er komið
svona inn í mig, og ég skrái í kompu
ef ég er ekki heima. Ég hef einnig
safnað sögum frá fólki, helzt full-
orðnu fólki, sem hefur upplifað
margt sem myndi fara með því og
ekki nást. Hér er um að ræða ým-
iskonar sögur, kynlegar og sumar
dularfullar."
Hjá Birni
í Bæ á
Höfðaströnd
FYRRI HLUTI
Aö koma mér vel
við samferðafólkið
Þú spyrð um lífsstefnu. Mín
lífsstefna hefur verið að koma mér
vel við samferðafólkið. Ég er ákaf-
lega þakklátur fyrir það á mínu átt-
ræðisafmæli að hreppsnefndin ætl-
ar, að mér finnst óverðskuldað, að
halda mér samsæti klukkan 3 laug-
ardaginn 18. desember, en afmælið
mitt er 20. desember. Þá ætla bðrn-
in mín öll að koma hér saman á
sunnudeginum og ég hlakka til
þess.
Sannast sagna held ég að ég eigi
enga óvildarmenn persónulega og
ég hef aldrei fundið fyrir sliku.
Meira að segja pólitík kemur þar
ekki við sögu, því margir af mínum
beztu vinum eru framsóknarmenn
og jafnvel jafnaðarmenn, en ég hef
alla tíð verið sjálfstæðismaður og
árið 1934 byrjaði ég sem fréttarit-
ari Morgunblaðsins. Það vantar því
aðeins tvö ár í hálfa öld sem frétta-
ritari fyrir Morgunblaðið. Ég hef
alltaf haft góð kynni af starfsfólk-
inu þar og set mig ekki úr færi að
líta þar við og sitja fund með rit-
stjórninni ef ég er á ferð í Reykja-
vík. Þorbjörn Guðmundsson fulltrúi
ritstjóra sem ég hef haft talsverð
kynni af, er einhver bezti vinur
Björn við skrifborðið sitt góða sem er orðið 90 ára gamalt. Á veggnum er
mynd af foreldrum hans, Jófríði Björnsdóttur og Jóni Konráðssyni.
Steinninn sem varð fls
„Einu sinni lá með mér á sjúkra-
húsi Ólafur Gunnarsson bóndi á
Miklabæ í Ósmannshlíð. Hann
sagðist hafa tekið gröf eftir konu
sem honum þótti vænt um. í gröf-
inni var stór steinn, sem hann réði
ekki við. Þetta var á Ríp á Hegra-
nesi. Hann fékk til liðs við sig
sterkan mann og þegar þeir koma
að gröfinni, stekkur Ólafur ofan í
hana og tekur á steininum. Þá var
steinninn eins og fis í höndunum á
honum og hann kastaði honum upp
á bakkann, en þegar þeir reyndu
síðan að lyfta steininum uppi á
bakkanum gat hvorugur þeirra lát-
ið síga vatn undir hann.
Ég á þó nokkuð margar sögur um
tilvik og viðburði sem maður skilur
ekki."
„Hefur þú reynt slíkt sjálfur?"
„Já, sérstaklega í tvö skipti. Ég
var á sinum tíma skorinn upp á
Siglufirði, það var árið 1947, og ég
var það langt leiddur að ég var
meðvitundarlaus, en þóttist þá sjá
sjálfan mig í rúminu neðan undir.
En á sama tíma vaknar kona mín
hér heima í Bæ og sér mig þá
standa við rúmið, unz sýnin hvarf.
I annað skipti var konan mín
mjög langt leidd í veikindum og þá
kölluðum við saman, að ráði Ólafs
Tryggvasonar á Akureyri, um 30
manns víðs vegar að af landinu.
Ólafur var eins konar trúarlæknir
og þar sem hver og einn af þessum
hópi var staddur á landinu áttum
við sameiginlega bænastund vegna
konu minnar. Morguninn eftir var
hún eins og ný manneskja og talaði
um heima og geima, en hún hafði
verið talin í mikilli lífshættu.
Margar sögur hef ég skráð um
huldufólk, steina og álagabletti, það
er hér um bil á hverjum bæ sem
siíkt er. Hér við túngarðinn er einn
slíkur, langur steinn eins og lík-
kista, og enginn annar steinn er
nálægur. Við krakkarnir höfum
alltaf kallað hann líkkistuna. Göm-
ul sögn segir að ef hróflað sé við
steininum valdi það bruna í bænum
og einnig fylgir það sögunni að fjár-
sjóður sé fólginn undir steininum.
Ég var einu sinni byrjaður að grafa
niður á fjársjóðinn, en móðir mín
kallaði í mig og sagði mér að koma
heim. Enn markar fyrir holunni
sem er til vitnis um ágirndina, lík-
lega.
„Ósætti vekur
vanlíðan,
en sáttarorðið
vellíðan“
Bær á Höfðaströnd dormaði
í norðan kælunni. Birtu var
þverhníptur hamar „kærust-
unnar“ hans á firðinum. Við
gengum í bæ til notalegrar
stofu Björns þar
sem elja og áhugi
bóndans skimar
móti manni, hvort
sem er frá mynd-
um af glæstum
stofni afkomenda
eða úr bókahillum
þar sem traustar
bókmenntir eiga
stað i híbýlum þessa ágæta
manns sem verður áttræður
nk. mánudag.__________
vant, enda desember, en
þrennt skar sig úr
í þessari veröld
Skagafjarðar,
Drangey, Kerling-
in vestan hennar
sem satt mun vera
að sé allra kerl-
inga elzt í Skaga-
firði, og áttræði
unglingurinn
Björn í Bæ sem stóð hnar-
reistur á hlaði þegar okkur
bar að, teinréttur eins og
minn og hefur reynzt mér vel. Hann
er með traustari mönnum sem ég
hef kynnst."
„Hvað er að þínu mati að vera
sjálfstæðismaður?"
„Það er að vera sjálfstæður í
hugsun og gerðum, fyrst og fremst
það. Mitt álit á stjórnmálum er
misjafnt, ég tel að alltaf sé hægt að
finna sáttaleið og það er fyrsta skil-
yrðið til þess að framþróunin verði
eðlileg.
Mín trúarjátning felzt í rauninni
í vísunni góðu:
Trúðu á tvennt í heimi,
tign sem æðsta ber.
Guð í alheimsgeimi,
Guð í sjálfum þér.
Ekki verður hjá því komist að
eldast og safna árum að baki, en þá,
jafnvel frekar en áður, verður tími
til heilabrota, umhugsun um allt
mögulegt milli himins og jarðar,
jafnvel um andlega og líkamlega
velferð sína og sinna.
Þó að trúarjátning mín sé í raun
og veru grundvölluð í ofanrituðu
ljóði, þá er ég vitanlega jafn fáfróð-
ur og aðrir um tildrög og tilgang
lífsins.
Er tilvist okkar í þessum heimi
fyrsti vísir að óendanlegu lífi, fyrst
hér á jörðu, en síðar einhvers stað-
ar, — á öðrum hnetti eða á öðru
óþekktu og óendanlegu tilverustigi.
Getur ekki verið að okkar þróttur á
henni Jörð, sé aðeins lítið spor frá
einu þrepi til annars.
Hvað djúpt sem við hugsum fáum
við í raun og veru ekkert svar við
öllum spurningum okkar, en vert er
þó að hafa í huga hvílík regin villa
það er að vera trúlaus á handleiðslu
hins góða, sem við hljótum að trúa
að sé til og það jafnvel í okkur sjálf-
um, ef vel er að gáð.
Ef ég reyni að skýra viðhorf mitt
til Guðs, sem í alheimi býr og þá trú
sem ég vesæll maður vill hafa, þá er
auðsvarað að kærleikann tel ég
grundvöll að öllu því góða sem við
eigum að tileinka okkur i daglegu
líferni, því að kærleikurinn er hinn
sanni Guð í alheimi og það besta í
okkur sjálfum.
í flestum tilfellum er kærleikur-
inn fyrsta kenndin sem barnið
skynjar, það er til móður sinnar, og
út lífið er það þessi guðdómlega
kennd, sem er undirstaða alls góðs.
Ég hef oft tekið eftir því að
ósætti við aðra vekur vanlíðan, en
sáttarorðið er vellíðan. Eitt sinn
heyrði ég að afi minn hafi sagt að
ósætti og hatur væri djöfullegt, en
fyrirgefning og vinátta guðdómleg.
Þetta voru spakmæli hins lífs-
reynda manns, sem gat verið harð-
ur og óvæginn þegar því var að
skipta, en sáttfús strax og hann
hafði snúið baki við andstæðingi.
Kærleikurinn kemur fram í ýms-
um myndum og við ólíkar aðstæður.
Má þar nefna samband barna og
foreldra, tilhugalíf ungmenna, sam-
band hjóna og í fjölda mörgum
myndum í samstarfi fólks sem þarf
að vinna saman að ólíkum verkefn-
um. En hvarvetna kemur kærleik-
urinn fram til góðs, þótt það sé á
margskonar vegu. í löngu samstarfi
með einum vina minna fannst mér
á stundum að hann skaraði um of
eld að sinni köku og sæi aðeins sig
og sína. Þó vorum við vinir, að ég
held, að minnsta kosti forðuðumst
við að láta ósamkomulag komast að
lausn mála. Við áttum ekki að öllu
skap saman og þar mun ég ef til vill
hafa átt verri hluta, því að vitan-
lega var ég, og er, bráðgeðja, þó
alltaf vilji ég vel, en í þessu tilfelli
hefur mig líklega van^ð kær-
leikshugsun.
Þegar þessi samstarfsmaður var
fluttur að heiman dauðvona, fylgdi
ég honum að flugvél, sem sótti
hann. Hann horfði á mig og þótt
hann hefði rænu, sá ég að hann gat
ekki talað. Ég veit ekki hvað hann
hugsaði, en ég held að vinarhugur
hafi verið síðasta kveðjan okkar. Ég
skrifaði minningargrein um hann
sem vin og þakkaði langt og gott
samstarf, en fyrir það fékk ég
óþökk frá andstæðingi hans. Þar
fannst mér óvinátta ganga of langt,
út yfir gröf og dauða.
Samskipti okkar og viðhorf til
þeirra, sem við kynnumst og þurf-
um að vinna með, verður að byggj-
ast á vináttu ef vel á til að takast
um árangur verkanna.