Morgunblaðið - 19.12.1982, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. DESEMBER 1982
Níræðisafmæli:
Jón Þorstemsson
bifreiðarstjóri
Níræður er í dag, 19. desember,
Jón Þorsteinsson, bifreiðastjóri,
Langholtsvegi 18, Reykjavík.
Jón er fæddur að Stóragerði í
Hvolhreppi, en ólst upp að Laug-
ardalshólum í Laugardal.
Jón fluttist til Reykjavíkur árið
1918 og hefur átt þar heima síðan.
Jón stundaði lengst af bifreiða-
akstur á vörubílum, og er með
elstu bifreiðastjórum landsins, tók
ökupróf 1919 og er með skírteini
nr. 274. Jón var einn af stofnend-
um Vörubifreiðastöðvar Reykja-
víkur, og stundaði akstur ýmist á
eigin bílum eða hjá öðrum. M.a. ók
hann efninu í Rafstöðina við Ell-
iðaár, árið 1921, fyrir Jón Þor-
láksson.
Árið 1940 réðist Jón til Vega-
gerðar ríkisins þar sem hann
starfaði æ síðan, eða þar til hann
lét af störfum vegna aldurs 1972.
Síðustu árin var Jón við af-
greiðslustörf hjá véladeild Vega-
gerðarinnar í Borgartúni.
Jón kvæntist árið 1921 Guðrúnu
Jóhannsdóttur, úr Reykjavík. Þau
hjón eignuðust tvö börn, Unni og
Jóhann Gunnar. Konu sína missti
Jón 1979.
Jón er mikill gæfumaður, og
vinsæll meðal félaga sinna, ogger-
ir sér far um að halda gömlum
tengsium með því að heimsækja
reglulega sinn gamla vinnustað.
Jón er óvenjulega vel á sig kominn
þrátt fyrir háan aldur, og fer allra
sinna ferða einn og óstuddur þeg-
ar honum býður svo við að horfa.
Hann lét mig heyra þessa vísu
þegar ^ég álpaðist til að spyrja
hvernig honum liði:
„Lífid allt er unaður,
ef éjf rétt má lifa.
I»að er mikill unaður,
að mega sjá og skrifa."
Jón er trúmaður góður, og þakk-
ar það hollum vættum að hann
hefur sloppið við allan krankleik í
sínu lífi og aldrei orðið fyrir
óhappi á tæpum 60 ára aksturs-
ferli sínum, en seinast ók hann bíl
88 ára og valdi sér þá Sprengisand
sem akstursleið.
Jón hefur tekið þátt í félagsmál-
um eftir því sem hann hefur haft
tök á, var í mörg ár í stjórn
Reykvíkingafélagsins. Einnig var
hann stofnandi Starfsmannafé-
lags vegagerðarmanna, og er þar
heiðursfélagi. Jón er mikill bóka-
maður, og er bókasafn hans meira
að gæðum en stærð.
Jón var vörubifreiðastjóri hjá
föður mínum, Jónasi Magnússyni í
Stardal, í fjöldamörg ár, og vil ég
færa honum heillaóskir fyrir ára-
tuga vináttu við mitt fólk. Sömu-
leiðis sendir Starfsmannafélag
Vegagerðarinnar honum innilegar
hamingjuóskir með afmælið.
Eyvindur Jónasson
Níræðisafmæli:
Jóhannes Bogason
frá Brúarfossi
Ég get ekki látið hjá líða að
senda mínum góða vini smá af-
mæliskveðju á þessum merku
tímamótum.
Það var sumarið 1966 sem ég sá
þennan heiðursmann fyrst. Ég fór
sem ráðskona við Hítará þetta
sumar og mun seint gleyma því
þegar hann kom ríðandi heim til
sín frá því að fara með póstinn um
héraðið, en það hafði hann með
höndum í áraraðir.
Hann var tígulegur og vel
klæddur, með sinn fallega svip og
yfirbragð þegar hann kom og
heilsaði mér og bauð mig vel-
komna.
Með okkur bundust mikil vin-
arbönd og kom hann oft niður í
hús til mín í kaffisopa og var þá
allræðinn.
Það var gaman að hlusta á hann
segja frá og má segja að hann hafi
verið mjög fróður um marga hluti
og minnugur með afbrigðum.
Ég efast ekki um að hann muni
tímana tvenna og hafi þurft að
takast á við marga erfiðleika eins
og tíðkast um þetta aldamótafólk.
Ég kann ekki að rekja æviferil
þessa sómamanns, enda ekki ætl-
un mín þar sem þetta er bara fá-
tækleg afmæiiskveðja.
Jóhannes er fæddur 19. desem-
ber 1892 að Brúarfossi, Mýrasýslu.
Foreldrar hans voru Bogi Th.
Helgason, bóndi að Brúarfossi og
Guðbjörg Jóhannesdóttir. Jóhann-
es tók við búi foreldra sinna árið
1928 og var Soffía systir hans
bústýra hjá honum þar til árið
1960 að hann kvæntist Margréti
Þorvaldsdóttur frá Skálanesi í
Hraunhreppi. Konu sína missti
hann 19. apríl 1969.
Soffía systir hans flutti til
Reykjavíkur, en var hans stoð og
stytta á sumrin meðan hennar
heilsa entist.
Einnig voru alla tíð á heimilinu,
Teitur bróðir hans, og bróðurson-
ur, Bogi Helgason, sem nú er tek-
inn við búinu.
Fyrir um það bil þrem árum fór
Jóhannes á Dvalarheimili aldr-
aðra í Borgarnesi, þar sem hann
dvelur nú ásamt systur sinni.
Hann missti sjónina fyrir
nokkrum árum og er orðinn all
heilsuveill hin síðari ár.
Ég get ekki annað en þakkað
forsjóninni fyrir að hafa kynnst
Jóhannesi. Betri vin er ekki hægt
að hugsa sér og hefur hann reynst
mér og börnum mínum frábærlega
vel alla tíð frá fyrstu kynnum.
Ég læt bíða betri tíma að gefa
nánari lýsingu á þessum heið-
ursmanni. Hann ber aldurinn með
sóma og alltaf jafn ánægjulegt að
sjá hann.
Ég veit að hann fyrirgefur mér
þessa klaufaiegu afmæliskveðju.
Ég og fjölskylda mín sendum hon-
um innilegustu kveðjur á þessum
merku tímamótum og vona ég að
hann eigi gott og rólegt ævikvöld
það sem eftir er.
Guð blessi hann alla tíð.
Sigríður Þorvaldsdóttir
Sr. Bolli Gústavsson í Laufási:
Endadægur
Hvítar frostrósir falla,
er skáld andar létt á rúðu,
horfir þögull um vök á austurljóra
að áliðnu aðventukvöldi.
Handan við blátt þil
hljóðnar baðstofuþys.
Yfir ásnum að bæjarbaki
slær tungl fölkaldri birtu
á harðfenni milli svartra kjarrfingra.
Glampa smáfelldir kristallar
efst á frerabungu,
horfast í augu við titrandi stjörnur
í órafirð.
Handan þeirra himinhnatta
opnast hlið á gátt,
er básúnur gjalla.
Heilagt englalið
kallar skáld til farar.
Langgnúinn griffil leggur hann
á þéttskráða örk;
skáld hverfullar gleði
skáld djúprar sorgar
skáld vorbirtu og vetrardrunga
skáld brennandi efa og sefandi trúar.
Hægum skrefum gengur hann
til svefnhúss.
í lágum dyrum slær þreytt hjarta
hinsta slag í veiku brjósti
og við tekur hljómur
fjarlægra klukkna.
Skarsúðin lága rofnar
við þau voldugu slög,
en hásalur fagnaðar
lýkst upp.
Sjá, himins opnast hlið.
Til skýringar á ljóði og tilefni
í dag, þann 19. desember 1982,
eru liðin 100 ár frá andláti
skáldsins síra Björns Halldórs-
sonar í Laufási við Eyjafjörð.
Síra Björn fæddist að Skarði í
Dalsmynni þann 14. nóvember
1823. Hann var prestur í Laufási
í 30 ár og prófastur í Þingeyjar-
þingi í nær tvo áratugi. Síra
Björn var eitt af merkustu
skáldum 19. aldar. Kunnastir
eru sálmar hans, en þeirra á
meðal eru jólasálmurinn Sjá,
himins opnast hlið, og þýðingin
Á hendur fel þú honum. Á næsta
ári er þess að vænta, að ljóðmæli
síra Björns verði gefin út, en þau
eru fjölþætt að efni og löngu
tímabært, að ljóðunum sé safnað
saman í bók.
Sagan hermir, að síra Björn
hafi síðla kvölds þann 19. des-
ember 1882 staðið upp frá
skrifborðinu /á kontórnum í
Laufássbæ og gengið til svefn-
húss, en féll þá örendur niður í
dyrum þess. Sá atburður hefur
orðið síra Bolla Gústavssyni í
Laufási að hugleiðingarefni og
birtir Morgunblaðið óbundið ljóð
hans um endadægur síra Björns
á aldarártíð skáldsins.
Að skima eftir plottinu
Bókmenntír
Jóhanna Kristjónsdóttir
Guðmundur Frímann: Tvær fylli-
byttur að norðan, sannar skrök-
sögur
Útg. Bókaútgáfan Skjaldborg
Mér sýnist á upptalningu á bók-
um Guðmundar Frímanns, að um
þessar mundir séu hvorki meira
né minna en sextíu ár, síðan hann
sendi frá sér sína fyrstu bók,
Náttsólir, æskuljóð. Síðan hefur
hann skrifað ljóð og þó einkum
smásögur, sem margar hverjar
hafa mælzt prýðis vel fyrir.
í þessari bók eru tíu alllangar
smásögur og er sú fyrsta um Tvær
fyllibyttur að norðan. Segir þar
frá tveimur drykkfelldum vinum
og kúnstugum tiltektum þeirra.
Annar þeirra er staffírugur í
drykkjunni fram í andlátið, hinn
fer að drekka sig niður á miðjum
aldri, reynir að snúa vini sínum
frá villu síns vegar og dreypir ekki
á brennivíni sjálfur fyrr en á út-
farardegi vinarins og er þá líklegt
að hann muni ekki linna drykkj-
unni um hríð. Síðan kemur saga af
Hetjudáð Úlfdala-Begga; sögu-
maður er hér sem oftar og sagan
snýst um að lýsa því þegar Ulf-
dala-Beggi fer að magna upp lýs-
ingar af „hetjudáð" sinni, en hann
teygði sig einhvern tíma ofan í
gjótu og tosaði þaðan upp lambs-
hró. Misferlið í Rauðhúsum satt
að segja var ég nú að gefa upp alla
von um að fá að vita um hvað sag-
an snerist, ég hafði lesið ein þrjár
til fjórar þéttprentaðar blaðsíður
Guðmundur Frímann
og ekki bólaði á nokkru öðru en
kjaftæði. En þó hófst sagan,
Konkordía hefur haldið fram hjá
Runólfi, presturinn mætir á stað-
inn til að stilla til friðar. Tekst
ekki. Skömmu sinna flytur flagar-
inn inn til þeirra hjóna og takast
með öllum góðar ástir.
Það væri auðvitað hægt að rekja
vandlega og samvizkusamlega
hinar sögurnar. Þær eru mjög á
sömu lund og þessar fyrstu, höf-
undur reynir að byggja upp
spennu, eða aðdraganda og það
tekur svo langan tíma og er gert
af þvílíkri málgleði og smámuna-
semi, að lesandi hlýtur fyrir löngu
að vera orðinn leiður á að skima
eftir hinu váentanlega plotti. Því
að það fer ekki á milli mála, að
mikið er höfundi niðri fyrir og
margt hefur hann að segja. Sög-
urnar tvær um Glóa og Rönnu
fannst mér bara notalegar aflestr-
ar, enda ólíkt betur upp byggðar
og ekki þetta endalausa málskrúð.
Sérvizkuleg stafsetning höfundar,
sem einkum felst í því að slá sam-
an tveimur til fjórum orðum án
þess að í því virðist sjást neinn
tilgangur, fannst mér hvorki
markviss né sniðugur. Bara heldur
kjánalegur, enda mundi þessi
samsláttur orða breyta áherzlum
íslenzks máls ef eftir orðunum
væri lesið.
Sj Eilfifrifr
5 Áskriftarsíminn er 83033