Morgunblaðið - 19.12.1982, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. DESEMBER 1982
Sigríður Hallsdóttir
Akranesi - Minning
Fædd 23. október 1898
Dáin 12. desember 1982
Þegar ég heyrði fregnina um
andlát vinkonu minnar, Sigríðar
Hallsdóttur, sem að vísu kom mér
ekki svo mjög á óvart, rifjuðust
upp í huga mér okkar löngu og
góðu kynni. Fyrst og fremst
kynntist ég henni sem „bara hús-
rnóður" og ógleymanlegri vinkonu.
Sigríður var fædd 23. október
1898 og ólst upp fyrstu tíu árin að
Stórafljóti í Biskupstungum, en
móðir hennar lést er Sigríður
fæddist. Síðan dvaldi hún víða,
meðal annars tvo vetur í Hvítár-
bakkaskóla. í Borgarfirðinum
kynntist hún svo þeim mæta
manni Þórði Asmundssyni, sem
lengst af var kenndur við Uppsali
á Akranesi. Þau gengu í hjóna-
band árið 1925, fluttu saman á
Skagann, og lifðu við farsæld og
frið þar til hann lést árið 1971.
Vegna náins vinskapar við einn
af sonum þeirra hjóna, var ég um
margra ára skeið einskonar
„heimilisköttur" á Suðurgötu 38,
þar sem þau bjuggu lengst af. Þar
af leiddi að ég kynntist vel þeirri
góðu konu, er ég nú kveð að leið-
arlokum.
Sigríður var dæmigerð fyrir-
mynd þeirra kvenna, sem vinna
sitt mikla og giftudrjúga ævistarf
innan veggja heimilisins, án þess
að bera hæfileika sína á torg.
Hennar góða skap og æðruleysi,
Ijúfmennska og hlýja, auðkenndi
hana hvenær sem fundum okkar
bar saman. Að vísu lengdist á
milli samfunda okkar á seinni ár-
um, þar sem oft var vík milli vina,
en viðmót hennar var ætíð hið
sama.
Þau hjónin eignuðust fjögur
börn: Kristbjörgu sjúkraliða, gifta
Hilmari Þórarinssyni, Skúla, for-
stöðumann, kvæntan Soffíu Al-
freðsdóttur, Braga, bókaútgef-
anda, kvæntan Astu Gústavsdótt-
ur, allt hið gjörvulegasta og besta
fólk. Afkomendur þeirra eru orðn-
ir margir, en meðal barnabarna
má finna hagfræðing, prest, og
jarðfræðing, svo einhverra sé get-
ið.
Sigríður bjó nokkur síðustu árin
á Dvalarheimilinu Höfða við gott
atlæti þess ágæta fólks er þar
starfar, og ástríki og umönnun
sinna nánustu. Hún átti að vísu
við vanheilsu að stríða nokkur síð-
ustu árin, en 'bar hana eins og
ánnað með slíku æðruleysi að að-
dáanlegt var.
Það fer ekki á milli mála, að
kynni af slíkri manneskju sem
Sigríði eru mjög mannbætandi.
Því tel ég mig mann að meiru að
hafa átt vináttu hennar.
Um leið og ég svo kveð elskulega
vinkonu mína hinstu kveðju, og
bið henni blessunar, sendi ég ætt-
ingjum hennar samúðarkveðjur
mínar og minna.
Hilmar Hálfdánarson
Aðfaranótt sl. sunnudags and-
aðist móðursystir mín, Sigríður
Hallsdóttir, húsfreyja á Akranesi,
84 ára að aldri. Hún fæddist á
Stóra-Fljóti í Biskupstungum 23.
október 1898. Foreldrar hennar
voru Hallur, bóndi á Stóra-Fljóti,
Guðmundsson, b. þar, og kona
hans, Sigríður Skúladóttir, bónda
á Berghyl, Þorvarðarssonar. Sama
dag og Sigriíður yngri fæddist lést
móðir hennar af barnsförum, og
voru börnin þá fimm. Hin eldri
voru: Jóhanna, húsfreyja á Akra-
nesi, Skúli, stöðvarstjóri í Kefla-
vík, Guðmundur, bóndi í Auðsholti
í Biskupstungum, og Elín, hús-
freyja á Kaldbak í Hrunamanna-
hreppi. Þau eru öll látin, en yngri
hálfbróðir þeirra, Finnbogi, húsa-
smíðameistari í Hafnarfirði, lifir
nú einn þeirra systkina, áttræður
að aldri.
Snemma varð Sigríður að vinna
fyrir sér, en þegar hún var 10 ára
Vcmdadar íslenskar
barnabcekur
Sólarblíðan, Sesselía og mamman
í krukkunni
Bráðskemmtileg bók um dugmikla stelpu sem
kemur vinstúlku sinni til hjálpar og fær í lið með
sér strák sem á töfrastein. Þetta er önnur
barnabók höfundarins, Vésteins Lúðvíkssonar, sem
er kunnur fyrir skáldsögur sínar, smásögur og leikrit.
Malín örlygsdóttir hefur gert bráðfallegar myndir
í bókina.
Kötturinn sem hvarf
Sagan hennar Nínu Tryggvadóttur um konuna
sem lifði fyrir kettina sína og köttinn sem brá sér
á músaveiðar, prýdd frábærum myndum lista-
konunnar. Sígild bók sem lengi hefur verið ófáanleg,
en hvert barn ætti að eignast.
Búkolla
Ævintýrið góðkunna um Búkollu með myndum
Hrings Jóhannessonar. Bókin seldist upp á
örskömmum tíma, en er nú aftur fáanleg.
Gullfalleg bók handa börnum á öllum aldri.
Viltu byrja með mér?
Ný unglingabók eftir Andrés Indriðason um feiminn
strák í 7. bekk og stelpuna sem kemur ný í bekkinn,
myndskreytt af önnu Cynthiu Leplar. Andrés fékk
viðurkenningu Fræðsluráðs Reykjavíkur fyrir
bók sína Polli er ekkert blávatn sem kom út í
fyrra. Þessi bók svíkur heldur engan. önnur prentun
komin.
Það er ekki sama hvað börn og unglingar lesa
- gefum þeim góðar bækur
Mál IHI og menning
varð faðir hennar að bregða búi.
Kom sér þá vel að hún var bæði
hraust og sterkbyggð, og heyrt hef
ég til þess tekið að hún þótti a.m.k.
karlmannsígildi til allra verka
þegar hún var á æskuskeiði. Sig-
ríður var bæði vel gefin og námfús
og mun hafa haft löngun til meiri
skólagöngu en kostur var á. Því
var það henni mikils virði að geta
komist í Hvítárbakkaskóla, en þar
var hún tvo vetur við nám. í Borg-
arfirðinum kynntist hún Þórði
Asmundssyni frá Fellsaxlarkoti í
Skilmannahreppi og giftist honum
árið 1925. Þau settust að á Akra-
nesi, þar sem Þórður stundaði sjó
og síðar ýmis störf, síðast við
Sementsverksmiðju ríkisins. Þórð-
ur var annálaður dugnaðar- og
drengskaparmaður, og það mun
hafa orðið frænku minni þungt
áfall þegar hann lést fyrir 11 ár-
um, þótt enginn sæi hénni bregða.
Þórður og Sigríður eignuðust 4
börn. Þau eru: Kristbjörg, hús-
freyja og verslunarmaður á Akra-
nesi, Skúli, forstöðumaður Lífeyr-
issjóðs Vesturlands, búsettur á
Akranesi, Bragi, bókaútgefandi á
Akranesi, og Birgir, deildarstjóri
hjá Kaupfélagi Borgfirðinga í
Borgarnesi. Öll eru þau systkin
gift og eiga afkomendur.
Síðustu æviár Sigríðar átti hún
við nokkra vanheilsu að stríða, en
þó bar hún aldur sinn vel. Eftir lát
Þórðar bjó hún áfram í húsi þeirra
að Suðurgötu 38 og naut til þess
fulltingis barna sinna, einkum
Kristbjargar, sem lengi bjó í sama
húsi. En þar kom, að Sigríður
treysti sér eigi lengur að halda
eigið heimili, og seldi þá húsið og
fluttist í hið nýja visthemili að
Höfða. Þar undi hún hag sínum
hið besta og var innilega þakklát
að geta verið svo nærri börnum
sínum. Heimilinu að Höfða bar
hún hið besta orð, og kunnugt er
mér um að jákvætt viðhólf hennar
varð mörgum vistmönnum til upp-
örvunar og skapléttis. En á sl.
sumri veiktist hún og sjúkdómur-
inn svipti hana bæði kröftum og
máli. Síðustu mánuðir urðu henni
því erfið raun, sem hún þó bar
með þolgæði, og æðraðist ekki þótt
svo væri komið líðan hennar, að
dauðinn varð henni sannkölluð
líkn.
Þó að Sigríður festi fullkomlega
rætur á Akranesi dvaldi hugur
hennar oft við bernsku- og æsku-
slóðirnar í uppsveitum Árnes-
sýslu, Biskupstungur, Laugardal
og Ytri-Hrepp. Einstaklega var
skemmtilegt að ferðast með henni
um þær slóðir, heyra hana rifja
upp gamlar minningar, ekki síst
gamanmál, og finna hve hún naut
slíkra stunda. Skyld átthaga-
tryggð hennar var einstæð frænd-
rækni. Hún iagði mikið kapp á að
halda sambandi við systkini sín og
systkinabörn og naut til þess
stuðnings fjölskyldu sinnar. Það
varð henni því meiri gleði og upp-
lyfting en frá verði sagt, þegar sá
draumur hennar rættist að fá að
sjá flest af þessu skyldfólki sínu
saman komið á ættarmóti í
Reykjavík 30. ágúst 1981.
Okkur systkinunum sjö frá
Kaldbak sýndi Sigríður alla tíð
einlæga vináttu; fráfall móður
okkar 1942 breytti þar engu um.
Þó erfitt væri um samgöngur kom
hún að finna okkur þegar hún gat
og fylgdist síðar með hverju
okkar. Þegar svo ný kynslóð tók að
vaxa úr grasi gladdist hún yfir
hverjum nýjum einstaklingi og
hafði nákvæmar reiður á nöfnun
og aldri. Virtist hún ekkert sljóvg-
ast í því þrátt fyrir háan aldur.
Fyrir hönd okkar systkinanna
vil ég nú að skilnaði tjá einlægar
þakkir til frænku okkar fyrir
langa, órofa tryggð. Börnum henn-
ar, tengdabörnum og afkomendum
öllum sendum við innilegar sam-
úðarkveðjur.
Kristinn Kristmundsson
Sigríður Hallsdóttir, amma
okkar, er horfin yfir móðuna
miklu. Hún var fædd að Stóra-
Fljóti í Biskupstungum og ólst þar
upp til 10 ára aldurs. Hún giftist
Þórði Ásmundssyni manni sínum
þann 24.10. 1925 og eignuðust þau
fjögur börn, Kristbjörgu, Skúla,
Braga og Birgi. Þau bjuggu alla
sína búskapartíð á Akranesi utan
eitt ár, er þau bjuggu að Bekan-
stöðum í Innri-Akraneshreppi. Á
Akranesi bjuggu þau lengst af á
Suðurgötu 38 og 39. Þórður afi
okkar lést í mars 1971 en Sigríður
amma fluttist að elliheimilinu að
Höfða árið 1979 og bjó þar til
dauðadags.
Amma var um margt sérstæð
kona, sérstæðari og mikilfenglegri
en svo, að hástemmd lýsingarorð
geti gefið um það nokkra hug-
mynd, enda myndi slík lýsing
óneitanlega stinga í stúf við eðlis-
þætti ömmu, sem öðru fremur ein-
kenndust af hógværð og lítillæti.
Hún var ekki sú manngerð sem
tróð sér fram og barði sér á brjóst.
Hún var heldur ekki sú sem bar
tilfinningarnar utan á sér og still-
ing hennar og hógvært fas var ein-
stakt. Gera má ráð fyrir því að
þeir sem lítt þekktu til hafi sjald-
an áttað sig á hvern mann amma
hafði að geyma, en fyrir okkur,
sem kynntumst henni náið, er
minningin fyrst og fremst tengd
henni sem persónu, fremur en ein-
stökum atburðum í sameiginlegri
upplifun með henni.
Við áttum þeirri gæfu að fagna
að alast upp í nánara sambýli við
ömmu og afa en dæmigert getur
talist fyrir einstaklinga í nútíma
kjarnafjölskyldu. Hjá ömmu átt-
um við öruggt athvarf hvenær svo
sem á bjátaði, jafnt í smáu sem
stóru. Engin var eins þolinmóð við
að lægja brátt skap. Engin var
eins umburðarlynd og jákvæð í
garð annarra. Engin var jafn blíð
og mild í umvöndun sinni og leið-
beiningum til okkar, er við stigum
fyrstu skrefin út í iífið. Þessir
mannkostir ömmu koma til með
að standa steækt í minningunni
um hana — sterkt vegna þess hve
þeir voru ráðandi í öllu hennar
fari.
Sigríður amma var uppáhald
barna sinna og annarra afkom-
enda. Það var sérstætt að sjá
ærslafullt fas lítils barns breytast
í stillileik og umfram allt blíðu við
langömmu sína í heimsóknunum
að Höfða.
Amma naut þeirrar blessunar
að eiga börn sem létu sér annt um
hana og sem sættu sig aldrei úr
færi við að rétta henni hjálpar-
hönd eða stytta henni stundir í
ellinni. Það var ekki síst þess
vegna sem hún hélt sinni líkam-
legu og andlegu reisn, þó stöðugt
hrjáðu hana langvarandi veikindi
á seinni árum.
1 ágúst síðastliðnum dró skyndi-
lega að leiðarlokum og amma
veiktist alvarlega. Þó bún yrði
ófær um að tjá sig, hnignaði henn-
ar andlega atgervi ekki svo neinu
nam. Það var ábyggilega erfið
raun fyrir ömmu að skynja sjálfa
sig og eigið ástand en vera ófær
um að gera nokkuð sem til úrbóta
gæti leitt. Það var því aðstandend-
um hennar léttir þegar hvíldin
kom og þjáningum hennar linnti.
Um leið og við kveðjum ömmu
hinstu kveðju, þökkum við henni
samfylgdina og þá minningu sem
hún skilur eftir um persónuleika
sinn og einstæða eðlisþætti. Megi
blessun fylgja henni á æðri til-
verustigum.
Þórður og Valla