Morgunblaðið - 25.02.1983, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 1983
19
1
Birgir Isleifur um stjórnskipunartillögu Vilmundar:
Afnemur þingræðið
Tillaga Vilmundar Gylfasonar til
stjórnskipunarlaga, sem m.a. fjallar
um þjóðkjörinn forsætisráðherra,
felur í sér afnám þingraeðis, en einn
horsteinn þess er sá, að ekki sé haegt
að skipa ráðherra sem ekki nýtur
meirihlutastuðnings á Alþingi. Hún
felur einnig í sér haettu á átökum
milli löggjafar og framkvaemda-
valds. Ennfremur meira vald í hend-
ur eins manns en nokkru sinni fyrr í
lýðveldissögu okkar og getur sem
slík orðið jarðvegur spillingar, sagði
Birgir ísleifur Gunnarsson á Alþingi
ígær.
Fyrsta þingmál Banda-
lags jafnaðarmanna
VILMUNDUR GYLFASON (BJ)
mælti í gær fyrir tillögu til þing-
sályktunar um gerð frumvarps um
aðgreiningu löggjafarvalds og
framkvæmdavalds. Tillagan gerir
ráð fyrir því að stjórnarskrár-
nefnd skuli nú þegar semja slíkt
frumvarp utan um eftirfarandi
meginhugmyndir: 1) Forsætis-
ráðherra skuli kjörinn beinni
kosningu um land allt. 2) Hann
skipi með sér ríkisstjórn. 3) Lög-
gjafarvaldið verði kosið til 4ra
ára. 4) Utanríkisráðherra verði
staðgengill forsætisráðherra. 5)
Stefnumörkun í utanríkismálum
verði í höndum Alþingis. 6)
Forsætisráðherra geti efnt til
þjóðaratkvæðagreiðslu um hvaða
mál sem vera skal, þ.ám. laga-
frumvörp.
Vilmundur lagði áherzlu á skörp
skil milli löggjafar og fram-
kvæmdavalds. Vægi atkvæði eigi
að jafna, þegar framkvæmdavald
(forsætisráðherra) er kosið, en
vera áfram ójafnt, þ.e. óbreytt,
þegar löggjafarvald (Aiþingi) er
kosið. Hann gagnrýndi samtrygg-
ingarkerfi flokkanna, sem hann
kallaði svo, sem og væntanlegt
frumvarp formanna „fjórflokk-
anna“ um kjördæmamál. „Slæmir
eru þeir einir,“ sagði hann um
flokksformenn, „en Guð hjálpi
Vilmundur Birgir Isleifur
okkur þegar þeir koma allir sam-
an.“ Hann taldi kerfi það, er til-
laga hans stefnir að, fela í sér lag-
færingu bæði í stjórnskipan og
efnahagsmálum, stuðla að sáttum
milli strjálbýlis og þéttbýlis og
útiloka að þingmenn geti jafn-
framt sinnt framkvæmdavalds-
störfum.
Þingmál fullt af hættuboðum
BIRGIR ÍSLEIFUR GUNNARS-
SON (S) sagði óvenjulegt að þing-
mál, er fjallaði um stjórnskipan,
væri í þingsályktunarformi en
ekki frumvarpsformi. Hann væri
andvígur meginhugmyndum til-
lögunnar. Einnig þeim málflutn-
ingi, að hægt væri að leysa viða-
mikil vandamál með „patent-
lausnum". Hættuboðar í tillögu
Vilmundar eru þessir, sagði Birgir
ísleifur:
• 1) Tillagan gerir ráð fyrir
afnámi þingræðis, sem er einn
meginhornsteinn stjórnskipunar
okkar og felur m.a. í sér að ekki
megi skipa ráðherra nema hann
njóti meirihlutafylgis á þingi.
Vitnaði Birgir til fræðilegrar rit-
gerðar, „Þingræði", eftir dr.
Bjarna Benediktsson (sem lesa má
í bókinni „Land og lýðveldi"), hvar
þetta þingræðisatriði væri vel
fram sett. Þingræðishefðin er
rótgróin í stjórnskipan okkar.
sagði Birgir, ef hún er slitin upp er
hætta á að fleiri verðmæti fari í
kjölfarið.
• 2) AUtof mikið vald er sett á
hendi eins manns, sem hefur
mikla hættu í för með sér, m.a.
spillingarhættu, og ekki síður
hættu á árekstrum milli þings og
ríkisstjórnar. Stórfelld átök milli
stjórnvalda lýðveldisins leiða ekki
til góðs.
• 3) Þjóðkjörinn forsætisráð-
herra gerir embætti foresta lýð-
veldisins óþarft, eða lítils virði,
sem er miður, því það embætti er
einskonar sameiningartákn þjóð-
arinnar.
• 4) Tillagan kallar á hinn
sterka mann, sem sum staðar hef-
ur verið til kvaddur á upplausn-
artímum, þegar stjórnkerfið er
sakað um pólitisk stjórnunarmis-
tök, en slíkt getur leitt til andlýð-
ræðislegra stjórnarhátta.
• 5) Tillagan gerir ráð fyrir
óbreyttu kjördæmakerfi er Al-
þingi er kosið, áframhaldandi
fjórðapartsatkvæðum I Reykjavík
og Reykjanesi, sem engan veginn
er hægt að sætta sig við, og geng-
ur þvert á þá áfangaleiðréttingu,
sem þingflokkar hafa nú komið
sér saman um.
Ég vil styrkja löggjafarvaldið á
kostnað framkvæmdavaldsins,
sagði Birgir ísleifur, öfugt við
Vilmund Gylfason.
Styrkjum heldur þingræóið
ÁRNI GUNNARSON (A) sagði
sumt í tillögu VG höfða til sín,
annað ekki. Jafnaðarmenn á Norð-
urlöndum hafi t.d. kosið að styrkja
þingræðið en ekki veikja, og það
vald sem hér er rætt um til eins
manns, forsætisráðherra, hefur
kallað á vissar einræðishneigðir
bæði í Frakklandi og Bandaríkj-
unum.
Sigurlaug Bjarnadóttir:
Brú yfir Gilsfjörð
Nýlega mælti Sigurlaug Bjarnadóttir (S) fyrir þingsályktunartillögu, sem
felur í sér áskorun til rfkisstjórnarinnar um, að hún hlutist til um, að
Vegagerð ríkisins láti fara fram rannsókn á hagkvæmni vegar- og brúargerð-
ar yfir Gilsfjörð. Gert verði ráð fyrir þessu verkefni við afgreiðslu vegaáætl-
unar í ár. Fimm aðrir þingmenn Vestfjarða og Vesturlandskjördæma standa
að tillögunni auk Sigurlaugar.
„Það er hart í búi í efnahagslífi
okkar um þessar mundir," sagði
Sigurlaug í upphafi framsögu
sinnar — „svo að það kann að
virðast nokkuð djarft að bera nú
fram tillögu um stórframkvæmd
sem þessa. Á hitt ber að líta, að í
vegamálum er nú unnið eftir lang-
tfmaáætlun, — til 1994, sem veitt
skal til árlega samkv. ákvörðun
Alþingis, 2,2% af vergri þjóðar-
framleiðslu til þriggja ára og 2,4%
eftir það. Verulegt fjármagn er
því til ráðstöfunar til vegamála á
næstu árum. Spurningin snýst því
um skiptingu þessa fjármagns og
röðun framkvæmda."
Brú yfir Gilsfjörð er gömul
hugmynd, sem íbúar aðliggjandi
héraða á sunnanverðum Vest-
fjörðum og í Dalasýslu hafa haft
mikinn áhuga á. Gilsfjörðurinn
hefir löngum verið erfiður farar-
tálmi, þar er snjóþungt á vetrum
og skriðuföll tíð. Umtalsverðar
umbætur á veginum fyrir fjörðinn
hafa ekki verið gerðar sl. 15 ár
utan lágmarksviðhalds. Á honum
eru brýr, sem orðnar eru lélegar
og þarfnast endurnýjunar. Á fjör-
um fyrir botni fjarðarins að norð-
anverðu verða árlega skemmdir á
veginum vegna sjávargangs. Þar
þarf að byggja upp langan vegar-
kafla. Ljóst er því, að þær umbæt-
ur, sem gera þarf á vegi fyrir
Gilsfjörð verða mjög kostnaðar-
samar.
Mörg önnur veigamikil rök
mæla með þessari framkvæmd.
M.a. má benda á, að Austur-
Barðstrendingar fá sína læknis-
þjónustu frá heilsugæzlustöðinni í
Búðardal eftir að embætti hér-
aðslæknis á Reykhólum var flutt
þangað. Á meðan samgöngum
milli þesssara tveggja héraða,
Dalasýslu og A-Barðastrandar-
sýslu er svo háttað sem raun ber
vitni getur neyðarástand skapast
án fyrirvara og hefur raunar oft
legið nærri. Á Reykhólum er fjöl-
mennur vinnustaður, Þörunga-
vinnslan hf. Þar er unnið með
stórvirk tæki og vélar. Slíku fylgir
að sjálfsögðu slysahætta. Auk
heilbrigðisþjónustunnar má benda
á fleiri samskipti A-Barðstrend-
inga og Dalamanna, svo sem
mjólkurflutninga, verzlun og
margvísleg félagsleg samskipti.
Þessi brúargerð myndi stytta leið
vegfarenda verulega, um 20 km.
Hún tekur af alla erfiða staði í
Gilsfirðinum og fjarlægðin milli
landa er rúmir 2 km — milli
Króksfjarðarness og Stórholts-
lands á norðurströnd Saurbæjar-
ins. Sjávarbotn á þessu svæði er
mjög harður, þar skiptast á klapp-
Sigurlaug Bjarnadóttir
ir og hörð setlög. Þarna er og
grunnsævi mikið, sem fer að
mestu á þurrt á stórstraumsfjöru.
Frá sjónarmiði náttúruverndar
virðist Gilsfjörðurinn vel fallinn
til brúargerðar. Forkönnun sem
gerð var á vegum Vegagerðar
ríkisins á síðasta áratug á lífríki
fjarðanna sunnanvert á Vestfjörð-
um, frá Gilsfirði að botni Vatt-
arfjarðar bendir ótvfrætt til, «ð
lífríki Gilsfjarðar sé mun einhæf-
ara en hinna fjarðanna, er könn-
unin náði til.
Blessunaróskir og innilegustu þakkir og kveður til allra
þeirra sem glöddu mig í tilefni af nírœðisafmœli mínu
14. febrúar sl
Guðmundur Magnússon,
Kirkjuteigi 33,
Reykjavík.
Innilegar þakkir til allra ættingja og vina minna sem
glöddu mig með skeytum og komu sinni á 75 ára afmæli
mínu 13. febrúar 1983.
Guð blessi ykkur ölL
Indriði Halldórsson.
Snjó- og ís
vandamál
eru leyst meö yfirnáttúrulegu efni:
/ frábaeru \
\ ÍS- OG SNJÓEIÐIR j
Hið undraveröa og drjúga PACE
PROPELLENT 49 framletötr hlta,
þannig aö þaö bræöir ís og snjó 36
sinnum hraðar en salt. Stráiö bara yfir
bflastæði, gangstéttar, tröppur,
bryggjur o.s.frv. og vágestir vetrarins
vikja á mínútum.
PROPELLENT 49 leysist full-
komlega upp og þvi er engin
óhreiníndi i því sem setjast á
skófatnaö, berast inn i hús, og
engin aukakostnaöur vegna
skemmda og hreinsunar á tepp-
um, flísum o.s.frv.
PROPELLENT 49 er þín örugga, hand-
hæga, hreinlega, virka lausn á ís og snjó-
vandamálum vetrarins.