Morgunblaðið - 04.03.1983, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. MARZ 1983
Albert Guðmundsson:
Flokksskírteini metið
ofar sérfræðiþekkingu
Tæknimenntun, sérfræðiþekk-
ing og starfsreynsla vanvirt
Mjög hart var deilt á samgöngu-
ráöherra í utandagskrárumræðu í
gær vegna meintrar pólitískrar
valdníðslu við veitingu embættis
flugmálastjóra á dögunum. Friðrik
Sophusson (S) hóf umræðuna, rakti
gang mála eins og hann hefur birzt í
fjölmiðlum undanfarna daga og
krafðist þess að ráðherrann gerði Al-
þingi viðhlítandi grein fyrir því,
hvers vegna hann hafi sniðgengið
einróma tilmæli lögboðins umsagn-
araðila, flugráðs, sem og órök-
studdum aðdróttunum hans í blaða-
viðtölum ura starfshætti ráðsins.
Kastar tólfunum
Friðrik Sophusson (S) rakti að-
draganda málsins, umsóknir um
stöðu flugmálastjóra, einróma með-
mæli flugráðs með ráðningu Leifs
Magnússonar, sem hefði hátt í 20
ára starfsreynslu við stjórnunar-
störf á nær öllum sviðum flugmála,
auk óumdeildrar fagþekkingar og
viðeigandi menntunar. Ráðherra
hefði hinsvegar hunzað einróma til-
mæli lögboðins umsagnaraðila, fag-
lega tæknimenntun, sérfræðiþekk-
ingu og starfsreynslu, m.a. á þeirri
forsendu, að það mætti ekki bitna á
öðrum umsækjanda, er stöðuna
fékk, að hann væri framsóknarmað-
ur! Þá rakti Friðrik blaðaummæli
ráðherra um flugráð og starfshætti
þess, sem væru bæði ómakleg og
ódrengileg. Ráðherra skuldaði Al-
þingi skýringar á hvorutveggja.
Friðrik gerði og í ítarlegu máli
grein fyrir einróma tilmælum flug-
ráðs, aðalmanna og varamanna,
ekkert síður þeirra manna sem ráð-
herra hafi skipað í ráðið en annarra,
og rökstuddri greinargerð, hvar
pólitískri valdníðslu ráðherra væri
mótmælt. Ýmsar ákvarðanir, sem
Steingrímur Hermannsson, formað-
ur Framsóknarflokksins, hefur tek-
ið í flugmálum á undanförnum ár-
um, sæta furðu, hóflega orðað, sagði
Friðrik, en með þessum gjörningi
kastar fyrst tólfunum.
Valdið ráðherrans
Steingrímur Hermannsson, sam-
gönguráðherra, kvað rétt, að flugráð
væri umsagnaraðili, en valdið væri
ráðherrans til veitingar embættis-
ins. Ég tel óeðlilegt, sagði ráðherra,
að flugráð skyldi ekki fara yfir um-
sóknir í heild, en margt hæfra
manna sótti, og tek ekkert aftur af
orðum mínum þar um.
Ráðherra sagði að sér hefðu bor-
izt umsagnir og meðmæli úr ýmsum
áttum, hvar mælt var með ráðningu
Péturs Einarssonar, og óumdeilt
væri að hann hefði gegnt vel störf-
um sínum á vettvangi flugmála,
m.a. starfi varaflugmálastjóra og
flugmálastjóra í forföllum. Eftir að
hafa skoðað málið vandlega taldi ég
rangt að ganga fram hjá Pétri.
Steingrímur Hermannsson sagði
ekki nýtt að ráðherrar sættu gagn-
rýni fyrir embættaveitingar. Ráð-
herra minnti á tuttugu ára gömul
ummæli Dr. Bjarna Benediktssonar,
sem hann túlkaði svo, að ef ráðherra
ætti í öllum tilfellum að fara eftir
ábendingum umsagnaraðila, væri
eins gott að færa veitingavaldið til
þessa sama umsagnaraðila.
Ætti aö biöja
Alþingi afsökunar
Albert Guðmundsson (S) sagði lítt
við hæfi af Steingrími Hermanns-
syni að setja sig í spor Bjarna Bene-
diktssonár og sízt eftir embættis-
veitingu af því tagi, sem væri tilefni
þessarar utandagskrárumræðu.
Hann kvaðst hinsvegar geta tekið
undir með Ingvari Gíslasyni,
menntamálaráðherra, sem hefði
sagt í þingræðu á dögunum, að
Steingrím skorti ýmislegt fremur en
hugrekki til að verja gerðir sínar. Sá
skortur hefur kyrfilega sagt til sín í
þessu máli.
Albert gagnrýndi embættisveit-
inguna og afsakanir ráðherra, sem
ekki stæðust gagnrýna skoðun.
Hann rakti í ítarlegu máli menntun,
fagþekkingu og starfsreynslu Leifs
Magnússonar, sem ráðið hafi með-
mælum allra flugráðmanna, hvar í
flokki sem standi, en Leifur hefði
hátt í 20 ára starfsreynslu á stjórn-
unarsviðum flugmála. Ég veit ekki
betur en að ráðuneytismenn hafi
einnig lagt honum gott til við ráð-
herra, mælt með honum (hér kallaði
ráðherra frammí: Það er rangt).
Ég hefi látið Pétur Einarson njóta
sannmælis, sagði Albert, fyrir störf
hans á vettvangi flugmála, en hann
hefur hinsvegar ekki gegnt störfum
flugmálastjóra nema 2 mánuði.
Þessi ummæli mín grípur ráðherra
eins og hálmstrá, til að réttlæta
rangar gjörðir sínar. Þetta er „bil-
leg“ afsökun.
Albert fór og hörðum orðum um
blaðaumsagnir ráðherra, hvað
störfum flugráðs viðvíkur, sem
hann kallaði svívirðilegar aðdrótt-
anir. Ráðherra væri nær að virða
einróma meðmæli lögboðins um-
sagnaraðila en orð þrýstihópa, sem
hefðu allt aðra stöðu í þessu máli.
Rétt er að ráðherra hefur valdið, en
valdi fylgir ábyrgð, og það er ekki
öllum gefið að fara með slíka
ábyrgð. Ráðherra hafi metið flokks-
skírteini í Framsóknarflokknum
ofar prófskírteinum. Þetta mál er
ráðherra til skammar. Hann ætti að
biðja Alþingi afsökunar á vald-
níðslu sinni.
Eölileg vinnu-
brögð flugráös
Skúli Alexandersson (Abl) sagði
vinnubrögð flugráðsmanna eðlileg í
alla staði. Þeir hefðu farið vandlega
yfir umsóknir og fylgigögn, sem
þeim hafi verið send í ljósriti fyrir
fund í ráðinu. Ég ræddi málið við
Albert fyrir fundinn og bað hann,
þegar í ljós kom að niðurstaða okkar
var sú sama, að gera uppkast að til-
lögu. Er á fundinn kom kusu allir
flugráðsmenn að undirrita þessa til-
lögu, enda einsýnt, hver umsækenda
stóð næst því fá embætttið, ef fagleg
sjónarmið eru látin ráða. Ásakanir
ráðherra á hendur flugráði eru því
ómaklegar. Hann reynir aðeins að
réttlæta rangár gerðir sínar með því
að sá orðum tortryggni í garð ráðs-
ins. Ekki bætir það málstað hans.
ValdníÖsla sem unnt
væri aö ógilda
Árni Gunnarsson (A) taldi vald-
níðslu af því tagi, sem hér hafi verið
viðhöfð, hugsanlega mega ógilda, og
vitnaði til lögfræðirita, máli sínu til
stuðnings. Rétt væri hjá ráðherra,
að menn ættu ekki að gjalda þess, að
öðru jöfnu, þó framsóknarmenn
væru. Hinu mætti ráðherra heldur
ekki gleyma, að menn mættu og
ættu að njóta menntunar, þekkingar
og starfsreynslu, þó ekki væru
framsóknarmenn.
Árni kvað ráðherra stefna að því
að stórskerða valdsvið flugráðs með
frumvarpi, sem hann hefði lagt
fram.
Hann vitnaði til samþykktar i
stjórn Verkfræðingafélags íslands,
málastjóra. Hér væri um að ræða
pólitíska veitingu; flokksskírteini í
Framsóknarflokknum væri tekið
fram yfir menntun og starfsreynslu.
l’mmæli annarra:
Magnús H. Magnússon (A) sagði
ekki fara milli mála að hæfari um-
sækjandanum hefði verið hafnað.
Sá er hafði besta menntun, lengstan
starfsaldur og mesta reynslu, hefði
ekki verið skipaður. Hér hefði verið
gengið fram hjá þingkjörinni nefnd,
Alþingi sjálft í rauninni hunsað.
Hér væri á ferðinni valdníðsla er
væri einsdæmi, sorgleg siðblinda
ráðherra.
Ráðherrar Framsóknarflokks, Steingrímur Hermannsson, samgönguráð-
herra og Tómas Árnason, viðskiptaráðherra.
Veiting embættis
flugmálastjóra
rædd á þingi
sem hefði kynnt sér þessa embætt-
isveitingu og sent mótmæli til ráð-
herra, sem gengið hefði á svig við
lögboðinn umsagnaraðila og vanvirt
tæknimenntun, sérfræðiþekkingu
og starfsreynslu þess umsækjand-
ans, sem umsagnaraðilinn hefði
mælt með. Árni taldi rétt að verk-
fræðimenntaður maður gegndi
starfi sem þessu.
Misbeitt valdi á
gróflegan hátt
Garðar Sigurðsson (Abl) kvað erfitt
að fjalla um mál sem þetta, þegar í
hlut ættu umsækendur, einstakl-
ingar, sem allir ættu rétt til hátt-
víslegrar umfjöllunar. Hér væri
hinsvegar á ferð leiðindamál og
harma bæri, að ráðherra hefði mis-
beitt valdi sínu á svo gróflegan hátt
sem raun bæri vitni um.
Garðar Sigurðsson sagði vafa-
laust að Leifur væri hæfastu manna
hér á landi til að gegna starfi flug-
Steingrímur Hermannsson (F) sam-
göiiguráðherra kvaðst vegna um-
mæla Arna Gunnarssonar um lög-
mæti skipunarinnar, lýsa því yfir að
hann væri ekki í vafa um að löglega
hefði verið að henni staðið. Á það
mætti hins vegar vel láta reyna ef
menn vildu. Með nýjum lögum sagð-
ist ráðherra alls ekki vera að gera
lítið úr mikilvægi flugráðs. Hann
vildi hins vegar breyta því, að ráðið
væri að skipta sér af daglegum
stjórnstörfum. Ræðu Alberts Guð-
mundssonar sagði ráðherra „dæma-
lausa", en hann væri vanur stóryrð-
um Alberts úr ræðustól Alþingis.
Flugráð hefði nú ekki gefið sér tíma
til að kynna sér málið, og áður er
hann hefði starfað með Albert í
flugráði hefði hann ekki getað séð
að hann væri mjög vel undirbúinn
fyrir flugráðsfundina, og yfirleitt
farið af þeim áður en þeir voru
hálfnaðir.
Albert Guðmundsson (S) sagði að
ráðherra ætti nú að vera það ljóst
að alþingismenn væru almennt
furðu lostnir vegna skipunar hans.
Málið snerist hins vegar ekki um
persónu Leifs Magnússonar eða Pét-
urs Einarssonar sem slíkar, heldur
um þessi mál í heild. Hér gengi ráð-
herra fram hjá flugráði, og skipaði
ekki þann mann er einróma hefði
verið mælt með. — Albert sagðist
furða sig á því að ráðherra talaði
um að hann væri kunnur stóryrðum.
Sagðist hann ekki hafa staðið í deil-
um við ráðherrann, og það þó oft
hefði verið ástæða til. Nú hefði á
hinn bóginn reynst óhjákvæmilegt
að óska skýringa ráðherrans. Þá
sagðist þingmaðurinn vilja ítreka
þá spurningu til ráðherra, hvað
óeðlilegt hefði verið við afgreiðslu
flugráðs. Ráðherra hefði enn ekki
getað svarað því.
Árni Gunnarsson (A) beindi tveim-
ur spurningum til ráðherra: I fyrsta
lagi, hvort um pólitíska skipun hefði
verið að ræða eða ekki, óskað væri
eftir já eða nei svari. í öðru lagi
hverjir þeir væru þessir „við“ í ráðu-
neytinu, sem Steingrímur hefði
vitnað til.
Friðrik Sophusson (S) sagði engan í
raun efast um að ráðherra hefði
vald til að skipa flugmálastjóra. Öll-
um væri á hinn bóginn ljóst um leið,
að hér hefði ráðherra farið með vald
sitt á annan hátt en til væri ætlast.
Flugráð væri skipað fulltrúum frá
Alþingi, auk sérfróðra manna um
flugmál. Slík samsetning þýddi það,
að aldrei yrði um að ræða einhliða,
pólitíska ákvörðun í flugráði. Ákaf-
lega fátítt væri að gengið væri gegn
slíku einróma áliti, og í dæmi sem
nefnt hefði verið um skipan í pró-
fessorsstöðu, hefðu atkvæði fallið
2:1, umsagnaraðili hefði klofnað,
sem væri allt annað mál. Þá sagði
Friðrik að aðdróttanir ráðherrans
um óvönduð vinnubrögð flugráðs
hefðu verið hraktar lið fyrir lið, og
væri málflutningurinn ekki sæm-
andi ráðherra. „Ég vona að þetta
mál verði ráðherranum eftirminni-
leg lexía en ekki fordæmi fyrir
framtiðina," sagði alþingismaður-
inn.
Steingrímur Hermannsson (F)
svaraði spurningu Árna Gunnars-
sonar, sagði skipunina ekki póli-
tíska, en sagðist hins vegar ekki
vilja tíunda nöfn manna í sam-
gönguráðuneytinu.
„I sambandi við þetta mál vil ég
hins vegar segja að ég er ekki neinn
gúmmístimpill fyrir Albert Guð-
mundsson, og mun ekki verða það,“
sagði Steingrímur.
Alexander Stefánsson (F) vildi fá
svar við því, í framhaldi af fullyrð-
ingum um vönduð vinnubrögð flug-
ráðs, hvort það hefði gefið ráðherra
umsögn um alla umsækjendur, sem
væru margir mjög hæfir.
Steingrímur Hermannsson (F)
svaraði úr sæti sínu, sagði engar
slíkar umsagnir hafa borist.
Albert Guðmundsson (S) sagðist
enn undrandi á ráðherra, að bera
það á félaga sína í flugráði að þeir
væru verkfæri í höndum hans, eins
konar gúmmístimplar!
Skúli Alexandersson (Abl) sagðist í
framhaldi af spurningu Alexanders,
vilja upplýsa hann um að hlutverk
flugráðs væri að mæla með skipun
eins manns til ráðherra. Vildi hann
ráðleggja þingmanninum að kynna
sér lögin áður en hann reyndi að
hjálpa flokksbróður sínum með
fyrirspurnum af þessu tagi.
Árni Gunnarsson (A) sagðist í lok
þessarar umræðu vilja minna á, að
flugráð hefði talið þrjá umsækjend-
ur hæfari en þann sem ráðherra
skipaði. Það segði sína sögu um allt
málið.
Fimm lagafrumvörp
samþykkt á miðvikudag
FIMM lagafrumvörp voru samþykkt
frá efri deild Alþingis sl. miðvikudag
og eru það frumvörp um breytingar á
lögum um vemd barna og ungmenna,
lögum um söluskatt, lögum um hrepp-
stjóra, lögum um sveitarstjórnir og
lögum um grunnskóla.
Lögunum um vernd barna og
ungmenna var breytt á þann veg, að
þegar börnum og ungmennum er
bannaður aðgangur að skemmtun-
um sem bundnar eru við ákveðið
aldurstakmark, þá skal miða aldur
við fæðingarár, en ekki fæðingar-
dag.
Breytingin á söluskattslögunum
kveður á um að heimilt sé að endur-
greiða söluskatt af kostnaði sveit-
arfélaga við snjómokstur og setji
ráðherra nánari ákvæði um fram-
kvæmd endurgreiðslunnar.
Lögum um hreppstjóra var breytt
með þeim hætti að hámarksaldur
manna í starfi hreppstjóra er bund-
inn við 70 ár og er það í samræmi
við reglur sem almennt gilda um
ríkisstarfsmenn. Þá var sveitar-
stjórnarlögum breytt þannig að
þegar tvö eða fleiri sveitarfélög
hafa verið sameinuð, þá geti félags-
málaráðherra ákveðið að tala sýslu-
nefndarmanna verði sú sama og var
fyrir sameininguna, enda óski frá-
farandi hreppsnefndir eftir því.
Loks fjallar breytingin á lögum um
grunnskóla um fræðslu, um áhrif af
áfengisneyslu og annarra ávana- og
fíkniefna.