Morgunblaðið - 07.04.1983, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. MARZ 1983
Frá æfingu á leikritinu Grasmaðkar. Gísli Airreðsson og Margrét Guðmundsdóttir í hlutverkum sínum,
Morgunblaðið/KÖE.
Þjóðleikhúsið:
Nýtt verk
eftir Birgi
Sigurðs-
son frum-
sýnt
í undirbúningi er nú sýning
þriggja íslenskra verka í ÞjóA-
leikhúsinu, að sögn Sveins
Einarssonar, Þjóðleikhús-
stjóra. Það sem lengst er kom-
ið í æfingu og væntanlegt er á
fjalirnar næstu daga er nýtt
leikrit eftir Birgi Sigurðsson,
sem hlotið hefur heitið Gras-
maðkar, en Birgir hefur verið á
launum hjá leikhúsinu við að
semja þetta verk. Leikstjóri
Grasmaðka er Brynja Bene-
diktsdóttir, en leikmynd er eft-
ir Ragnheiði Jónsdóttur,
grafíklistamann, og er þetta
hennar fyrsta verkefni í leik-
húsi. Aðalhlutverkin eru í
höndum Gísla Alfreðssonar og
Margrétar Guðmundsdóttur og
leikritið gerist í Reykjavík nú-
tímans.
Á Litla sviðinu verður
frumsýnt innan tíðar Lokaæf-
ing eftir Svövu Jakobsdóttur.
Leikstjóri er Bríet Héðins-
dóttir og Birgir Engilberts
gerir leikmynd.
Nýtt verk eftir Odd Björns-
son verður frumsýnt í haust á
stóra sviðinu. Það hefur ekki
hlotið nafn enn þá og höfund-
ur leikstýrir.
Nú eru fjögur leikrit í gangi
í Þjóðleikhúsinu, auk Silki-
trommunnar sem sýnd verður
fimm sinnum hér á landi áður
en farið verður með hana til
Caracas í Venesúela, en þang-
að hefur Þjóðleikhúsinu verið
boðið með óperuna. Fyrst er
að nefna gríska þríleikinn
Óresteia eftir Æskelos, sem
sýndur hefur verið við góða
aðsókn. Jómfrú Ragnheiður
hefur einnig hlotið ágætar
undirtektir og verður sýnt
áfram um sinn. Ekkert lát er á
vinsældum Línu langsokks og
stefnir nú í það, að það verði
með vinsælustu verkefnum
hússins í hópi með Karde-
mommubænum, Óvitum o. fl.
Þá hefur Súkkulaði handa
Silju, eftir Nínu Björk Árna-
dóttur sem sýnt er á Litla
sviðinu, hlotið mikið lof og
verið sýnt við ágæta aðsókn.
Ofvitinn á skjánum
Leiklist
Ólafur M. Jóhannesson
OFVITINN Á SKJÁNUM
Sýning á leikgerð Kjart-
ans Ragnarssonar —
tekin upp í Iðnó.
Leikstjórn:
Kjartan Ragnarsson.
Leikmynd og búningar:
Steinþór Sigurðsson.
Tónlist:
Atli Heimir Sveinsson.
Lýsing: Daníel Williams-
son og Ingvi Hjörleifsson.
Myndataka: ómar Magn-
ússon og Egill Aðal-
steinsson.
Hljóð: Baldur Már
Steingrímsson.
Upptöku stjórnaði: Elín
Þóra Friðfinnsdóttir.
Mér hefur ætíð fundist dálítið
skrýtið að ætla að endurvekja
leikhús á skjánum. Það er svona
svipað og þegar ónefndur lista-
maður færði heysátu inná gólf í
SÚM-salnum, forðum daga. Hey-
sátan var að sönnu samansett úr
ekta íslensku heyi, en samt var
þetta eitthvað allt annað en hey-
sáta, slík er tekin saman á túni
úr ilmandi grasi. Ég man eins og
það gerðist í gær þegar ég sá
Ofvitann á fjölunum í Iðnó. Það
liggur við að ég muni hvernig
lykt var í salnum. í gærkvöldi,
þegar ég horfði á sama verk á
skjánum var hins vegar eins og
ég kannaðist við fátt. Leikararn-
ir voru þeir sömu og myndavél-
arnar beindust að sviðinu í Iðnó,
en samt fann ég ekki þann Ofvita
sem ég skynjaði leikkveldið
góða.
Svona er leikhúsið nú skrýtið.
Kippti meistari Þórbergur í spottana?
Hver leiksýning er lítil veröld út
af fyrir sig. Veröld, sem geymist
í minni leikhúsgestsins og verð-
ur ekki endursamin. Það er að
vísu hægt að spila hana af
myndbandi hugans, öðruvísi
verður hún ekki endurtekin. Hitt
er svo aftur annað mál að það er
hægt að kvikmynda leiksýningu
á ýmsa vegu. Það er jafnvel hægt
að vinna það verk svo fagmann-
lega að áhorfandanum finnist
hann vera að horfa á kvikmynd,
en ekki leikrit sem framið er á
þröngu sviði. Ég get ekki sagt að
mér hafi fundist takast vel til
með filmun Ofvitans — að þeim
hjá sjónvarpinu hafi heppnast
að taka sannfærandi kvikmynd
af þessu meistaraverki meistara
Þóbergs. Að vísu gleymir maður
hvað eftir annað hinni stirðlegu
myndatöku; slíkur er texti
meistara Þórbergs, en þegar
kemur að síðari hluta verksins
og leikgerð Kjartans fer úr
böndunum, afhjúpast stirðleiki
myndatökunnar. Það er ekki nóg
að beina myndauganu að þeim
sem talar; það verður og að
tengja saman á sannfærandi
hátt á myndfleti, þá sem taka
þátt í tjáskiptunum.
Ég er ekki viss um að sökin
hafi hér eingöngu verið hjá sjón-
varpinu, aðstæður í Iðnó hafa
vafalaust sett mönnum þröngar
skorður. En svo ég hæli sjón-
varpsmönnunum svolítið þá var
einkar ánægjulegt að skyggnast
svolítið „bak við tjöldin" í
hléinu. Annars ætla ég ekkert
frekar að fjalla um sýningar
Leikfélagsins á Ofvitanum — ég
hefi þegar gert henni skil í leik-
dómi. En mér fannst ánægjulegt
að sjá hve miklum framförum
sumir leikendur hafa tekið frá
frumsýningunni; á ég hér sér-
staklega við Lilju Þórisdóttur og
ólaf Orn Thoroddsen sem bæði
komu skínandi vel fyrir á skján-
um. Hins vegar fannst mér eins
og Jón Hjartarson hefði fjar-
lægst meistara Þórberg. Hver
veit raunar nema meistarinn
hafi kippt í spottana. Hitt veit
ég að þetta framtak sjónvarps-
ins hefir fært fjölmörgum mikla
gleði. Og ber hiklaust að halda
áfram á sömu braut, þó ekki
væri nema vegna þeirra sem
ekki komast burt frá skjánum í
leikhús eða á bíó.
Nálin
Kvikmyndir
Ólafur M. Jóhannesson
NÁLIN
Nafn á frummáli:
Eye of the Needle.
Gerð eftir samnefndri sögu Ken
Follett.
Handrit: Stanley Mann.
Tónlist: Miklos Rozsa.
Stjórn: Richard Marquand.
Sýnd í Tónabíói.
Það er meiri ósköpin sem er
búið að filma seinni heimsstyrj-
öldina. Það má eiginlega segja
að hundruð ef ekki þúsundir
manna hafi síðan 1945 haft
framfæri af að lýsa þeim hild-
arleik. Undirritaður gerði sér
að leik síðastliðið sumar að
pæla gegnum slatta af bókum
frá þessu tímabili. Sumar voru
skrifaðar nokkru eftir 1945, en
aðrar festar á prent mitt í hild-
arleiknum eða rétt eftir að hon-
um lauk. Mér fannst eins og að
þeir textar sem urðu til meðan
ósköpin dundu yfir skæru sig
nokkuð úr öðru sem hefir verið
ritað um þessi mál. Það var eins
og höfundar þeirra texta væru
staddir mitt í martröð sem þeir
gerðu ekki frekar ráð fyrir að
vakna af. Þessir höfundar höfð-
uðu til samvisku lesandans
fyrst og fremst, líkt og þeir
væru fulltrúar einhvers konar
trúarhreyfingar eða hjálpar-
stofnunar.
Nú er heimsstyrjöldin síðari
orðin að spennandi kvikmynd í
Nálin (Sutherland)
hugum flestra. Þannig er
páskamynd Tónabíós „Eye of
the Needle“ eða Nálarauga ósköp
venjuleg spennumynd sem gæti
gerst um víða veröld á því herr-
ans ári 1983. Mynd þessi er gerð
eftir samnefndri sögu Ken Foll-
ett, en sá maður hefir sérhæft
sig í skrifum um síðari heims-
styrjöldina. Ég veit ekki hvort
mynd þessi byggir á sönnum
heimildum en hún fjallar um
njósnara nokkurn sem gengur
undir nafninu „Nálin“. Hefir
kappinn komist að því hvar á
Frakklandsströnd Bandamenn
hyggjast hefja lokasóknina.
Leyniþjónusta Breta hefur aft-
ur komist að því hver sá maður
er, sem býr yfir hinni ógnarlegu
vitneskju er gæti leitt til sigurs
nasista. Gengur myndin því útá
að stöðva Die Nadel.
Kanadíski leikarinn Donald
Sutherland leikur hér hinn
bráðhættulega njósnara. Þessi
ágæti leikari hefir áður fengist
við svipaða hluti eins og í Klute
sem gerð var 1971. Ken Follett
virðist leggja áherslu á að sýna
„Nálina“ sem tilfinningaheftan
mann sem eins og er rekinn
áfram af blindri eðlishvöt, þar
til hann kynnist ástinni — þá er
eins og „Nálin“ missi skarpleik
sinn. Sutherland gerir hinum
tilfinningakalda njósnara, Die
Nadel, prýðileg skil í þessari
mynd, en síður hinum mjúk-
lynda elskhuga er gegnir sama
nafni. Raunar finnst mér leik-
stjóranum Richard Marquand
takast best upp í spennuatrið-
um myndarinnar þegar ástin er
hvergi nærri, en þá njóta hin
ísbláu sjáöldur Donald Suther-
land sín prýðilega. Ég verð að
játa að ég fylgdist í ofvæni með
í síðari hluta myndarinnar hvor
eðlisþátturinn yrði yfirsterkari
hjá Die Nadel — drápsfýsnin
eða ástarþörfin. En framan af
mynd fannst mér heldur hvim-
leitt að sjá þennan slungna
njósnara afgreiða öll mál með
hnífsstungu í kvið. Smá uppá-
fyndingasemi í drápsaðferðum
sakar ekki, ef halda skal mönn-
um glaðvakandi undir spennu-
mynd._____________________