Morgunblaðið - 07.04.1983, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. MARZ 1983
+ Móöir okkar, RANNVEIG SIGURBJÖRNSDÓTTIR, lést 1. apríl í Sjúkrahúsi Suöurlands. Björn Gíslason, Gylfi Gíslason.
t Útför eiginkonu minnar og móöur, RAGNHEIÐAR GUDJÓNSDÓTTUR, Fornhaga 23, fer fram frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 7. apríl, kl. 3. Eyjólfur Þorvaldsson, Guómunda Eyjólfsdóttir.

+ Fósturmóöir okkar, ELÍSABET KRISTJÁNSDÓTTIR, lést í Borgarspítalanum þriöjudaginn 5. apríl. Unnur Jóhannsdóttir, Hanna María Tómasdóttir.
+ Útför . ÁSTRÍÐAR EGGERTSDÓTTUR, Nýlendugötu 19, fer fram frá Dómkirkjunni föstudaginn 8. apríl, kl. 13.30. Magnús Pétursson, Björn Magnússon, Pétur Magnússon, Andrés Magnússon.

+ SIGRÍÐUR JÓHANNSDÓTTIR frá Arnarhóli, Vestur-Landeyjum, Háageröi 13, sem andaöist 29. mars, veröur jarðsungin frá Akureyjarkirkju í Vestur-Landeyjum föstudaginn 8. apríl kl. 14. Ferö veröur frá Umferöarmiöstööinni kl. 11. Fyrir hönd vandamanna, Magnþóra Magnúsdóttir.

Móöir mín, INGIBJÓRG LARSEN (fædd Guómundsdóttir) frá Akranesi, lést aö heimili sinu í Kaupmannahöfn 4. apríl. Fyrir hönd barna hennar og tengdabarna, Guömundur Magnússon.

+ Útför sonar okkar og bróöur, HJALTA INGVARSSONAR, Reykjahlíö, Skeiöum, fer fram frá Ólafsvallakirkju laugardaginn 9. apríl kl. 14.00. Bílferö veröur frá Umferðarmiöstöðinni kl. 12.30. Sveinfríöur Sveinsdóttir, Ingvar Þóröarson, og aystkini hins látna.

+ Þökkum innilega auösýnda vináttu og hlýhug viö andlát og jaröar- för móður okkar, tengdamóöur og ömmu, VALGERÐUR PÁLSDÓTTUR, Bræöratungu. Sveinn Skúlason, Sigríöur Stefánsdóttir, Gunnlaugur Skúlason, Renata Vilhjálmsdóttir, Páll Skúlason, Elísabet Guttormsdóttir og barnabörn.

+ Þökkum innilega auösýnda vináttu og hlýhug við andlát og jaröar- för móöur okkar, tengdamóður og ömmu, VALGERÐAR PÁLSDÓTTUR, Bræöratungu. Sveinn Skúlason, Sigríöur Stefánsdóttir, Gunnlaugur Skúlason, Renata Vilhjálmsdóttir, Páll Skúlason, Elísabet Guttormsdóttir og barnabörn.

+ Þökkum auösýnda samúö og hlýhug viö andlát og jarðarför móöur okkar og tengdamóöur, VILHELMÍNU ÓLAFSDÓTTUR, Hraunhólum 4, Garöabæ. Ingibjörg Sigurlinnadóttir, Steingrímur Kristjánsson, Sigurlinni Sigurlinnason, Ingibjörg Einarsdóttir, Ólafur Sigurlinnason, Svanhvít Sigurlinnadóttir, Bergur Jónsson, Gylfi Sigurlinnason, Þórunn Ólafsdóttir, Vilhjálmur Sigurlinnason, Arnbjörg Sigurðardóttir og fjölskyldur.
Páll Jónsson Arna-
nesi — In memoriam
Fa ddur 22. september 1898
Dáinn 27. mars 1983
(Im þig, um þig mig dreymir daga og nætur
og daga og nætur hef ég leitad þín.
Mín sál er hrygg, mín sorg i djúpar rætur
og sumri hallar skjótt og ævin dvín.
(StSL)
Leiðir okkar Palla lágu saman
vorið 1958, þegar ég hélt austur á
Hornafjörð til sumardvalar. Að
baki lá áhyggjulaust líf átta ára
snáða í foreldrahúsum og framtíð-
in óviss og án tilhlökkunar.
Það fór þó á annan veg því að
næstu sjö sumur þar á eftir dvaldi
ég sumarlangt í Árnanesi hjá
Palla, Dúa og Siggu eins og þau
voru kölluð meðal sveitunga og
vina.
í dag leita hugsanir mínar til
baka til áranna í Árnanesi og til
allra heimsóknanna, sem fylgdu í
kjölfarið.
Það er erfitt að gera grein fyrir
því, sem skipti mig máli í sam-
bandi við þessa dvöl, sem olli þó
straumhvörfum í lífi minu. Kynn-
in af þeim bræðrum og Sigríði
urðu frekari þróun lífs míns mik-
ils virði. Ég lærði þar flest þau
störf, sem koma að gagni í hinu
daglega lífi, auk þess sem ég lærði
að virða og hagnýta náttúru
landsins, sem svo síðar mótuðu val
mitt við ákvörðun á lífsstarfi.
Þátttakendur:
Það er ekki hægt að greina frá
dvölinni og kynnum mínum af
Palla eða afa, eins og ég kallaði
hann ætíð, án þess að geta um
aðra ábúendur í Árnanesi á þess-
um tíma.
í Austurbænum bjuggu þeir
bræður Páll og Guðjón ásamt Sig-
ríði ráðskonu. í Upphúsum bjuggu
hjónin Vilmundur og Jóhanna
með dóttur Jóhönnu, Huldu. í
Vesturbænum bjó Valdimar,
hestamaður, sem alltaf þóttist
vera framsóknarmaður.
Leiksviðið:
Sjónarspilið fór fram í Árna-
nesi, með umhverfi. Hólarnir á
nesinu voru eins og stoðir, sem
sköpuðu skjól og athvarf fyrir
þátttakendur. Sveitin i kring
skapaði að lokum hina stórfeng-
legu umgjörð, sem nauðsynleg er í
góðum ævintýrum. Nálægðin við
þessa stórfenglegu náttúru, sem
mótaðist af jöklum, háum fjöllum,
firðinum með eyjum og ríku gras-
Iendi, setur síðan mark á ábúend-
ur staðarins. Hver einstaklingur
með sín sérkenni, en öllum sam-
eiginleg lotning fyrir lífinu og
gildi vinnunnar.
Aukahlutverk í þessu sjónar-
spili voru tímabundið í höndum
undirritaðs, ásamt sumarmanna
hjá Vilmundi, ættingja, vina og
hestamanna, sem sóttu þessa
höfðingja heim.
Lífið snerist um öflun heyja,
kartöflurækt, silungsveiðar með
misjöfnum árangri, en mest um
hesta.
Páll heitinn og Valdimar voru
frægir hestamenn víða um sveitir
og ræktun hornfirska hestastofns-
ins frá Óðurauðku átti hug þeirra
allan. Oft var deilt um hvor þeirra
hefði átt betri hesta, og var oft
meira stuðst við tilfinningar en
það tölfræðilega mat, sem tíðkast
í dag. Ég minnist yndislegra
stunda, er allir bændur ásamt
sumarmönnum sátu í grasinu við
traktorshúsið hans Villa og ræddu
dægurmál eða rifjuðu upp löngu
liðin atvik.
Var Blakkur hans Valda betri
en Dilknesklárinn? Voru ekki
skagfirskir hestar komnir út af
Óðurauðku? Hvernig tókst þér,
Dúi, að stöðva Rauð þinn á Gálga-
kletti? Allir voru þó sammála um
að Nasi hans Palla hefði verið
fljótastur hesta á íslandi fyrr og
síðar. Eins að hestur eins og Skóg-
ur fæddist aðeins einu sinni á öld.
Margar minningar mínar frá
þessum tíma tengjast barningi við
að ná í hesta, ríða út, sýna þá eða
aðstoða við að leiða undir. Minn-
isstætt er atvik, þegar Gunnar
Bjarnason kom einu sinni á hesta-
mót fyrir innan Bjarnanes. Allir
hestarnir áttu að fara til keppni
og skarta sínu fríðasta, þótt fáir
væru fulltamdir. Vegna fjölda
hesta var nauðsynlegt að binda
upp í suma með snæri, en þegar
það þraut reif Dúi af sér beltið og
reið Glókollu eins og sannur höfð-
ingi inn í dómhringinn. Ekki man
ég lengur fyrir satt árangur okkar
í keppninni. Þó minnir mig að
rauð meri frá Borgum hafi verið
hlutskörpust. Þetta kom þó ekki
að sök, því að merin var af Árna-
neskyni.
Palli heitinn naut aldrei þeirrar
hamingju að kynnast góðri konu,
giftast og eiga börn, sem hefði þó
átt vel við hann eins barngóður og
hann var. Heldur mótaðist allt líf
hana af umhyggju fyrir búfjár-
stofninum, þó sérstaklega hestun-
um.
Tilgangur hestamennskunnar
hjá Palla var ekki eingöngu vegna
eigin ánægju heldur færði sala
hesta tekjur í bú bænda. Palla
þótti alltaf miður, er sala komst í
höfn, og söknuðurinn var stór í
hvert skipti, er hesti var fylgt til
skips. Ég man vel eftir einu atviki,
þegar við fylgdum brúnum tveggja
vetra klár, Verði, undan Stjörnu
Dúa ásamt ári yngri systur hans
til skips. Engin svipbrigði sáust á
Palla fyrr en allt var yfirstaðið og
það ekki áreynslulaust. Vörður
neitaði alfarið að stíga um borð
nema í fylgd með Palla. Á leiðinni
heim sagði svo Palli, að þetta ætl-
aði hann aldrei að framkvæma
aftur. En tíminn læknar öll sár,
þannig að svona atvik urðu hvers-
dagsleg i lífi Palla, þó þau ristu
alltaf djúpt.
Palli naut þeirrar hamingju að
vera frískur fram í ágúst síðastlið-
inn. Allt lífið hefur hann því notið
þeirrar hamingju að fá að ferðast
á viljugum klárum sínum, þeim
Nasa, Skóg, Rauð, Sörla, Faxa og
nú síðast Geysi. Um hvern þessara
hesta má segja:
Rann hann yfir urðir eins og örin
eóa skjótur hvirfilbylur þjóti
ennþá sjást í hellum hófaforin
harðir fætur ruddu braut í grjóti.
(G.Th.)
Nálægðin við fjöllin, jöklana og
fjörðinn settu spor á Palla. Furðu-
legur hæfileiki hans að geta sagt
fyrir mannakomur, sem sjaldan
brást, ásamt berdreymi vakti oft á
tíðum furðu mína. Mér er minnis-
stætt einu sinni, þegar við sátum í
eldhúsinu með Siggu, að Palli
tjáði okkur að kvíði væri í honum
varðandi vitjun á lambám. í nótt
dreymdi mig á þann hátt, að ég er
viss um að eitthvert óhapp hendir
mig. Palli hélt þó af stað á stjörn-
óttum klár, sem hann var að
temja, og spurðist ekki til ferða
hans og líða tók að hádegi. Sigga
bað mig þá að fara upp á hól og
athuga hvort ég sæi til ferða hans.
Ég leitaði með kíki frá Lækjarnesi
og allt út á Völlur og sá enga
hreyfingu fyrr en út við fljót. Þar
sá ég hvar Palli kom gangandi
með hnakkinn á öxlunum og virt-
ist hann fara hægt. Ég lét kíkinn
frá mér og hljóp á móti honum.
Þegar við mættumst bað hann mig
að taka hnakkinn þar sem hann
taldi sig vera viðbeinsbotinn. Það
fór því eins og hann renndi grun í
áður en hann lagði af stað. f fyrstu
hafði ferðin gengið vel, en klárinn
skyndilega styggst og fleygt hon-
um af baki með þeim afleiðingum
sem áður er lýst.
Þannig var Palli að hann vildi
aldrei neinum mein og þótti miður
þegar honum fannst hann beittur
yfirgangi og óréttlæti.
Það sem honum þótti sárast á
haustkvöldi lífsins var hvernig sú
jörð sem faðir hans hefði átt heila
og óskipta hefði verið bútuð sund-
ur og stöðugt stríð um yfirráð, auk
þess sem honum fannst tilkoma
flugvallarins hafa rýrt jörðina til
muna. Við töluðum oft um þá kosti
og möguleika sem jörðin Arnanes
byggi yfir og síðast er hann dvaldi
í nokkrar vikur á sjúkrahúsi í
Reykjavík í janúar. Okkar draum-
ar voru svipaðir og ætla ég sem
síðasta þakklætisvott við vin minn
að reyna að koma nokkrum þeirra
á framfæri.
Árnanes er vel í sveit sett, um-
hverfisforsendur eru góðar til
margháttaðs landbúnaðar auk
nota af silungum og jafnvel álum í
firðinum. í dag er mikið talað um
hafbeit á laxi, en Hornafjörður
býður upp á mjög góða möguleika
á hafbeit með sjóbirting og sjó-
bleikju. í landi Árnaness er áin
Laxá sem mætti hagnýta til þessa.
Sjóbirtingur og sjóbleikja ganga
til hrygningar úr sjónum í lok júlí
og ágúst. Við að banna veiðar í
firðinum mætti auka fiskgengd
upp í ár og læki. Hluta af fiskinum
yrði slátrað beint en hluti notaður
til hrognatöku og klaks. Éftir klak
dveljast seiðin um hríð í ánum en
ganga til sjávar að vori í fæðuleit
þegar þau eru orðin 3 til 4 ára.
Dvölin í hafinu er stutt og ganga
þau ári seinna til baka til hrygn-
ingar.
Á landi eru góðir möguleikar á
fjölbreyttri ræktun. Kartöflu-
ræktun hefur oft tekist vel, en
annað grænmeti, eins og rófur,
gulrætur og jafnvel kál, gæti vel
komið til greina. Mikið land er
ennþá óunnið til ræktunar og eru
möguleikarnir óþrjótandi. Aukin
byggð á Höfn kallar á meiri mjólk
og möguleikar á mjólkurfram-
leiðslu í Árnanesi góðir. Landbún-
aður á Islandi stendur á tímamót-
um og hefðbundin sauðfjárrækt
stendur höllum fæti. Nýbúgreinar
eins og loðdýrarækt ættu að hafa
góða möguleika í Hornafirði
vegna nálægðar við fóður úr fisk-
úrgangi á Höfn.
Er Palli fellur frá eru þó ennþá
margar af skepnum hans á gjöf í
Árnanesi. Oft talaði Palli um það
að hann ætlaði að slátra hestum
sínum áður en hann hyrfi á braut
til annarra verkefna. Tíminn var
styttri en hann hélt er ég kvaddi
hann í hinsta sinn á flugvellinum i
Reykjavík eftir uppskurð í febrú-
ar. Hann var bjartsýnn á fram-
haldið og við ákváðum að hittast
að sumri í Árnanesi. Grunur minn
sagði þó að þetta væri síðasta
stund okkar saman. Þegar ég
frétti af nýjum veikindum hans
vissi ég að tími hans var kominn.
Mig langaði til að kveðja vin minn,
en varð að snúa frá flugvellinum i
Reykjavík vegna ófærðar á
Hornafirði. Ég hringdi austur og
talaði við Palla og var þess fullviss
er ég sat hljóður við símann á eftir
að þetta væri hans hinsta kveðja.
Afa þakka ég samfylgdina, ég
þakka allt það sem hann var mér
og kenndi mér. Þó afi sé horfinn á
braut þá mun ég alltaf minnast
hans, er ég horfi á son minn Pál,
sem mér var svo ljúft að láta taka
við nafni Palla.
„Því okkur var skapað að skilja.
Við skiljum og aldrei meir.
I»að líf kemur aldrei aftur
sem einu sinni deyr.“
(H.L)
Úlli