Morgunblaðið - 13.04.1983, Side 7

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL 1983
55
sem hann segir það hafa verið al-
menn trú á árunum um og uppúr
1950 að „höftin væru ill, en óum-
flýjanleg nauðsyn". Það væri
m.ö.o. ekki hægt að reka efna-
hagskerfið, nema með höftum. Við
vitum nú betur, þökk sé ólafi, Dr.
Benjamín Eiríkssyni og öðrum
framsýnum og óttalausum
mönnum. Þeir skildu að aukið
frelsi bætir lífskjör og þorðu að
reka áróður í þá átt að vinna í
verki að frjálsari milliríkjavið-
skiptum íslands og annarra þjóða.
Höftin draga nefnilega úr hag-
vexti. Það er alkunn hagræn stað-
reynd. Það sjáum við líka ágæta
vel með því að líta yfir jarðar-
kringluna. Þar sem höft og
skömmtun marka efnahagskerfin
eru lífskjör verri en þar sem frels-
ið einkennir efnahagsstarfsemina.
Frelsi í milliríkja-
viðskiptum — hvaö er svona
merkilegt við það?
Við getum væntanlea verið sam-
mála um það að hér ríkir nokkurt
frelsi til viðskipta tið önnur lönd,
allavega meira en var á tímabilinu
1930—1960. Lífskjör eru líka mun
betri nú. Þetta frelsi má þó vissu-
lega efla og auka. Við erum ekki
ein í heiminum og við eigum að
notfæra okkur þá möguleikana til
að þróa hér framleiðslu og þjón-
ustu, sem uppfylla þarfir erlendra
markaða. Þannig voru það
ánægjulegar fréttir af þingi Fé-
lags íslenskra iðnrekenda að 25 ís-
lensk fyrirtæki yrðu útflytjendur í
fyrsta sinn á árinu. Slíkt gæti ekki
gerst nema við það gagnkvæma
frelsi, sem hér ríkir þó í milli-
ríkjaviðskiptum okkar. Þessari
þróun er stefnt í voða fái hafta-
postularnir góða kosningu nú.
Það er líka ákaflega ánægjulegt
að sjá þá grósku, sem hér er í
hinni nýju „sjómennsku", þ.e.
kvikmyndagerð, tónlistarsköpun
og öðru slíku. Þarna eru ný mið,
sem fólk finnur fengsæl. Haldi
velgengni hljómsveitarinnar
Mezzoforte áfram í Bretlandi,
verða þeir félagar, og vonandi aðr-
ir, fljótlega farnir að afla á við
meðaltogara. Aflinn margfaldast
síðan nái þeir inná bandaríska
músíkmarkaðinn. Eitt er klárt, án
viðskiptafrelsisins næðist svona
árangur ekki. Ég get heldur ekki
stillt mig um að nefna þá mögu-
leika, sem íslenskir kvikmynda-
gerðarmenn eru að reyna. Hér er
ríka sagnalist lifandi. Fram til
þessa hefur hún fengið útrás í rit-
uðu máli. Það er að mínu viti ljóst
að hér er fólk að ná undraverðum
árangri með þennan nýja miðil á
svo skömmum tíma. Það er alveg
möguleiki að hér komi upp ein-
staklingar, sem nái inná heims-
markað kvikmyndanna — við
„eigum" jú einn Nóbel. Ég nefni
líka hugvitssölu af öðrum toga.
Nýlega var viðtal við Gunnlaug
Sigmundsson, viðskiptafræðing
hjá Alþjóðabankanum í hádegis-
útvarpi. Þar benti hann á ónýtta
möguleika á sölu þjónustu ís-
lenskra verkfræðistofa og verk-
takafyrirtækja við úrlausn verk-
efna, sem þessi alþjóðastofnun
fjármagnar. Þessi dæmi um hug-
vitssölu koma til með að örva hag-
vöxtinn og hér hefur hið opinbera
hvergi komið nálægt. Ég ítreka
enn einu sinni að frelsi í milli-
ríkjaviðskiptum (þó takmarkað
sé) er forsenda þess að árangur
náist á þessum sviðum.
Lokaorð
Árið 1984 nálgast. í bók þeirri,
sem heitir eftir því ári, er áhrifa-
mikil lýsing á því hvert miðstýr-
ing og ofstjórn leiðir okkur. Slíkar
lausnir enda í fjötrum og ófrelsi.
Við eigum að hafa kjark og þor til
að snúa frá höftum í ríkari mæli
en gert hefur verið. Beitum mark-
aðslausnum í efnahagskerfinu og
leggjum rækt við frelsið — dreif-
um valdinu. Slík skipan leggur
auknar skyldur á okkur sjálf, mig
og þig. En henni fylgir, að við
komum til með að búa í mann-
eskjulegu og lifandi umhverfi þar
sem einstaklingurinn er í hásæti.
Árdís 1‘órAardóttir er rekstrarhag-
frædingur og einn af eigendum Birgis
st
Hver kúgar hvern? - Er þörf íyrir kvenna-
lista? - Erum við jafnhlutháar og karlar?
— eftir Marjatta
ísberg
Enginn getur kúgað konur nema
þær láti það viðgangast sjálfar.
Það og eitthvað fleira fullyrðir
kona nokkur á bls. Morgunlaðsins.
Hárrétt hjá henni. Það er næstum
því mannsaldur síðan evrópskar
konur fengu kosningarétt og urðu
kjörgengnar. Og þar sem þær eru
helmingur þjóðarinnar, er auðséð
mál, að þær geta ekki verið kúgað-
ar nema þær sjálfar láti það við-
gangast. Þær hafa sem sagt enga
heimtingu á aukafyrirgreiðslum.
En, að segja hálfan sannleikann
er ekki að segja sannleikann.
Fyrir konu er það afar erfitt að
taka þátt í stjórnmálum. Hún get-
ur aldrei gefið allan sinn huga að
þeim, af því að börnin og heimil-
isstörfin þurfa að ganga fyrir.
Náttúran hefur einfaldlega hagað
því þannig, að það er í verkahring
konunnar að fæða börn og annast
þau, þegar þau eru lítil. Hitt er svo
annað mál, að umhverfi mannsins
hefur breyst mikið, að konan hef-
ur hvorki þörf né vilja til að hanga
heima alla sína ævi. Þess vegna er
meiri þörf fyrir að einnig konur
setji sinn stimpil á samfélagið
allt, ekki bara á lífið innan heimil-
isins. Auk þess hefur þróunin orð-
ið sú, að æ fleiri konur verða að
sjá börnum sínum farborða sjálf-
ar, án þess að fá nokkra hjálp frá
karlmanni. Þær geta ekki setið
heima, þó að þær e.t.v. vilji það.
Þess vegna er þörf fyrir dagvist-
arpláss, fyrir leikskóla, fyrir
lengra fæðingarorlof, o.s.frv.
o.s.frv. Þetta, og margt fleira, er á
stefnuskrá kvennalistans. Víst er
það á stefnuskrá flestra hinna
flokkanna líka. En að gefa loforð
er allt annað en að efna loforð.
Er þörf fyrir kvennalista?
Þegar ég fór til fyrsta hvatn-
ingarfundar kvennalistans á Hót-
el Borg í febrúar sl., hreifst ég af
því, hversu margar konur höfðu
hlýtt boðinu. Þar var troðfullur
salur af konum á öllum aldri og
mikil hrifning í þeim. Síðan ég
varð tvítug hefi ég reglulega sótt
bæði framboðsfundi og aðra fundi
hjá stjórnmálaflokkum, en aldrei
séð nema örfáar konur á þeim.
Eitthvað hlýtur það að vera að í
þessum hefðbundnu stjórnmála-
flokkum, sem fælir konur frá
þeim. Og er ekki þessi mikla að-
sókn að fundum kvennalistans
sönnun fyrir því, að kvennalista er
þörf?
Hvað er kvennalistinn?
Sem stuðningsmaður kvenna-
listans til Alþingis skil ég hann
þannig, að hann er birting fyrir
okkur konur, hreyfing, sem stefnir
að því að vekja okkur allar til
þjóðfélagslegrar meðvitundar, til
að hugsa um okkar eigin sérmál
og um þjóðfélagið sem heild. Og
umfram allt að fá okkur til að
treysta sjálfum okkur og sýna
samstöðu með kynsystrum okkar í
þeim málum, sem snerta okkur öll.
Þær konur, sem eru frumkvöðl-
„Síðan ég varð tvítug
hefi ég reglulega sótt
bæði framboðsfundi og
aðra fundi hjá stjórn-
málaflokkum, en aldrei
séð nema örfáar konur
á þeim. Eitthvað hlýtur
það að vera að í þessum
hefðbundnu stjórnmála-
flokkum, sem fælir kon-
ur frá þeim.“
ar í þessari hreyfingu, hafa þegar
brotið af sér hlekki hefðarinnar.
Þær hafa aflað sér þekkingar og
menntunar og þar með sjálfs-
trausts. En meirihluti okkar
kvenna er ennþá menntunarlítill.
Þar af leiðir, að við vinnum illa
launuð störf, erum einhvers konar
varavinnuafl, sem má senda heim,
hvenær sem hendir. Þreytandi
vinna við færiband í kapp við bón-
us og heimilisstörfin á eftir eru
ekki heldur sérlega góður jarðveg-
ur fyrir líf og grósku í félagslegri
þátttöku.
En það, sem e.t.v. er verst: Stór
hluti okkar er „bara“ heima. Þeg-
ar börnin eru orðin tvö, þrjú,
nægja laun verkakvenna varla til
að borga fyrir dagvistun barna.
Auk þess er erfitt að fá pláss þar.
Biðlistarnir eru langir og styttast
aldrei. Við, sem heima erum, miss-
um algjörlega þau mannlegu sam-
skipti, sem nauðsynleg eru til að
halda sjálfstrausti. Smátt og
smátt minnkar einnig sjálfsvirð-
ing okkar vegna þess, hve störf
okkar heima eru vanmetin og
skila okkur sjálfum engum arði.
Sá, sem arðinn hirðir — þjóðfélag-
ið í formi nýrra skattþegna — læt-
ur okkur út í kuldann, þrátt fyrir
þá fullyrðingu sérfræðinga, að
besta fjárfestingin sé að fjárfesta
í börnum.
Samfélag karla og kvenna
í góðu samfélagi líður öllum
þegnunum vel. Ef við viljum slíkt
samfélag, þá þurfum við að hlusta
á rödd beggja kynjanna á öllum
stigum þjóðfélagsins. Einnig á Al-
þingi. Karlar hafa einfaldlega
ekki möguleika til að sjá málin frá
sjónarhóli kvenna og skilja þarfir
þeirra, — af því að karlar hafa
aðra reynslu en konur. Og alveg
eins og rithöfundur þarf að hafa
eitthvert sannleikskorn til að
byggja sögur sínar á, þannig þarf
einnig þingmaður að hafa ein-
hverja reynslu og þekkingu á þeim
málum, sem hann þarf að taka
ákvörðun um. Þess vegna þurfum
við konur á Aþingi. Til að geta
sjálfar haft áhrif á gang þeirra
mála, sem mest snerta hag okkar
kvenna og næsta umhverfi.
Þess vegna kvennalisti. Valkost-
ur þeirra kvenna, sem vilja hafa
áhrif án þess þó að þurfa að neita
konunni í sjálfri sér.
Umferðar-
læknis-
fræðifélag
íslands
stofnað
Umferðarlæknisfræðifélag í»
lands var stofnað á fundi sem hald
inn var í Domus Medica þriðjudag
inn 29. mars 1983. Tilgangur félags-
ins er að vinna að fræðslu um eðli og
mikilvægi hinna læknisfræðilegu
þátta varðandi öryggi umferðarinn-
ar.
Helstu verkefni félagsins eru að
lögð verði höfuðáhersla á að koma
tillögum félagsins á framfæri við
stjórnvöld. Ætlunin er að koma á
stofn rannsóknarráði er fjalla skal
um slysavalda í umferðinni. í því
ráði verða fulltrúar lækna og
áhugamanna um slysavarnir
þ.á m. fulltrúar félaga fatlaðra.
Ólafur Ólafsson, landlæknir,
var kosinn formaður Umferðar-
læknisfræðifélags íslands. Aðrir
stjórnarmenn eru Sturla Þórðar-
son, lögfræðingur, Þórarinn ólafs-
son, læknir, Kristinn Guðmunds-
son, læknir, og Nína Hjaltadóttir,
hjúkrunarfræðingur.
Búnaðarfélag
Mosfellshrepps:
Stuðningur við
tillögur um
cggjítdreifingu
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi tillkynning frá Búnaðar-
félagi Mosfellshrepps:
Aðalfundur Búnaðarfélags
Mosfellshrepps, haldinn 8. apríl
sl., lýsir yfir eindregnum stuðn-
ingi við framkomnar tillögur um
bætta verslunarhætti og dreifingu
á eggjum í landinu.
ísafjörður
almennur stjórnmálafundur
Sjálfstæöisflokkurinn boöar til almenns stjórnmálafundar aö Hótel ísafiröi
miðvikudaginn 13. apríl 20.30.
Ræöa: Geir Hallgrímsson, alþingismaöur, formaöur Sjálfstæöisflokksins:
„Viöskilnaður þeirra — Stefna okkar“.
Stutt ávörp:
Matthías Bjarnason, alþingismaður
Þorvaldur Garöar Kristjánsson, alþingismaöur
Einar K. Guöfinnsson, stjórnmálafræöingur.
Allir velkomnir.
Sjálfstæðisflokkurinn