Morgunblaðið - 22.05.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1983
Engir tveir menn skynja
málverk á sama hátt
Málverkasýning Hafsteins Austmann, sem nú stendur í
sýningarsal Listasafns ASI við Grensásveg, hefur þótt
nokkrum tíðindum sæta, og listamaðurinn hefur fengið
lofsamlega dóma fyrir verk sín. A sýningunni, sem ber
hina látlausu yfirskrift „Vatnslitamyndir“, sýnir Aust-
mann fjörutíu og eitt málverk, vatnslitamyndir ein-
göngu, eins og yfirskrift sýningarinnar bendir tiL
Myndirnar eru allar „abstrakt“ eða „óhlutbundnar“,
leikur að línum og litum, en sú gerð myndverka hefur
verið aðal Hafsteins nánast alla tíð, ef frá eru skilin
„bernskubrekin“ þar sem meira var um fígúratívar
myndir, þó raunar þá þegar mætti sjá sterka tilhneig-
ingu til abstraktmálverks.
Blaðamanni þótti sýningin á Grensásveginum forvitnil-
eg, og tók því hús á Hafsteini í vikunni, þar sem hann
býr í þorpi inni í Reykjavíkurborg, í Iitlu hverfi við
Reykjavíkurflugvöll, „hálfa leið vestur til ísafjarðar“
eins og hann sjálfur segir kímileitur!
Afrakstur sex
mánaða starfslauna
„Þessi sýning núna er eiginlega
afrekstur sex mánaða starfslauna,
sem ég fékk á síðastliðnu ári,“ seg-
ir Hafsteinn, „ég er svona að
kvitta fyrir það. Eg ákvað að fara
af fullum krafti í vatnslitina þeg-
ar ég fékk þessi starfslaun, fannst
það gott tilefni til að söðla aðeins
um, enda var ég orðinn heldur
fastur í olíulitunum, þótt vatnslit-
irnir væru sá grunnur er ég byggi
á, því fyrstu árin málaði ég ein-
göngu með vatnslitum.
Best finnst mér þegar ég get
skipst á að nota olíuliti og vatns-
liti, þetta eru ólíkar aðferðir, sem
oft gefa ólík verk. Vatnslitirnir
taka oft af manni ráðin þegar
unnið er að myndinni, vatnslita-
mynd er erfitt að breyta. Olíumál-
verkið getur á hinn bóginn breyst
nánast endalaust, þar má sífellt
breyta, mála ofan í og yfir, uns
verkið verður eins og það á að
vera.“
Hálfur Stokkseyringur
eins og ...
— Svo þessi starfslaun hafa
haft góð áhrif á þig?
„Já, þau ýttu undir mig að ráð-
runaleg, eins og raunar hjá flest-
um íslenskum málurum, sem ein-
hver töggur er í. Aftur á móti hef-
ur hann orðið fyrir sterkum áhrif-
um af „stílum" eldri listamanna
og leitar að persónulegu tján-
Hafsteinn Áustmann. — Sjálfsmynd
frá 1952.
Hafsteinn Austmann á vinnustofu sinni, þar sem hann er ad vinna að verki sem ef til vill verður á samsýningu
Listmálarafélagsins í júní á Kjarvalsstöðum.
— Rætt við Hafstein Austmann, sem nú sýnir í Listasafni ASÍ
ast í þessa vatnsliti aftur, og
vissulega er það mikils virði að fá
laun sem þessi til að geta hellt sér
út í málverkið um tíma, áhyggju-
minni af daglegu amstri en venju-
lega. — Það er mun meira vit í
launum af þessu tagi en þvi sem
kallað er listamannalaun, sá pín-
ingur er held ég öllum til leiðinda
og ama.“
Kjarval sendi piccolo
frá Borg
Fyrsta einkasýning Hafsteins
var 1956. Um hana segir Hjörleif-
ur Sigurðsson í tímaritinu Birt-
ingi: „Þótt Hafsteinn Austmann
hafi ekki málað lengi, þá kveður
hann sér hljóðs á þann hátt, að
menn hljóta að leggja við hlust-
irnar. Af eldri myndum varð fátt
ráðið um hæfileika hans en nýju
olíumálverkin taka af allan vafa.
Hér er gott málaraefni á ferð.
Einkum virðist litarkenndin upp-
ingarformi, þótt ekki verði annað
sagt en hann leysi sum verkefnin
með prýði."
— Ég spyr Hafstein hvað hon-
um sé minnisstæðast frá þessari
fyrstu sýningu.
„Mér er margt minnisstætt frá
þeirri sýningu sem vonlegt er,
enda trúlega alltaf mikilvægt
hverjum málara er hann heldur
sína fyrstu sýningu. Ég man vel
eftir því að í þá daga var vel gert
við mann í fjölmiðlum, maður gat
lent á baksíðu eða jafnvel forsíðu
dagblaðanna ef vel gekk, en hafa
verður í huga að þá voru miklu
færri málarar en nú, kom varla
fram nema einn á ári af nýjum
málurum. Eitthvað seldist af
myndum, og ég man að ég kom
ekki út með tap, aðgangseyrir og
seld verk sáu um að greiða kostn-
aðinn.
Eina mynd seldi ég ekki fyrr en
sýningunni var lokið, er ég var að
taka niður. Þá kom skeggjaður
maður með hatt í dyragættina, og
bað leyfis að fá að skoða. Þar var
Kjarval kominn, og var leyfi til
inngöngu að sjálfsögðu auðfengið!
Ég gekk svo með honum um sýn-
inguna, og hann ræddi af mikilli
kunnáttu um verkin og um listm-
álun yfirleitt. Það var gott að tala
við Kjarval undir fjögur augu, en
öllu erfiðara ef fleiri voru við-
staddir. Kjarval hafði séð í blaði
módelmynd af sýningunni, ljós-
mynd af einu málverkanna. Hafði
hann hug á að ná í myndina, en
hún var seld þegar hann kom, og
auk þess fannst honum hún vera
of lítil þegar til kom. Hann fann
þó eina mynd sem hann langaði í,
og spurði hvort hann mætti eiga
hana. Ég hélt það, og taldi fyrst að
hann væri að biðja mig um að gefa
sér málverkið. — Það reyndist þó
ekki vera, því nokkrum dögum
seinna kom piccolo af Hótel Borg
til mín með 2000 krónur, greiðslu
fyrir málverkið. Þetta var miklu
meira en sett hafði verið á mynd-
ina, hún átti að kosta sex eða átta
hundruð krónur, en þetta gerði
Kjarval oft, hann styrkti unga
málara á þennan hátt.“
Hellti gini í staup ...
— Hafðir þú náin kynni af
Kjarval?
„Nei, ekki get ég sagt það, en ég
hitti hann þó alloft, og hafði mjög
gaman af að ræða við hann, sér-
staklega ef hann var einn eins og
ég sagði fyrr. Einu sinni heimsótti
ég hann inn í Sigtún þar sem hann
bjó þá, og hann vildi endilega gefa
mér snaps. Spurði hvað ég vildi,
gin, vodka eða eitthvað annað. Það
var langt síðan ég hafði bragðað
gin, svo ég bað um það. Hann kom
með flösku og hellti í glerstaup á
háum fæti. Sá annmarki var hins
vegar á, að staupið var fast niður í
litaspjaldið hjá honum, fóturinn
eins og gróinn niður í spjaldið og
ekki hægt að losa hann. Ég sá mér
þó ieik á borði, og tókst að brjóta
legginn á staupinu og drekka síð-
an úr því. — Kjarval horfði á, en
gat ekki að gert; hann hafði ætlað
að henda gaman að þegar ég færi
að reyna að lyfta spjaldinu til að
drekka snapsinn, en hann varð af
þeirri skemmtan!
Svona var Kjarval, hann var
alltaf að kanna hvernig menn
brygðust við hinum og þessum
óvæntum uppákomum.
Ég man að þarna inni við Sigtún
hafði Kjarval rúm á hjólum.
Kvaðst hann eiga erfitt með svefn,
og þyrfti þá að snúa sér fram og
til baka, best skildist mér að hann
svæfi er höfuðið sneri í austur!"
Kynntist Nínu í París
— Þú hélst þína fyrstu einka-
sýningu hér heima 1956, þegar þú
kemur heim frá námi. Hvar
varstu við nám?
„Fyrst var ég hér heima við
Myndlistaskólann, en fór síðan til
Parísar þar sem ég var 1954 til
1955. Parísardvölin var skemmti-