Morgunblaðið - 11.11.1983, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1983
Eggin enn
— eftir Geir G.
Gunnlaugsson
á dagskrá
Riddarar rökleysunnar í Fram-
leiðsluráði landbúnaðarins hafa
enn verið á ferðinni í fjölmiðlum
til þess að tjalda fyrir raunveruleg
áform landbúnaðarforystunnar er
varða eggjasölumál og fleira. Ég
hef reynt að knýja fram málefna-
leg svör við spurningum mínum
hvernig sé unnt að framfylgja
rekstri einkasölu með egg en í
skrifum þeirra sjást aðeins mark-
lausar fullyrðingar. Þess vegna vil
ég nú svara mér sjálfur og skír-
skota ég til skynsemi og dóm-
greindar lesanda míns hvort hann
er þessu sammála.
1. Er sú staðhæfing Framleiðslu-
ráðs landbúnaðarins rétt, að
eggjasalan sé stofnuð til hags-
bóta fyrir neytendur?
Svarið er, að þetta er
óskammfeilin blekking. Eggja-
neytendur eru ekki ný bóla og
hin skyndilega ákvörðun Fram-
leiðsluráðs landbúnaðarins að
nýta heimild til einkasölu er
stefnt til þess að einoka mark-
aðinn fyrir vildarmenn sína. Ef
Framleiðsluráð hefði fyrst og
fremst haft hagsmuni neytenda
í huga hefðu þeir hreyft þessu
máli fyrir löngu.
2. Er þó ekki eggjaeinkasalan
stofnuð til að skaffa neytendum
ávallt ný egg?
Svarið er: Þvert á móti, hún
tryggir neytendunum alltaf
elstu eggin. Hvað ætti annars
að gera við þau? Einkasalan
hefur ekki slík tök á framleið-
endum að hún geti temprað
offramleiðslu. Af því leiðir að
eggin verða gömul og vond og
salan dregst saman svo víta-
hringur myndast til tjóns fyrir
bændur og neytendur.
3. Er ekki eggjaeinkasala með
dreifingarstöð trygging fyrir
því að smit berist ekki með
eggjum til neytenda?
Svarið er, að þótt einokunar-
frömuðir hafi notað þetta í
röksemdum sínum þá er þetta
fölsun því ekki er kunnugt um
að sóttir berist með hænueggj-
um. Vonandi ætla skjólstæð-
ingar eggjaeinokunarinnar ekki
að framleiða svo vond egg að
nauðsyn sé á sótthreinsunar-
stöð þeirra vegna.
4. Mundi dreifingarstöð einokun-
arverslunarinnar ekki lækka
eggjaverðið?
Svarið er þvert á móti.
Eggjaverð er hærra á Islandi
en í nágrannalöndum sökum
þess að kjarnfóðurgjaldið leiðir
til 13% hærra smásöluverðs en
ella væri. í öðru lagi er fóður
dýrara hér en erlendis og í
þriðja lagi eru alifuglastofnar
hér lakari þar sem ekki er til
nein stofneldistöð sein rekin er
að gagni. Eggjaeinokunin
mundi ekki breyta neinu er
þessa þætti varðar en auka
aksturskostnað og bæta rekstri
stöðvarinnar ofan á eggjaverð-
ið.
5. Mundi eggjaeinkasalan ekki
verða til hagsbóta fyrir
hænsnabændur?
Svarið er því miður nei sök-
um þess að einkasalan er ein-
ungis búin til sjálfrar sín vegna
og fyrir sína nánustu enda ekki
ætlað annað hlutverk en að
hasla sér markað frá þeim sem
halda honum í dag.
6. Hlýtur það ekki að standast að
einkasala borgar sig úr því að
Hagvangur reiknaði út jákvæð-
an rekstrargrundvöil undir
fyrirtækið.
Svarið er nei. Ef forsendur
dæmis eru rangt gefnar verður
útkoman vitleysa. Enginn þarf
að fara í grafgötur með að
einkasöluheimildar væri ekki
þörf ef um samkeppnisfæran
rekstur væri að ræða.
7. En eggjaeinkasala mundi gera
kleift að taka gömul egg, brotin
og gölluð og gera eggjamassa úr
því?
Svarið er að varla er hægt að
telja einkasamsölu til gildis að
gera egg gömul og koma þeim í
öðru formi ofan í neytendur.
Betra er að selja þau öll ný,
jafnvel þótt stöku egg sé eitt-
hvað annarlegt í laginu.
8 Fær sú fullyrðing Framleiðslu-
ráðs landbúnaðarins staðist að
útkoma hinna minni búa yrði
jafngóð og jafnvel betri en
hinna stóru?
Svarið er nei og skýrist af því
að tæknin hefur auðveldað
eggjaframleiðsluna og lækkað
tilkostnað. Ekki mundi nokkr-
um bónda detta í hug að hætta
notkun mjaltavéla. Ef eggja-
samsala kæmist á mundi í
fyrstu settar hömlur á fram-
leiðslu stóru búanna og dreift
til hinna meðan væri verið að
koma þeim stóru fyrir kattar-
nef. Hins vegar er ekki hægt að
sporna við tækninni og síðar
mundu stórbúin verða á vegum
vildarmanna eggjaeinokunar-
innar.
Forustuliði þeirra yrði ekki
skotaskuld úr þvi að rökstyðja
hversvegna leggja þyrfti niður
smábúin á ný vegna breyttra
aðstæðna.
9 Er ekki eðlilegt að láta kjarn-
fóðursjóð greiða stofnkostnað
eggjaeinkasölunnar?
Svarið er að það er ámóta
eðlilegt og að ræna mann áður
en gengið er af honum dauðum.
Búið er að féfletta bændur í
réttu hlutfalli við framleiðslu-
magn og síðan á að veita því fé
til þeirra sem eiga að yfirtaka
eggjamarkaðinn. Hér er á ferð-
inni eitt hið freklegasta brot á
velsæmi í skjóli valds og ítaka í
opinberum sjóðum. Ég undrast
að þeir skuli telja sig svo
trausta í sessi að geta verðlaun-
að hvern annan úr kjarnfóð-
ursjóði, svo og vildarmenn sína
Geir G. Gunnlaugsson
„Nú keyrir um þver-
bak er Framleiðsluráð
vill einnig hneppa allar
aðrar búgreinar í sömu
fjötra og gera þá lands-
og sveitaómaga, sem áð-
ur voru þess umkomnir
að greiða tugmilljónir í
skatta og bjargast án
niðurgreiðslna eða fjár-
framlaga úr ríkissjóði.“
að ámælislaust sé. Hætt er við
að verði einokunarverslunin að
veruleika muni einnig skorta
rekstrarfé og gæti komið upp
sú staða að:
ef þá vantar aura í neyð
og ekki dugar gróðinn
fingralangir finna leið
í fóðurbætissjóðinn.
Annað dæmi skal nefnt: Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins hefur
slegið sig til riddara fyrir að setja
hið svokallaða búmark. Það verð-
ur að telja með endemum ef mað-
ur hrósar sér af björgun náungans
úr háska, sem maður hefur sjálfur
hrundið honum í. Framleiðsluráð
landbúnaðarins hefur um árabil
leitt hinar hefðbundnu búgreinar
á villigötum offramleiðslu og
hrósar sér nú fyrir örþrifaráðin
sem það hefur orðið að hlekkja
bændur í vegna óstjórnar sinnar.
Nú keyrir um þverbak er Fram-
leiðsluráð vill einnig hneppa allar
aðrar búgreinar í sömu fjötra og
gera þá lands- og sveitaómaga,
sem áður voru þess umkomnir að
greiða tugmilljónir í skatta og
bjargast án niðurgreiðslna eða
fjárframlaga úr ríkissjóði. Má
segja um framleiðsluráð landbún-
aðarins að:
Enginn fyrir ykkur má
á eigin fótum standa
tjóðurböndum troðið á
tugi framleiðanda.
Laugardaginn 12. nóvember
verður haldinn fundur í félagi
eggjaframleiðenda þar sem taka á
fyrir stofnun eggjaeinkasölu.
Reynir þar á hvaða menn fundur-
inn hefur að geyma, hvort þar
varða í meirihluta sjálfstæðir
bændur eða menn með þá tíma-
skekkju í kollinum að einokunar-
verslun sé til hagsbóta. Vil ég
vekja menn til umhugsunar um
það að ekki er vansalaust að ein-
hverju embætti sé það kleift að
stofna fyrirtæki fyrir vildarmenn
sína fyrir fé úr opinberum sjóðum
sem síðan er ætlað að selja sér
sjálfdæmi um útgerð í vasa al-
mennings. Eggjaframleiðendur
munu aldrei koma sér saman um
þessa tilhögun mála ef að líkum
lætur. Landbúnaðarráðherra hét
því í fjölmiðlum að veita ekki
einkasöluheimildina nema því að-
eins að eggjaframleiðendur komi
sér saman um að standa að eggja-
dreifingarstöð með slíku fyrir-
komulagi og er hér með heitið á
hann að standa við þau orð.
Geir G. Gunnlaugsson er bóndi
að Lundi.

f Ct M oy
•0
V i
1 /• A ^
'—i r Ay
\^s v ..V

Kynnist töfratónum
kristalsins...
Heimsþekktur tékkneskur
kritfall _fkiri ^er^ir, skálar og vasar.
IVIIMOU Greiðsluskilmálar.
Höfum opnaö
örlítið stærri og bjartari
með mikið úrval
af kristal og postulíni.

^Cjörtur^ U l\
KRISTALL OG POSTULINSVÖRUR
TEMPLARASUNDI 3 SÍMI 19935
Sérverslun með áratuga þekkingu.
— í hjarta borgarinnar.
Kór Breiðholtskirkju augiýsir
Oskað er eftir áhugasömu fólki í allar raddir kórsins.
Raddþjálfun stendur nú yfir.
Vinsamlegast gefið ykkur fram við Daníel í síma 72684.
Valgerði í síma 74940 og Sigurð í síma 37518.
Kórstjórnin