Morgunblaðið - 10.01.1984, Qupperneq 16

Morgunblaðið - 10.01.1984, Qupperneq 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. JANÚAR 1984 AF ERLENDUM VETTVANGI eftir JEFFREY ULBRICHT OG GREG MCARTHUR Bourgiba sneri uppþotum upp í hátíðahöld og gleði Fjölmenn mótmæli og mannskæð átök á götum úti í stærstu borgum Túnis, Túnisborg og Sfax, eftir að tilkynnt var af stjórnvöldum, að allmiklar verðhækkanir á ýmsum vörum stæðu fyrir dyrum, vöktu ugg í hinum vestræna heimi. Stjórnarfarið hefur nefnilega þannig verið farið í umræddu landi, að það á ekki sinn Ifka í Afríku allri. Þar hefur hagvöxtur verið, lýðræðislega kosinn forseti og margt sem hinn almenni Afríkubúi veit ekki einu sinni að til er. Túnis á sér marga öfundarmenn, nágrann- inn Lfbýa, undir stjórn Moammar Gaddafy til dæmis. Það urðu margir til þess að telja næsta víst að Gaddafy hefði staðið á bak við óeirðirnar, enda er hann sagður ávallt reiðubúinn, eins og skátarnir, ef færi gefst, að klekkja á stjórnkerfum í námunda við sig, sem hann sættir sig ekki alls kostar við, eða hreinlega til þess að komast í sviðsljósið. Enginn hefur þó getað sannað að Gaddafy hafi kynt undir óánægju fólksins. Forseti Túnis er hinn áttræði Habib Bourgiba. Á föstu- daginn sýndi hann í sér stálið, hann frestaði umræddum verð- hækkunum á matvörum og sneri bióðugum óeirðum upp í taum- lausar gleðiaðgerðir, hátíðahöld. Dálítil uppstokkun í ráðherra- röðunum, svona til þess að gefa til kynna að komist hefði verið að rótum meinsins og það numið burt með snöggri skurðaðgerð. Ólgan í Túnis er sú mesta síð- an árið 1978, er 3ja daga alls- herjarverkfall lamaði landið allt, ekki síst vegna þess að þá þrjá daga logaði allt í óeirðum. En þrátt fyrir það hefur ávallt verið litið á Túnis sem værðar- legt land á flestum sviðum, sér- staklega þegar lagt er að jöfnu við flest ríki önnur í sömu heimsálfu, en óvíða munu valda- rán og borgarastyrjaldir vera al- gengari en einmitt í Afríku. Bourgiba er ein af ástæðunum fyrir því, hann nýtur þrátt fyrir allt mikillar persónuhylli. Hann leiddi þjóð sína til sjálfstæðis frá Frakklandi árið 1956 og hef- ur æ síðan verið leiðtoginn. Hann hefur verið harður í horn að taka ef svo hefur borið undir, en síðustu árin hefur hann boðið upp á tilslakanir. Hann er ekki frjálslyndur maður, að minnsta kosti ekki innan þess ramma sem vestrænir myndu flokka undir frjálslyndi. En kannski telst hann það á afríska vísu. Lengst af hefur hann bannað starfsemi allra stjórnmálaflokka nema flokks síns og hann breytti stjórnarskrá landsins til að gera sér kleift að útnefna sig forseta til dauðadags. Hann útnefndi einnig Mohammad Mzali eftir- mann sinn, en þangað til er Mzali forsætisráðherra. Slakað á klónni En sem fyrr segir hefur Bourgiba verið að slaka á klónni síðustu árin. Ýmsir stjórnar- andstöðuflokkar hafa fengið að taka upp þráðinn á ný þaðan sem frá var horfið er þeir voru bannaðir, til dæmis er Kommún- istaflokkur landsins nú orðinn löglegur, en hann var bannaður árið 1963. Þá starfa í landinu sæmilega frjáls verkalýðsfélög og eru þau að sögn hliðholl stjórnvöldum. En Bourgiba hefur verið las- inn síðustu árin og amar ýmis- legt að. Á yfirborðinu er hann enn hinn sami gagnvart alþýðu- nni í landinu, en talið er í raun, að hann sé hægt og bítandi að draga sig í hlé og ráðherrar hans séu jafnt og þétt að ná meiri völdum. Fyrrgreindar tilslakan- ir telja ýmsir að rekja megi til skoðana forsætisráðherrans, Mzali. Þá má ekki gleyma eig- inkonu Bourgiba, Wassilu, sem er sögð mikill pólitíkus og jafn- framt á móti Mzali. Olía, hagvöxtur, þrengingar Þegar uppþotin hófust fyrir rúmri viku og ráðamenn í hinum vestræna heimi fengu skjálfta, var það ekki vegna þess að Vest- urlönd óttuðust að glata hernað- araðstöðu, eða olíustórveldi. Nei, það var vegna stjórnarháttanna í iandinu, sem eru eins „vestræn- ir“ og fyrirfinnst í heimsálfunni. En hvernig skyldi standa á því að Túnisbúum hafi tekist nokk- urn veginn að eiga ofan í sig og á? Túnisbúar hafa orðið fyrir barðinu á hrörnandi efnahags- ástandi í heiminum ekki síður en Habib Bourgiba, leiðtogi Túnis. flestar þjóðir eða allar aðrar. En Túnis á nokkrar olíulindir. Eru framleiddar 100.000 tunnur á dag. Það þykir ekki mikið magn þegar litið er á vinnslu nokkurra nágrannaríkja svo sem íran, Saudi-Arabíu og fleiri. En það hefur nægt Túnisbúum til tals- verðra tekna og hjálpað þeim í lífsgæðabaráttunni. Er olían næst stærsta tekjulind lands- manna, næst á eftir ferðamönn- um. Árið 1982 þótti „slæmt ár“ í Túnis. Þá var hagvöxtur „aðeins 1,4 prósent". Árið 1983, í lok árs- ins, stefndi allt í 4,5 pósent hag- vöxt, en spáð hafði verið 6 pró- sent hagvexti. Verðbólga var 3,7 prósent. Hækkun dollarans, þurrkar sem ollu uppskerurýrn- un í norðurhéruðum og fleira mætti tína til sem ástæður fyrir því að hagvaxtarspár stóðust ekki. Ólætin hófust hins vegar í suðurhéruðunum svo sem endra- nær, enda er fátækt þar meiri, og norðurhlutinn hefur gengið fyrir og fólk þar er efnaðra. Það hefur því verið grynnra á því góða í suðurhluta landsins og menn á borð við títtnefndan Mo- ammar Gaddafy hafa verið meira en tilbúnir að sá ólgu- og óánægjufrækornum þegar möguleikar hafa gefist. Sem fyrr segir er hann grunaður um aðild að síðustu óeirðunum og á hann sannaðist þátttaka árið 1980, er vopnaðir andstæðingar stjórnar- innar í Túnis lögðu undir sig um hríð borgina Gafsa. Útsendarar Líbýu stóðu fyrir því, það kom síðar í ljós. Mohammad Mzali, forsætis- ráðherra Bourgiba og eftirmað- ur hans, gerir sér grein fyrir þessu vandamáli eins og stjórn landsins öll. AUt frá því að hann tók við embætti sínu árið 1980, hefur hann unnið að því að rétta hlut suðurhluta landsins. Hefur honum orðið nokkuð ágengt, en verkið er vandasamt og mun taka langan tíma þannig að vel verði. En hvað framtíðin ber í skauti sér í þeim efnum og öðr- um í Túnis kemur í ljós er tímar líða. Vandamálin eru mörg og ljónin á veginum ekki færri. Túnis er land andstæðnanna sér- staklega með tilliti tillegu lands- ins. Leiðarvísir fyrir suma, víti til varnaðar fyrir aðra. Jeffrey lllbricht og Greg McArthur eru fréttamenn hjí AP. Dagatal fylgiblaóanna ALLTAF Á HÚÐJUDÖGUM mxmk &0* ALLTAFÁ FIMMTUDÖGUM Alltaf 4 föstudögam ALLTAF A LAUGARDÖGUM ALLTAFÁ SUNNUDÖGUM OG EFNISMEIRA BLAÐ! Fimm sinnum í viku fylgir auka fróóleikur og skemmtun Mogganum þínum!

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.