Morgunblaðið - 02.03.1984, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. MARS 1984
Alþjóðlegir titlar skákmanna
Skák
Margeir Pétursson
Jóhann Hjartarson vann v-þýzka stórmeistarann Eric Lobron á Reykjavíkurskákmótinu. Jóhann hefur tvo
áfanga ad stórmeistaratitli og vantar aóeins einn til viðbótar. Hann hefur náð áfanganum í 22 skákum, en a.m.k.
24 þarf. Helgi Ólafsson hefur einn 11 skáka áfanga, sem hann fékk einnig á Reykjavíkurskákmótinu.
SKAK1ȮTTI Mbl. hafa borist
nokkrar áskoranir um að útskýra
hvaða árangri þurfi að ná til að
hljóta áfanga að stórmeistaratitli
og alþjóðlegum meistaratitli, en
þessir titlar og áfangar að þeim
hafa margoft verið nefndir í frétt-
um af nýafstöðnum skákmótum
án þess að margir átti sig á hvað
sé raunverulega á ferðinni.
Skilyrði sem mót
þurfa að uppfylla
Það er ekki hægt að ná
áfanga að alþjóðlegum titli í
hvers konar móti. Um alþjóð-
legt mót verður að vera að
ræða, þ.e. aðeins % hlutar þátt-
takendanna mega vera frá
sama skáksambandi. Þá þarf
a.m.k. helmingur þeirra að bera
einhvern titil fyrir, þ.e. stór-
meistaratitil, alþjóðlegan
meistaratitil eða þá FIDE-
meistaratitil, en sú vegsemd
hefur ekki þótt sérlega merki-
leg til þessa. Margir íslend-
ingar uppfylla t.d. skilyrði þau
sem sett eru fyrir því að verða
FIDE-meistarar, en hafa ekki
kært sig um að fá titilinn stað-
festan hjá alþjóðaskáksam-
bandinu, FIDE, sem veitir titl-
ana.
Af þessum titilhöfum þurfa
a.m.k. þrir að vera stórmeistar-
ar til að mótið gefi réttindi til
þess titils, en til að mögulegt sé
að ná áfanga að alþjóðlegum
meistaratitli er nægilegt að
þrír titilhafanna séu alþjóðleg-
ir meistarar og tveir stórmeist-
arar gera sama gagn.
Þá verður umhugsunartím-
inn auðvitað að vera nægjan-
lega langur, þ.e. a.m.k. 1 klst. á
20 leiki að meðaltali og alþjóð-
legur dómari þarf að vera til
staðar. Þá mega ekki meira en
20% þátttakenda vera án stiga,
þ.e. á aiþjóðlega stigalistanum,
eða þá með gömul stig sem ekki
eru birt á listanum, en hafa
verið þar.
Stigin ráða
vinningafjöldanum
sem þarf til
Oft heyrist tafaðTim Elo-stig
skákmanna og ekki að ósekju
því þau eru notuð sem mæli-
kvarði á styrkleika þeirra, þó
þau séu að vísu langt frá því að
vera óbrigðul. Þau eru t.d. að-
eins reiknuð á hálfs árs fresti
og á svo löngum tíma getur
styrkur einstakra manna, sér-
staklega hinna ungu, tekið
miklum breytingum.
Þegar um lokað mót er að
ræða (þ.e. mót þar sem hver
þátttakandi teflir við alla hina)
eru meðalstig þátttakendanna
reiknuð út til að finna í hvaða
styrkleikaflokki mótið sé. Til að
mót gefi áfanga að stórmeist-
aratitli þarf það a.m.k. að vera
í 7. flokki, þ.e. meðalstig á milli
2401 og 2425. Sem dæmi má
nefna að Búnaðarbankaskák-
mótið um daginn var mjög ná-
lægt því að ná 9. flokki
(2451—2475), þvi meðalstigin
þar voru 2449. Á alþjóðlega
mótinu Bláa Lónið-Festi, sem
nú stendur yfir, er þessi tala
2428, þannig að rétt eins og
Búnaðarbankamótið er það í 8.
flokki og til þess að hljóta
áfanga að stórmeistaratitli
þarf 8 v. af 11 mögulegum, en
að alþjóðlega meistaratitlinum
þarf 6 v.
Eftir því sem meðalstigin
hækka þarf færri vinninga til
þess að hljóta þessa áfanga.
Þegar meðalstigin eru t.d. kom-
in yfir 2600 stig (15. styrkleika-
flokkur), sem reyndar er afar
sjaldgæft, þarf aðeins 50%
vinninga til að ná stórmeist-
araáfanga, en 33% til að fá
áfanga að titli alþjóðlegs meist-
ara. Lakari árangur en þetta er
ekki tekinn til greina og hægt
er að sigra á fjölmörgum al-
þjóðlegum mótum án þess að
ná áfanga að titli. Sumir
skákmenn eru t.d. frægir fyrir
að vera jafnan rétt undir lág-
markinu, því oft vilja taugarn-
ar valda erfiðleikum þegar
áfanginn er í augsýn. Tvo eða
þrjá áfanga þarf til að hljóta
titil, það fer eftir lengd mót-
anna sem samtals þurfa að
vera a.m.k. 24 umferðir.
Opin mót
Þá er átt við mót eins og 11.
Reykjavíkurskákmótið þar sem
þátttakendur voru miklu fleiri
en umferðafjöldinn og því
ógerlegt að allir tefldu við alla.
Þá eru notuð Monrad- eða
svissnesk- kerfi sem ganga út á
það að þeir sem hafa jafnmarga
vinninga tefli saman. Aðferðin
sem notuð er við að reikna út
styrleikaflokk er sú sama og í
lokuðu mótunum, nema nú þarf
að reikna hvern þátttakanda
fyrir sig, því í slíkum mótum
tefla engir tveir þátttakendur
við nákvæmlega sömu andstæð-
inga. Á Reykjavíkurmótinu
voru keppendur t.d. í mjög mis-
jöfnum styrkleikaflokkum.
Karl Þorsteins, sem tefldi við
flesta stórmeistara af öllum,
var t.d. í níunda flokki
(2451—2475), en sumir hinna
neðstu í 1. flokki (2251-2275)
eða þá enn neðar. Karl þurfti
því aðeins 5xh vinning til að
hljóta áfanga að alþjóðlegum
meistaratitli, en þeir sem voru í
fyrsta flokki hefðu þurft 8 'k v.
Titilframleiðsla,
svindl og undanþágur
Sum mót eru haldin sérstak-
lega með það fyrir augum að
gefa ungum skákmönnum kost
á að krækja sér í alþjóðlega
titla. Þá eru stundum fengnir
titilhafar af lakara taginu og
reynt að hafa mótið í þægi-
legum styrkleikaflokki (í 8. og
9. flokki þarf t.d. í báðum 8 v. af
11, þannig að með því að hafa
11 umferðarmót í 9. flokki, er í
raun verið að reisa þátttakend-
um hurðarás um öxl með því að
hafa mótið óþarflega sterkt).
Búnaðarbankamótið var óþarf-
lega sterkt, en mótið í Bláa
Lóninu-Festi rétt sleppur í 8.
flokk og ætti því að gefa góða
möguleika, þó allir þátttakend-
ur standi vissulega undir titl-
um sínum og stigum.
Sums staðar láta menn sér
ekki nægja slíkar löglegar hag-
ræðingar, sem í raun eru sjálfs-
agðar, en hagræða úrslitum
einstakra skáka. Sérstaklega
mun vera mikið um slíkt í
Austur-Evrópu og fer þetta þá
yfirleitt fram með þeim hætti
að vinningar eru lánaðir milli
móta. Ef t.d. Ivan Ivanovich er
í slæmu formi á einu móti tap-
ar hann viljandi fyrir vini sín-
um Igor til að gera Igor auð-
veldara að fá titil. Svo næst
þegar Ivan Ivanovich er í bana-
stuði innheimtir hann skuldina
frá Igor.
Þegar ég dvaldi í Júgóslavíu
um tíma fyrir tveimur árum
heyrði ég t.d. sagt að Z.K. sem
nú er stórmeistari hefði staðið
sig mjög vel á móti í Rúmeníu.
„Hann náði stórmeistara-
árangri og þurfti ekki að kaupa
nema þrjár skákir," sagði sag-
an. í sumum A-Evrópulöndum
eru því óeðlilega margir titil-
hafar og sumir stórmeistarar
þar mættu þakka fyrir að fá
50% vinninga á Haustmóti TR
hér heima.
Á Vesturlöndum hafa menn
flestir a.m.k. mikla skömm á
slíku háttalagi enda varpar
þetta skugga á heiður alvöru-
stórmeistaranna. FIDE hefur
stofnað nefnd til að berjast
gegn svindlinu og getur hún
hafið rannsókn ef maðkur þyk-
ir í mysunni þegar sótt er um
titil. Frægustu höndlararnir
eru heldur engir aufúsugestir á
mótum og sumir reyndar orðnir
alræmdir.
Stórmeistarar í dag eru á bil-
inu 200—250 talsins, en alþjóð-
legir meistarar 400—500. 1978
voru lágmörkin hækkuð mjög
varðandi stórmeistaratitilinn
og hafa nýir stórmeistarar ver-
ið innan við tíu á ári hverju
síðan. Þetta var þörf breyting,
en nú fjölgar alþjóðlegum
meisturum gífurlega og e.t.v.
kominn tími til að gera þann
titil erfiðari. Til að hygla
þróunarlöndum og auka áhug-
ann þar, hefur síðan FIDE-tit-
illinn verið stofnaður. Hann
geta allir fengið sem ná 2300
alþjóðlegum skákstigum.
Stundum eru undanþágur
veittar frá þessum reglum og
þá aðallega skákmönnum frá
þriðja heiminum. Þeim dugir
oftast einn áfangi til að fá titil
en Evrópumönnum er öruggast
að standa klárir á nákvæmlega
þvi vinningshlutfalli sem þarf
til.
Bladburóarfólk
óskast!
Austurbær
Óöinsgata
Þórsgata

Viðtalstími
borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
Borgarfulltrúar Sjálfstæöisflokksins veröa til viötals í
Valhöll, Háaleitisbraut 1, á laugardögum frá kl. 10—12.
Er þar tekið viö hvers kyns fyrirspurnum og ábendingum
og er öllum borgarbúum boöiö aö notfæra sér viötals-
tíma þessa.
I
Laugardaginn 3. mars
verða til viötals Mark-
ús örn Antonsson og
Gunnar S. Björnsson.
Selfyssingar
leika „Jörund“
á ensku
í maímánuði næstkomandi halda
áhugaleikarar frá Selfossi til I)un-
dalk í írlandi. Þar flytja Selfyss-
ingarnir „Þið munið hann Jörund"
eftir Jónas Arnason undir leikstjórn
Viðars Eggertssonar.
Leikritið verður flutt á ensku og
er nú verið að æfa það upp á nýtt á
Selfossi vegna þessarar ferðar.
Fyrir nokkrum árum sýndi ís-
lenzkur leikhópur „Skjaldhamra"
Jónasar á sams konar leiklistar-
hátíð í Dundalk.
Nú nýlega var leikritið um Jör-
und gefið út í Danmörku og nefn-
ist það „I husker vel Jörgen" á
danskri tungu. Leikritið er þýtt af
Peter Söby Kristensen, lektor í
dönsku við Háskóla íslands. Það
er Drama-forlagið, sem gefur leik-
ritið út.