Morgunblaðið - 21.03.1984, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. MARZ 1984
Lltgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 20 kr. eintakiö.
„Varið land“
10
Idag, 21. mars, eru rétt tíu ár
liðin síðan hópur manna af-
henti í Alþingishúsinu lista þar
sem 55.522 atkvæðisbærir Is-
lendingar höfðu skráð nöfn sín.
Þar með lauk undirskriftasöfn-
uninni undir kjörorðinu „Varið
land“. Þeir sem skráðu nöfn sín
á skjalið skoruðu á ríkisstjórn
og Alþingi „að standa vörð um
öryggi og sjálfstæði íslensku
þjóðarinnar með því að treysta
samstarfið innan Atlantshafs-
bandalagsins, en leggja á hill-
una ótímabær áform um upp-
sögn varnarsamningsins við
Bandaríkin og brottvísun varn-
arliðsins". Á þessum tíma sat
vinstri stjórn undir forsæti
Ólafs Jóhannessonar en auk
framsóknarmanna áttu al-
þýðubandalagsmenn og ráð-
herrar úr Samtökum frjáls-
lyndra og vinstri manna, sem
nú eru liðin undir lok, setu í
stjórninni. Hún hafði það að
markmiði að reka bandaríska
varnarliðið á brott úr landinu í
áföngum. Fulltrúar stjórnar-
flokkanna á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna ræddu
þetta stefnumark ríkisstjórn-
arinnar meðal annars við Arne
Treholt í New York í desember
1971 við góðar undirtektir hans
og loforð um stuðning eins og
fram kemur í pólitískri skýrslu
þeirra til Einars Ágústssonar,
þáverandi utanríkisráðherra,
sem Morgunblaðið kynnti ný-
verið.
I tilefni af því að 10 ár eru
liðin frá því að söfnun undir-
skriftanna lauk með jafn ein-
stæðum og glæsilegum árangri
og raun bar vitni, þegar um
helmingur atkvæðisbærra
manna í landinu lýsti skoðun
sinni til stuðnings vörðu ís-
landi með því að skrá nafn sitt
undir ávarp þess efnis, birtir
Morgunblaðið í dag viðtöl við
ýmsa forgöngumenn söfnunar-
innar. Af þeim má sjá hve al-
mennan byr sjónarmið þeirra
hlutu strax frá fyrsta degi
söfnunarinnar. Hin mikla
þátttaka almennings er eins-
dæmi hér á landi og ólíklegt að
sambærilegur atburður hafi
gerst í nokkru öðru landi.
Vinstri stjórnin splundraðist
eftir þingkosningar sumarið
1974 og Geir Hallgrímsson
myndaði þá ríkisstjórn Sjálfst-
æðisflokks og Framsóknar-
flokks. Einar Ágústsson sat
áfram sem utanríkisráðherra
en fylgdi allt annarri stefnu í
varnar- og öryggismálum.
Bundinn var endi á óvissuna
sem leitt hafði af stefnu vinstri
stjórnarinnar strax í október
1974 með samkomulagi um
ára
fyrirkomulagsbreytingar innan
ramma varnarsamningsins frá
1951. Því samkomulagi verður
hrundið að fullu í framkvæmd
eftir að hin nýja flugstöð á
Keflavíkurflugvelli, sem nú er
byrjað að reisa, verður tekin í
notkun.
Frá því 21. mars 1974 hefur
Alþýðubandalagið tekið sæti í
tveimur ríkisstjórnum (1978 og
1980) án þess að setja það sem
skilyrði að varnarliðið yrði
rekið af landi brott. Leiti menn
að pólitískum áhrifum undir-
skriftasöfnunarinnar þurfa
þeir í raun ekki annað en stað-
næmast við þessa staðreynd.
Tvisvar áður (1956 og 1971) átti
Alþýðubandalagið menn í
vinstri stjórnum sem vildu
reka herinn úr landi að kröfu
kommúnista. Nú er ekki lengur
tekist á um grundvallaratriðin
í öryggis- og varnarmálum
þjóðarinnar, hvort íslendingar
eigi að vera í NATO og eiga
varnarsamstarf við Bandarík-
in, heldur hitt með hvaða hætti
aðildinni skuli háttað og hvaða
ráðstafanir séu nauðsynlegar
til að styrkja varnir þjóðarinn-
ar. Hér hafa orðið þáttaskil á
undanförnúm 10 árum sem
ekki hafa verið kynnt nægilega
rækilega út á við. Alltof margir
meðal vinaþjóða íslendinga ál-
íta að við séum í hópi þeirra
sem tregastir eru til sam-
starfsins innan NATO. Á veg-
um ríkisstjórnarinnar ætti að
efna til sérstakrar herferðar til
að afmá þann stimpil. Hann er
í ósamræmi við vilja og skoð-
anir mikils meirihluta íslensku
þjóðarinnar.
Sjálfstæðisbaráttu smáþjóð-
ar lýkur aldrei. Þess vegna
mega þeir, sem vilja standa
vörð um frið með frelsi og
sjálfstæði íslendinga, ekki láta
deigan síga þótt andstaðan
innanlands sé opinberlega
máttlausari en nokkru sinni
fyrr. Undanfarna mánuði og
misseri hefur þess gætt að and-
stæðingarnir séu að færa sig í
ný gervi og grímunni munu
þeir ekki kasta fyrr en þeir
þykjast hafa náð undirtökun-
um. Undirskriftasöfnun „Var-
ins lands" sýnir að meirihluti
íslensku þjóðarinnar hikar
ekki við að taka afstöðu með
vinum sínum og samstarfi við
þá. Nú sjást þess merki að víða
er verið að leggja snörur fyrir
þá sem þykjast upp yfir það
hafnir að taka slíka afstöðu
hvað svo sem þeir bera fyrir
sig. Fróðlegt verður að sjá
hvernig þeim mannaveiðum
lyktar.
I
Ljósm. Mbl. KKK
Karmel-nunnurnar fyrir utan klaustrið í I
Nunnurnar samgleðjast við söng.
Karmel-nunnurnar án
með hið nýja heimalai
PÓL8KU nunnurnar 16 af Karmel-
reglunni, sem á mánudagskvöld komu
hingað til lands komu síðasta sinni út
fyrir dyr Karmelklaustursins í Hafnar-
fírði í gær. Paðan í frá gangast þær
undir algera einangrun þann tíma sem
þær dvelja hér, á sinni nýju fósturjörð,
Islandi. Príorinna Fransisku-systranna
á Stykkishólmi og príorinna Jósefsregl-
unnar báðu þær velkomnar í gær og
príorinna Karmel-systranna flutti ávarp
á íslensku.
Morgunblaðið ræddi í gær við
príorinnu nunnanna, Maríu Dobr-
ównka, með hjálp séra Georgs, sem er
staðgengill fyrir Hinrik Frehen bisk-
up meðan hann er í Róm að skipu-
leggja pílagrímaferð kaþólskra á Is-
landi sem farin verður 22. þessa mán-
aðar.
Dobrównka sagði m.a. að sín fyrstu
kynni af íslandi væru mjög jákvæð og
bætti því við að þær systurnar hefðu
ekki ímyndað sér að hér væri svo fal-
legt að óreyndu. Það hefði verið tekið
mjög hjartanlega á móti þeim, sem
væri mjög mikilvægt fyrir þær. Þær
hefðu í Karmel-klaustrinu í Elblag í
Póllandi, þar sem þær voru áður, allt-
af verið í sama húsi og aldrei komið
út fyrir þess dyr og því hefðu slíkar
viðtökur eftir hið langa ferðalag frá
Póllandi verið þeim mikið ánægju-
efni.
Dobrównka sagði að starf nunn-
anna væri fólgið í bæninni, þær bæð-
ust fyrir 8 stundir á sólarhring, og
þær væru hingað komnar til að biðja
fyrir íslandi og íslendingum því að
Islendingar eru bræður þeirra og
systur. Vonar hún að með bæn verði
íslendingum hjálpað. Sér til lífsvið-
urværis ætla systurnar að læra
sauma- og prjónaskap og lifa á því að
prjóna íslenskar lopapeysur.
Karmel-reglan er mjög ströng.
Samkvæmt henni má ekki neyta kjöts
og þurfa flestar þær systur sem eru í
reglunni að vera í einangrun og mega
ekki láta nokkurn utanaðkomandi sjá
sig. Svo er um allar systurnar 16 sem
ætla að setjast að í Karmel-klaustr-
inu í Hafnarfirði. í upphafi áttu tvær
systur að vera með í förinni sem
gegna máttu erindum þeirra út á við,
en af því varð ekki og hefur enn engin
lausn verið fundin á því máli, en syst-
ir Dobrównka sagðist vona að bráð-
lega gæfi sig fram íslensk stúlka í
regluna til að sinna þörfum systr-
anna út á við því að engin þeirra
mætti svo mikið sem fara út í búð
þannig að þær væru í veraldlegum
efnum algerlega upp á aðra komnar.
Séra Georg sagði þetta ekki fráleitt
Dobrównka príorinna tekur við blómvendi af príorinnu Jósefssystra.
Jafntefli í baráttuskák
Skák
Bragi Kristjánsson
Kasparov og Smyslov tefldu Botvinn-
ik-afbrigðið í drottningarbragði í 5. ein-
vígisskákinni. Það kemur nokkuð á
óvart að Smyslov skuli gefa andstæðingi
sínum kost á að tefla þessa uppáhalds-
byrjun sína, en Smyslov valdi ekki al-
gengustu leiðina. Tíundi leikur hans hef-
ur ekki verið hátt skrifaður til þessa, en
Smyslov tefldi af miklum þrótti . Hann
fórnaði peði, og vann það aftur, en við
það opnaðist staða hans nokkuð. í fram-
haldinu þvingaði Smyslov fram hróks-
endatafl, þar sem sterkt frípeð tryggði
honum jafntefli, þótt hann væri tveim
peðum undir.
Staðan:
Kasparov 3'/i
Smyslov l'/i
5. einvígisskákin:
Hvítt: Kasparov
Svart: Smyslov
Drottningarbragð (Botvinnik-afhrigði)
1. d4 - d5, 2. Rf3 — Rf6, 3. c4 — c6, 4.
Rc3 — e6.
í þessari stöðu leikur Smyslov oft 4.
— g6 (Schlecther-vörn) eða 4. — dxc4
(Slavnesk vörn).
5. Bg5 — dxc4, 6. e4 — b5.
Nú kemur upp afbrigði, sem kennt
er við Botvinnik, fyrrverandi heims-
meistara. Kasparov þekkir það mjög
vel, svo að Smyslov hlýtur að hafa
eitthvað nýtt eða sjaldgæft í huga.
7. e5 — h6, 8. Bh4 — g5, 9. Rxg5 —
hxg5, 10. Bxg5 — Be7!?
Með þessum leik kemur Smyslov
andstæðingi sínum á óvart, því byrj-
anafræðingar telja leikinn slæman. í
frægri skák milli Kasparovs og Tals
frá í fyrra varð framhaldið: 10. —
Rbd7, 11. exf6 - Bb7, 12. g3 - c5, 13.
d5 - Db6, 14. Bg2 - 0-0-0, 15. 0-0 -
b4, 16. Ra4 - Db5, 17. a3 - Rb8, 18.
axb4 — cxb4,19. Be3 — Bxd5, 20. Bxd5
- Hxd5, 21. De2 - Rc6, 22. Hfcl -
Re5, 23. b3 — c3, 24. Rxc3 — bxc3, 25.
Hxc3+ - Kb8, 26. Dc2 - Bd6, 27.
Bxa7+ - Kb7, 28. b4 - Rc6, 29. Be3 -
Be5, 30. Hxc6 — Bxal, 31. Ha7+ —
Kb8, 32. Ba7+ — Ka8, 33. Be3 og skák-
inni lauk með jafntefli 10 leikjum síð-
ar.
11. exf6 — Bxf6, 12. Bxf6 — I)xf6, 13. g3
Athyglisvert er, að í nýlegri
byrjanabók eftir Kasparov og enska
stórmeistarann Keene, er 13. Be2 tal-
inn gefa hvíti betra tafl. Leikurinn í
skákinni er þó eðlilegri, því eftir Bg2
er svarta peðið á c6 í hættu og að auki
hótar hvítur Rxb5.
13. — Ra6!?
Þetta er sennilega nýjung Smyslovs.
í alfræðibók um skákbyrjanir frá 1977
er hvítur talinn fá betra tafl eftir 13.
- Bb7,14. Bg2 - a6,15. 0-0 ásamt 16.
a4 o.s.frv.
14. Bg2 — Bb7, 15. Re4
Eftir 15. Rxb5 - 0-0-0, 16. Rc3 (eða
16. Rxa7+ — Kc7 og hvíti riddarinn er
lokaður inni á a7 og að auki fellur
peðið á d4) — Hxd4, 17. De2 — Rc5
ásamt — Rd3 hefur svartur gott spil.
15. — De7, 16. 0-0 — 00-0, 17. a4 —
Kb8, 18. I)d2
Eftir 18. axb5 — cxb5, 19. :Ha5
ásamt 20. Dal virðist hvítur ná sterkri
sókn. Leikurinn á skákinni vinnur peð-
ið á c4, en í framhaldinu nær svartur
peðinu á d4 og jafnar taflið.
18. — b4, 19. Hacl — e5, 20. Hxc4 — f5,
21. Rg5 — c5, 22. Bxb7 — Dxb7, 23. De3
Auðvitað ekki 23. Re6? — Hxh2, 24.
Kxh2 — Hh8+ og mátar.