Morgunblaðið - 27.05.1984, Qupperneq 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. MAÍ 1984
BARNAÞRÆLKUN
FJÖLMIÐLAR
Þessi börn í umsjá Móöur Teresu í Calcutta geta talist lánsöm. Uti á landsbyggöinni geta börn allsleysingja
allt eins hafnaö í einskonar þrælabúöum.
Índverjar eru almennt ekki upp-
næmir fyrir neinum smámunum
en þó brá mörgum manninum í
brún þegar i Ijós kom fyrir nokkr-
um vikum, aö fjöldamörgum börn-
um á aldrinum fimm til tiu ára heföi
veriö rænt og þau síöan seld sem
þrælar í leppaverksmiöjurnar í
Mirzapur í ríkinu Uttar Pradesh.
Tuttugu og sjö drengir, sem
lögreglan bjargaöi úr „pyntingar-
búöunum í Mirzapur", eins og
blöðin kölluöu þaö, hafa nú sagt
sögu sína. Er þaö saga um fjár-
græögi, áfellisdómur yfir sinnuleysi
opinberra embættismanna og
ófagur vitnisburóur um þaö hálf-
geröa lénsskipulag og nauöungar-
vinnufyrirkomulag, sem enn er viö
lýöi sums staöar á landsbyggöinni.
Drengjunum var rænt í þorpinu
Chachori, sem er í einhverjum fá-
tækasta hluta Bihar-fylkis, og þaö
var rakarinn á staönum, sem aö
því stóö. Tældi hann þá til sín meö
því að lofa þeim ókeypis kvik-
myndasýningum eöa meö því aö
lofa þeim vinnu og þremur máltíö-
um á dag, en fór þess í stað meö
þá til Mirzapur þar sem þeir voru
neyddir til aö vinna viö teppagerð í
rúma 20 tíma á sólarhring.
Ef drengirnir stóöu sig ekki í
vinnunni eöa kvörtuöu voru þeir
Tuttugu tíma
vinnudagur
baröir meö stöfum, stungnir meö
skærum eöa brenndir meö heitu
járni.
„Viö vorum vaktir klukkan fjögur
aö mogni og látnir þvo okkur. Síö-
an var okkur skipaö aö setjast viö
vefstólinn," sagöi Suresh Mochi,
einn af yngstu drengjunum. „Viö
fengum engan mat fyrr en klukkan
tvö eftir hádegi og þá aöeins eina
brauösneiö og lapþunnt súpu-
glundur. Síðan var haldiö áfram aó
vinna framyfir miönætti og viö
fengum aöeins tveggja stund svefn
á sólarhring."
Aö sjálfsögóu fengu drengirnir
aldrei neina peninga fyrir vinnu
sína.
Þegar foreldrar þeirra komust
aö þvi hvar þeir voru og reyndu aö
ná þeim aftur sagöi verksmiöjueig-
andinn, aö fyrst yröu þeir að borga
honum aftur jafnviröi nær 20.000
íslenskra króna, sem hann kvaöst
hafa borgað rakaranum fyrir „aö
ráöa“ drengina, og drengjunum
sagöi hann, að foreldrar þeirra
hvers og eins yröu aö kaupa þá
lausa fyrir sem svarar 1.380 ís-
lenskum krónum.
Foreldrar drengjanna eru allir
bláfátækt, landlaust fólk af lægstu
stigum og skuldum vafiö. Þeir
höföu því engin ráö meó aö greiöa
þessa peninga. Þess vegna báru
þeir máliö undir lögreglustjórann á
staönum, sem lá þó ekki lífiö á og
beiö i þrjá daga meö aö færa mál-
iö til bókar. Lögreglumennirnir,
sem rannsökuöu þaö, héldu þvi
svo fram, aö drengirnir heföu fariö
til Mirzapur til aö vinna meö fullu
samþykki foreldranna. Því hafa
þeir auövitaö harðneitaö.
Sex vikum eftir aö foreldrar
drengjanna leituöu til lögreglunnar
var börnunum loks bjargaö, aö
undanteknum þremur, sem ekkert
hefur spurst til. Rakarinn, Kumar
Thakur, var handtekinn og sakaö-
ur um mannrán en síðan látinn
laus gegn tryggingu.
Lögreglan hefur sakaö saksókn-
arann um aó hafa staöiö illa aö
þessu máli og hann aftur lögregl-
una um aö hafa búiö þaö illa í
hendur honum af ásettu ráöi.
Hvort heldur er þá er eitt víst, aö
réttvísin indverska viröist ekki
sniöin fyrir „hina ósnertanlegu“.
— ERIC SILVER
Lesendurtaka
Vinnuna
fram yfir
Sannleikann
Þaö er til rússneskur brandari,
sem segir frá manni, sem
kemur í blaóaturn og biöur um
flokksmálgagniö, Pravda (Sann-
leikur). „Því miður, við höfum eng-
an Sannleika.“ „Jæja, láttu mig þá
fá Rússneska menningu (Litera-
turnaya Gazeta)“. „Nei, hún er ekki
til.“ „Nú, hvaö hafið þiö þá?“ „Allt,
sem er eftir, er Vinnan (Trud).“
Trud, blaö sovéska verkalýös-
sambandsins, gerir þessa dagana
stuttan stans hjá blaðasölunum og
er reyndar oröiö langvinsælasta
dagblaöiö í Sovétríkjunum. Dag-
legt upplag þess er nú 15.619.000,
sem er upplag Prövdu margfaldaö
meö einum og hálfum og ritstjórar
blaösins eru svo hreyknir af vel-
gengninni, aö þeir segja frá ein-
takafjöldanum hverju sinni neöst á
baksíöunni. Þaó sem af er árinu
hefur hann vaxið um 100.000 á
mánuöi.
Hvers vegna skyldi Trud vera
svona vinsælt? Blaöamennirnir á
Prövdu, sem segjast vera hreyknir
af því hvaó þaö er mikill „alvöru-
blær“ yfir blaöinu þeirra, viöur-
kenna, aó Trud sé miklu líflegra og
skemmtilegra. Og ekki nóg með
þaö. Frekar en nokkurt annaö sov-
éskt dagblað býöur Trud lesend-
um stnum upp á þaö, sem þeir vilja
lesa, en ekki bara þaö, sem taliö
er, aö þeir eigi aö lesa.
Skoöanakannanir sem geröar
voru í Sovétríkjunum 1968 og
1977, leiddu í Ijós, aö almenningur
vildi helst lesa um lifnaöarhætti
erlendra þjóöa, um „siöferöileg
álitamál" (líklega ósiósemi ekki
ELLIÁRIN
Nú viljum
við ffá næði,
börnin góð
Millie Herland kveöst hafa
gert skyldu sína. Hún og
maöur hennar eignuöust fjögur
börn og ólu þau upp. Sáu sam-
viskusamlega um þau, sýndu
þeim ástúö, sendu þau til náms
og frama. Nú hafa þau hjónin
dregiö sig f hlé og hafa tekiö sér
bólfestu í rúmlega tíu þúsund
manna samfélagi sem er aöeins
ætlaö fullorönu fólki. Börn eru
þar bönnuö ef svo mætti oröa
það.
Viö lögöum fram okkar skerf
fyrir guð og fööurlandið og nú
höfum viö ekki lengur áhuga á
krökkum,“ segir Millie og hreiör-
ar um sig í hægindastól í sam-
komuhúsinu í Century Village í
Roca Raton, sem er einnar
klukkustundar akstur frá Miami.
„Alla okkar ævi höfum við unniö
hörðum höndum og nú viljum viö
fá að skemmta okkur,“ bætir
hún við.
Núna búa 10% allra Banda-
ríkjamanna, sem náö hafa 65 ára
aldri, í sérstöku húsnæði fyrir
aldraða og aö sögn Nicholas
Patricios prófessors í Miami er
hér um að ræöa einstætt fyrir-
bæri í heiminum. En svo viröist
sem þaö bæti úr brýnni þörf, því
að um 20% ellilífeyrisþega í viö-
bót myndu vilja búa viö svona
aöstæður ef þeir heföu ráö á og
nægilegt rými væri, að sögn
Charles Longino, prófessors í
þjóöfélagsfræöum viö Miami-
háskóla.
Roskiö fólk í Bandaríkjunum
hefur aldrei veriö ánægt meö aö
búa á heimilum barna sinna,
segir Longino. Flest af því sér
a.m.k. eitt af börnum sínum
daglega, en þaö kýs fremur aö
búa út af fyrir sig. Þeir sem fá
eftirlaun þurfa ekki aö vera upp
á börn sín komnir og margir
þeirra vilja dveljast á stööum þar
sem mikiö er um fólk á svipuð-
um aldri og meö svipuð áhuga-
mál og þeir sjálfir.
í Miami Beach og Miami eru
fleiri þorp og hverfi á borö viö
Century Village. Fólk hefur þar
ýmislegt sér til dægrastyttingar.
Þaö stundar spilamennsku,
tungumálanám, heimsækir vini
sína, starfar í klúbbum, horfir á
sjónvarp og gerir sítt af hverju
sem þaö haföi ekki aöstööu til
aö gera meðan þaö var í fullu
starfi. Þaö vill fremur hafa sam-
neyti viö jafnaldra sína og kunn-
ingja en viö börn — jafnvel sín
eigin börn.
En slíkt fyrirkomulag er ekki
hafið yfir gagnrýni. Til dæmis
segir Nicolas Patricios: „Mér
krossbrá þegar ég kom til
Bandaríkjanna og sá íbúöarhús,
þar sem bannaö var aö hafa
börn. Ég hef aldrei rekizt á slíkt í
nokkru öðru landi. Frá þjóðfé-
lagslegu sjónarmiöi tel ég þetta
óæskilegt. Fólk einangrast í hóp-
um sem talast ekki viö og telur
vandamál annarra hópa sér
óviðkomandi.“
Charles Longino tekur undir
þaö sjónarmiö, aö ungir og
gamlir ættu aö geta búiö saman
í sátt og samlyndi. En hann segir
jafnframt aö niöurstööur rann-
sókna sinna hafi yfirleitt sýnt að
gamla fólkiö vilji vera út af fyrir
sig. „Þaö segir þaö veita meira
öryggi og ánægju aö búa i sér-
stökum hverfum fyrir aldraöa og
aö samskipti fólks þar séu vin-
samlegri en annars staöar.
Longino segir aö eldra fólk
vilji hafa góð tengsl viö börn sín,
en í hæfilegri fjarlægö. í þeirra
augum líkist líf barnanna sjón-
varpsþáttum meö giftingum,
hjónaskilnuöum, framapoti og
margvíslegum flækjum og átök-
um. Þaö vill gjarnan fylgjast með
atburöarásinni en ekki flækjast
inn í hana.
— BEN BARBER
stjörnur.
síður en siðsemi), um hús og híbýli,
launamál og almennar tryggingar,
íþróttir, verslanir og þjónustu og
heilsugæslumál — í þessari röö.
Þaö er lika einmitt þetta, sem Trud
gefur lesendum sínum.
Trud er aö því leyti ólíkt öörum
sovéskum dagblööum, aö þaö hef-
ur erlendu fréttirnar á forsiöu og
þriöjungur blaðsins er erlendar
greinar ýmiss konar og sumar jafn-
vel ópólitískar. Aö ööru leyti er
áherslan aö sjálfsögöu mannrétt-
indaskortur og „stéttabaráttan" á
Vesturlöndum, einkum hlutskipti
verkalýösfélaganna.
Trud er samt sem áöur miklu
sanngjarnara í garö Vesturlanda
en önnur sovésk stórblöö og les-
endur þess fá dálitla nasasjón af
lífinu þar, sem ekki er alslæmt.
Sögur um velgengni og sigra — frá
hjarta- og lifrarígrœöslu í Banda-
ríkjunum til byltingarkennds gróö-
urhúss í Hollandi — eru birtar í
blaöinu og jafnvel litiö á þær meö
velþóknun.
Á laugardögum er þáttur í blaö-
inu, sem heitir „Viö svörum spurn-
ingum lesenda", og er þar leitast
viö að ráöa fram úr ýmsum
hversdagslegum og kannski litil-
fjörlegum vandamálum, eins og
t.d. hvernig eigi aö taka Ijósmyndir
af myndum á sjónvarpsskermin-
um, hve mikiö brauð er skynsam-
legt aö boröa og hvernig eigi aö
búa til kartöfluflögur. A baksíöunni
hefur nú nýlega veriö fjallaö um
ótímabæran skalla, um kosti þess
aö gangast undir augnaögerö í
staö þess aö hafa gleraugu og um
skottulækningar auk frétta af
kvikmyndastjörnum, gamanleikur-
um og galdrakörlum.
Á baksíðunni eru líka íþrótta-
fréttir og „Síöasti dálkurinn* svo-
kallaöi en þar kennir margra grasá
úr sovéskum og vestrænum dag-
blöðum. Nýjar uppfinningar eöa
uppgötvanir, furöuleg fyrirbæri og
skrítnir atburöir. Enginn skyldi þó
halda, aö Trud sé ekki á flokkslín-
unni. Hugmyndafræöin er sú sama
og i Prövdu en bara matreidd á
laglegri hátt og krydduö meö
gómsætum réttum úr daglega líf-
inu. Þannig er uppskriftin á þess-
um Ijúffenga rétti, sem um 45 millj-
ónir Rússa gæöa sér á daglega.
— ANGUS ROXBURGH