Morgunblaðið - 03.06.1984, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JÚNÍ 1984
79
Þorkell Guðgeirsson kokkur tv. og Gunnar Kristinsson stýrimaður að landa úr Sæfaxa. Ljósm. Friðþjófur.
áfram á trollinu í sumar. Nú væru
þeir með 10 tonn, af öllum sortum
eftir 2 sólarhringa. Þetta væri
bara skrap. „Maður er ekkert sér-
lega bjartsýnn þegar maður sér
ekki fram á að þetta batni. Að vísu
þóttu það ágætar vertíðir hér áður
að fá 350 tonn, en nú eru líka
komnir stærri og betur útbúnir
bátar,“ sagði hann.
„Við megum það eiginlega ekki,
því þessi þrjú ár sem miðað er við
voru það góð hjá okkur," sagði
hann aðspurður um hvort þeir
væru óánægðir með kvótann. „Það
vantar 200 tonn upp á það að við
séum komnir með það sama og í
fyrra og 300 tonn upp á að við
séum með það sama og í hitteð-
fyrra,“ sagði Gísli Valur.
— Kemur fiskurinn aftur?
„Já, annars væri ég hættur það
er engin spurning."
Innan tíðar
humar í öll mál
„Gallinn við kvótakerfið er að
það er hætta á að menn hendi
versta fiskinum. Þetta er þeirra
kaup og það takmarkast af kvót-
anum. Minni bátar geta oft ekki
vitjað svo dögum skiptir vegna
veðurs. Það er ekki hægt að skylda
menn, það hugsar hver um það að
hafa út úr þessu til þess að lifa, og
því mikilvægt að hafa kerfið
þannig að það komi i veg fyrir
svona lagað. Það sama gildir um
humarinn, menn gefa ekki upp
það smæsta og það verður örugg-
lega þannig hérna innan tíðar, að
það verður humar í öll mál. Það
þyrfti að vera aflaverðmætiskvóti
að minnsta kosti á humrinum,
gott ef ekki bara á fiskiríinu líka,“
sagði Gísli Valur.
„Mönnum svíður það helvíti
mikið hér, hversu miklu hærra
verð fæst fyrir fiskinn í gáma,
eins og kolann, en það sem greitt
er fyrir hann hér á landi. Hér fást
fyrir kolann 4 krónur, en 30 krón-
ur í Bretlandi. Hér í Vestmanna-
eyjum skortir alla aðstöðu fyrir
gáma, vantar til dæmis bæði stóra
krana og lyftara. Það er örugglega
búið að henda þúsundum tonna af
kola hér í Eyjum í vetur, það er
svo mikil vinna að gera að honum.
Það hlýtur að vera eitthvað grugg-
ugt við þetta," sagði Gísli Valur
Einarsson skipstjóri að lokum.
Vertíðin
núna betri
Morgunblaðsmenn hittu einnig
Bergvin Oddsson, skipstjóra á
Ártý og eiganda að Glófaxa, að
máli í Eyjum. Glófaxi liggur við
bryggju, þar til farið verður á net
í vetur, en Bergvin er með Ártý á
leigu og er með hann á humri, en
Glófaxi er yfir leyfilegum stærð-
armörkum svo hann megi vera á
humri.
Bergvin kvað vertíðina nú hafa
verið miklu betri en vertíðina í
fyrra og gilti það almennt fyrir
netabátana. Hann hefði fengið
rúmlega 700 tonna kvóta og hefði
áður verið búinn að fá um 170
tonn af ufsa. Hann sagði aflatöl-
urnar ekki segja allt, aflinn væri
minni tölulega séð en færri skip
hefðu stundað veiðarnar, þar sem
öll loðnuskipin hefðu til að mynda
fallið út, en þau hefðu verið á ver-
tíðinni í fyrra. „Það er ekki minni
fiskur nú en verið hefur. Hann er
að visu minni á grunnmiðum, en í
kantinum er ekki minni fiskur,"
sagði Bergvin.
Reglurnar um
humarkvótann
fráleitar
Aðspurður um humarveiðarnar
kvað Bergvin vera mikinn humar.
Gísli Valur á Björgu.
„Það er nóg að fara bara í einn
tíma frá Eyjum, þá er maður kom-
inn í mokveiði, þessa daga sem
hefur verið farið. En reglumar um
kvótann á humrinum eru fráleit-
ar. Það á að vera aflaverðmæt-
iskvóti á humrinum, eins og er á
síldinni. Vegna núverandi reglna
má ætla að smærri humrinum sé
hent. Kerfið býður þeirri hættu
heim, þegar reglurnar ættu að
vera þannig, að þær hvettu menn
til að hirða allt og henda engu,
þannig að allt, sem upp úr sjó
kemur, komi að landi," sagði
Bergvin.
Tveir bátar
fylltu kvótann
á vertíðinni
Bergvin kvað sjómenn almennt
vera sátta við kvótakerfið að sínu
mati. Það væru eitthvað tveir bát-
ar í Eyjum sem hefðu náð þvf að
fylla sinn kvóta. Hins vegar hefði
mönnum ekkert litist á blikuna
um áramót. Síðan hefði staðið í
mönnum að fylla kvótann, þannig
að hann hefði ekki komið illa út í
heildina tekið.
Bergvin kvaðst reikna með að
Benóný, einn af mörgum efnilegum
af þeirri ætt.
fara á ufsa í haust. „Það er meiri
ufsi en undanfarin ár, ufsastofn-
inn hér við Eyjar er vaxandi, það
er enginn vafi á því. Svo er það
síldin í haust, svo mér líst alls
ekki illa á framtíðina. Það hafa
alltaf komið slæmar vertíðir öðru
hvoru, a.m.k. síðan ég kom til
Vestmannaeyja fyrir 20 árum. Ég
hef ekki nokkra trú á öðru en
þetta fari upp á við á nýjan leik og
við þurfum ekki að vera með neitt
svartsýnisvæl yfir því,“ sagði
Bergvin.
Betri fiskur sem
kemur að landi nú
„Sjómenn hafa þurft að þola
"svipaða kjaraskerðingu og aðrir
landsmenn, en þó virðist vera
gengið meira á hlut sjómanna en
undanfarið, því það er sífellt
meira sem er tekið fram hjá skipt-
um,“ sagði Bergvin aðspurður um
kjör sjómanna. „Það virðist alltaf
vera farin sama leiðin til að
bjarga útgerðinni og auðvitað eru
menn ekki ánægðir með það. En
það er enginn vafi á því að það er
betri fiskur sem kemur að landi
nú og það er jákvætt, þó maður
viti ekki um hvort allt kemur að
landi sem kemur um borð í skipin.
Það mætti því taka til athugunar
að taka þar einnig upp aflaverð-
mætiskvóta, eins og er á síldinni.
Þá reyna menn að vanda sig og
koma með betri vöru og það er það
sem hlýtur að koma í framtíð-
inni,“ sagði Bergvin að lokum.
„Maður slappar
bara af“
Verið var að landa úr Dala-
Rafni í Vestmannaeyjahöfn þegar
Morgunblaðsmenn voru þar á
ferðinni í vikunni. Báturinn er á
trolli og hafði komið inn kvöldið
áður með 20 tonna afla sem var
fyrst og fremst ýsa eftir vikuveiði-
túr. Við hittum að máli Þorsteinn
Úlfarsson, vélstjóra, þar sem hann
var við vinnu sína á spilinu. Hann
sagði vertíðina hafa verið lélega,
þeir hefðu fengið eitthvað um 500
tonn á henni, sem væri svipað og í
fyrra, og væru nú komnir með um
600 tonn af þeim 703 tonna kvóta
sem þeim var úthlutaður og bjóst
hann við að kvótinn dygði þeim
fram í ágúst. Þetta væri sæmi-
legur kvóti miðað við hvað margir
aðrir hefðu fengið.
„Maður slappar bara af,“ sagði
hann aðspurður um hvað við tæki
þegar kvótinn væri búinn, en
kvaðst eiga von á því að fara að
vinna í landi í haust. Hann kvað
misjafnt hljóð í sjómönnum vegna
kvótamálanna. „Ég hef engar
skoðanir myndað mér á þessum
kvóta, þannig séð. Ætli maður fari
að hugsa alvarlega um þessi mál
fyrr en maður er orðinn atvinnu-
laus,“ sagði hann.
Áberandi minni
fiskur
Hann kvaðst hafa byrjað á sjón-
um 1975 og stundað sjóinn síðan
1979 og það væri mikill munur á
því hvað vinnan væri léttari nú en
verið hefði, hún væri alltaf að létt-
ast. Það væri ekkert svipað og
kæmi þar til ýmis nýr útbúnaður.
Hins vegar væri áberandi minni
fiskur en verið hefði áður.
„Það er ekki meiri tekjur upp úr
sjómennskunni að hafa en að
vinna í landi, þó það sé hins vegar
kannski lengri vinnutími á bak við
launin í landi. Kauptryggingin
fyrir 1 'A í hlut er um 26 þúsund á
mánuði og það því ekki verra að
vinna á vertíð í frystihúsi," sagði
Þorsteinn Úlfarsson.
Þá varð ég
svolítið montinn
„Þetta var stuttur róður á laug-
ardaginn, ég fór mína leið vestur
að Dröngum í þokunni, hringlaði
þar og fann nokkra titti, þetta var
svona mílu hringur í þokunni. Mér
gekk ágætlega að finna Drangana,
þeir eru alltaf á sínum stað. Þeir
voru þarna líka á þessum slóðum,
Denni Helga og Jóhannes Tómas-
son. Ég undraðist þegar þeir fóru
að kalla í talstöðina til mín á
Hlýra og ég get ekki neitað að ég
dró það við mig að svara þeim
vegna tittanna. En bakþankinn
ræsti og ég ákvað að svara þeim,
því þessir menn eru vanir að leita
sjálfstætt og þá hlaut eitthvað að
vera að. Það kom á daginn, það
var vélarbilun hjá þeim. Ég dólaði
því til þeirra og gekk ágætlega að
finna þá, því ég gangsetti lóraninn
í hausnum á mér. Þetta gekk allt
vel og landi var náð á skikkanleg-
um tíma.
Eitt sinn bilaði svona hjá mér
og ég varð að kalla á Lóðsinn, því
enginn bátur var nálægur, en ég
mætti Lóðsinum á miðri leið á
seglum. „Þarna sé ég sjómennsk-
una í réttu ljósi,“ sagði Éinar skip-
stjóri á Lóðsinum við mig og þá
var ég svolítið montinn," sagði Jón
í Sjólyst, trillukarl í Eyjum, en
hann er einn af þessum gömlu
góðu sem setja mikinn svip á sjó-
mannastéttina í landinu, eru eins
konar ankeri í mannlífi sjómanna.
Jón í Sjólyst rær á eigin bát, kóng-
ur í ríki sínu. Við hittumst á
Nausthamarsbryggjunni í Eyjum,
hann var á beitustampabílnum
sínum, rabbaði við félaga á
bryggjunni og gætti með öðru að
bát sínum.
„Já, ég var svolítið montinn yfir
þvi sem Einar sagði, því víst líður
okkur betur ef okkur er strokið
aftur en ekki fram.
Já, hann er nýmálaður beitu-
stampabíllinn, þetta er Escort
1973, prýðisbíll sem hefur dugað
vel og er þrælduglegur. Ég var að
mála hann með skipalakki og
kraftiakki, það þætti víst ekki fínt
á hinum betri málningarverk-
stæðum. Ég notaði dökkbláan lit,
ágætis skipalakk, og til þess að
lýsa svolítið snaraði ég hvítu út í,
er ekki liturinn helvíti góður á
honum?
Það er nú það, ég get sagt ykkur
það að ég læt mér líða vel, er sátt-
ur við allt og alla og næst ekki upp
eins og áður. Nú hugsar maður
málið og fer sér að engu óðslega.
Ég er sáttur á hlaðinu og fer ekki
fét úr Eyjum. Ég fór áður á hverju
sumri, en nú er það búið, þetta er
einhver þrjóska og maður er orð-
inn værukær. Hitt er að ég hef
alltaf farið mínar leiðir. Hérna
áður fyrr þegar Þjóðhátíðinni var
að ljúka hjá öðrum á mánudags-
morgni eftir þriggja sólarhinga
tjörn, þá var hún að byrja hjá
mér, ég smakkaði nefnilega ekki
vín fyrr en á mánudeginum, því
hvað hefur maður út úr Þjóðhátíð
fullur. Já ég hef alltaf verið sjálf-
stæður í mínum gjörðum og ég var
ekki meiri alki en svo að ég gat
lokað fyrir þetta.
Já ég var á stærri bátum áður
fyrr, en ég hætti að stunda sjó og
fór að róa á trillu eins og ég orða
það. Á sjóinn verð ég að sækja, því
eftir viku í landi verð ég veikur.
En þegar ég kemst út fer að létta
og landið að rísa eftir og því sem
líður á daginn verð ég alltaf létt-
ari og léttari, ég hef svona gaman
af þessu ennþá og alltaf hlakka ég
til að geta sleppt og farið.“