Morgunblaðið - 31.08.1984, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDÁGUTR 31. ÁGÚST 1984
Þessa mynd átti að gera upptæka, því af einhverjum ástæðum mátti ekki taka ljósmyndir á útimarkaðinum í Odessa.
Vináttubrauð og
yindlingagjafír
Söguleg söngferð Álafosskórsins til Sovétríkjanna
Álafosskórinn er nýkominn úr
söngferð til Sovétríkjanna. Kórfélag-
ar höfðu undirbúið ferðina lengi og
m.a. safnað farareyri með kartöflu-
rækt og sölu saltfisks og rækju.
Einnig fór söngfólkið á námskeið í
rússnesku og lærði að þakka fyrir
sig og skála. Blaðamaður Mbl. lagði
land undir fót og fór á fund nokk-
urra kórfélaga í Mosfellssveit, til að
fræðast um ferðina.
Fimm kórfélagar tóku á móti
blaðamanni og buðu kaffi. Það
voru þau Einar Einarsson, tenór,
Páll Helgason, kórstjóri, Jón Har-
aldsson, tenór, Þrúður Helgadótt-
ir, formaður kórsins, og Sigríður
Sveinsdóttir, sem syngur með alt-
rödd. Enginn bassi var mættur,
„þeir eru allir svo gleymnir,"
sögðu þau og hlógu.
Álafosskórinn lagði af stað til
Sovétríkjanna 7. júlí. Fyrstu tón-
leikana héldu þau að vísu á Kefla-
víkurflugvelli, fyrir ameríska
ferðamenn í flugstöðinni, en þeir
tónleikar voru nú óundirbúnir.
„Við fengum samt tilboð um að
syngja í Texas að ári og hver veit
nema við tökum því,“ sagði Þrúð-
ur.
„Klæðið ykkur í eða..."
Kórinn gisti fyrstu nóttina í
Kaupmannahöfn, en þann 8. júlí
var flogið til Leningrad og sam-
dægurs til Moskvu. Ekki voru
móttökur eins og best varð á kosiö,
þvi móttökunefndin beið á alþjóð-
lega flugvellinum, en kórinn var á
innanlandsvellinum, vegna milli-
lendingarinnar í Leningrad. Með
aðstoð góðra manna tókst að ná
sambandi við sovésku verkalýðs-
hreyfinguna, sem var gestgjafi
kórsins og komst kórinn á ágætis
gistihús um kvöldið. Þar biðu
þeirra túlkar, Vladimir Koslov,
sem er magister í norrænum fræð-
um, og Jenia Alexandrova og viku
þau ekki frá kórnum í ferðinni.
Eftir eina nótt í Moskvuborg var
haldið til Minsk, höfuðborgar
Hvíta-Rússlands. Þar var blíðviðri
hið mesta og eins og íslendinga er
siður í útlöndum gengu kórfélagar
léttklæddir um. Ekki var það vel
séð, eða eins og einn lögreglu-
mannanna orðaði það: „Klæðið
ykkur í eða farið út f skóg.“
Ullarverksmiöja
og sumarbúöir
Nokkrir kórfélaga voru trúir
sínum uppruna og vildu skoða ull-
arverksmiðju í Minsk. Það vakti
athygli landans, aö utan á veggj-
um verksmiðjunnar voru myndir
af fyrirmyndarverkamönnum.
Þegar farið var að forvitnast um
hvað það væri sem gerði þetta fólk
að fyrirmynd annarra verka-
manna, kom í ljós að fyrirmyndar-
verkamaður er félagi í kommún-
istaflokknum og tekur virkan þátt
í félagsmálum, auk þess sem hann
er verklaginn. Erfitt reyndist þó
að fá skýr svör. Fyrirmyndar-
verkamönnum hlotnast ýmislegt,
sem öðrum verkamönnum reynist
erfiðara að fá, t.d. frí á skemmti-
legum stöðum og dvöl á hressing-
arheimilum. Einnig fengu þeir
boðsmiða á tónleika Álafosskórs-
ins og hefur vonandi þótt það góð-
ur bitlingur.
Á meðan hluti kórsins skoðaði
sovéska ullarverksmiðju fóru aðr-
ir í heimsókn í sumarbúðir barna.
„í sumarbúðunum voru 1000 börn
starfsmanna í dráttarvélaverk-
smiðjum í Minsk,“ sagði Páll kór-
stjóri. „Aðbúnaður barnanna var
mjög góður. Þau bjuggu í stórum
skálum, sem var skipt niður í fjög-
urra manna herbergi. Síðan voru
smærri hús hjá skálunum, þar
sem ýmisleg kennsla fór fram, t.d.
á hljóðfæri, eða efnafræði- og
hannyrðakennsla. Börnin voru
ávallt undir handleiðslu kennara."
„Fyrstu tónleikar kórsins voru
svokallaðir „Vináttutónleikar",
sagði Þrúður nú. „Þangað var boð-
ið frammámönnum kommúnista-
flokksins í Minsk, austur-þýskum
ferðamönnum og fyrirmyndar-
verkamönnum. Atvinnukór
Hvíta-Rússlands söng eitt lag með
íslendingunum, lagið „Volga,
Volga“, og söng hvor kórinn á sínu
móðurmáli. Stjórnandi Atvinnu-
kórsins hélt síðan stutta tölu og
þakkaði okkur fyrir sönginn."
„Sovétmenn leggja mikla
áherslu á að halda hörmungum
stríðsins vakandi i hugum landa
sinna,“ skaut Sigríður nú að. „Við
fórum einn daginn í skoðunarferð
til þorpsins Katin, eða öllu heldur
skoðuðum við leifar þorpsins, því
það var brennt af nasistum, líkt og
185 þorp önnur á þessu svæði.
Kirkjuklukka þorpsins var hið
eina sem heillegt var og henni hef-
ur nú verið komið fyrir í turni, þar
sem hún slær eitt högg á mínútu.“
Kórfélagar voru sammála um að
þessi sýn hefði verið áhrifamikil.
Bannað aö mynda
markaðinn
Þegar dvölinni í Minsk lauk var
haldið til Odessa, sem er höfuð-
borg Ukraínu. Ferðalangarnir
urðu þó fyrir nokkrum töfum, því
flugvél þeirra reyndist með bilað-
an hreyfil, þegar leggja átti af
stað. „Því var nú kippt í lag, en við
flugum með spenntar greipar alla
leiðina," sagði Einar. „Annars eru
flugmenn þarna mjög hæfir og
mýkri lendingu hef ég aldrei
kynnst. Hins vegar er þjónustan
alls engin um borð, við fengum að
vísu eplasafa og einn okkar fékk
brauð og te, því hann var kynntur
sem háttsettur maður í íslenska
kommúnistaflokknum,“ bætti
hann við og hló.
Á hótelinu í Odessa tók hótel-
stjóri og stúlka i þjóðbúningi á
móti Alafosskórnum. Stúlkan
færði kórfélögum stórt kringlótt
brauð með saltskál í miðju og áttu
þeir að brjóta af brauðinu og dýfa
bitunum í saltið. Brauð þetta kall-
ast vináttubrauð og fannst land-
anum þessi siður skemmtilegur.
Bannað var að taka myndir á
flugvellinum, en það kom íslend-
ingunum mjög á óvart þegar þeim
var bannað að mynda útimarkað í
borginni. Lögreglumenn stöðvuðu
myndatökur og báðu kurteislega
um filmurnar. Ekki vildu Islend-
ingarnir láta þær af hendi og
hristu höfuðið þar til lögreglu-
mennirnir gáfust upp, sögðu „Ich
liebe dich“ og létu þá óáreitta.
Sígarettur opna dyr
Hvergi fundu kórfélagar kaffi-
hús og ekki þótti þeim sovéski
bjórinn góður, nema Páli, sem
drakk hann einn manna. Valin-
kunnir menn voru því gerðir út af
örkinni til að kaupa vestrænan
bjór í verslun, þar sem greitt var
með dollurum og gekk sú ferð að
óskum. Ekki voru þó allar verslun-
arferðir jafn ánægjulegar, því erf-
iðlega gekk að skipta dollurum í
rúblur. Ýmist voru bankar lokaðir,
eða afgreiðsla gekk treglega. Al-
mennar verslanir taka ekki við
dollurum sem greiðslu. En var
ekkert falast eftir vörum frá ís-
lendingunum á götum úti?
„Jú,“ svaraði Þrúður. „Að vísu
var eftirsókn í gallabuxur ekki
eins mikil og búast mætti við mið-
að við þær sögur sem sagðar eru
utan Sovétríkjanna, en margir föl-
uðust eftir öðrum fatnaði og ilm-
vötnum. Við seldum nú ekkert,
Kórfélagar öfluðu fjár til Sovétfarar með kartöfluræktun í landi trommuleik-
arans Kristjáns Finnssonar.
Sovétbúar fagna með þvf að rísa úr sætum og klappa vel og lengi, a.m.k. fyrir
Álafosskórnum.
Á veggjum ullarverksmiðju f Minsk voru myndir af fyrirmyndarverka-
mönnum. Verksmiðja Álafoss ætti e.Lv. að taka upp þennan sið?
utan einn okkar, sem seldi úrið
sitt. Það virtust allir hafa næga
peninga, en hins vegar var fátt um
fína drætti þegar að eyðslunni
kom, því vöruúrval er lítið, nema f
dollarabúðunum.“ Jón bætti því
við, að kórfélagar hefðu fljótlega
komist á snoðir um, að ef tollþjón-
um og öðrum Sovétmönnum var
réttur sígarettupakki, danskur
bjór eða tyggigúmmí, þá gengu öll
samskipti betur. „Þetta notuðum
við okkur að sjálfsögðu óspart,“
sagði Jón og hló.
Fyrri tónleikar kórsins í Odessa
voru í Verkalýðshöllinni þar og
voru haldnir kl. 16, strax að af-
loknum vinnudegi. „Þangað komu
um 700 manns og okkur var fagn-
að vel og lengi,“ sagði kórstjórinn.
„Sovétmenn fagna einstaklega
skemmtilega, þeir rísa úr sætum
og klappa, en fáir hrópa. Það var
greinilegt, að léttari lögin á
dagskránni voru miklu vinsælli en
hin, t.d. áttu lög eins og „Oh,
Happy Day“ og „We Shall Over-
come“ miklu fylgi að fagna. Ein-
söngvararnir okkar, þau Helgi R.
Einarsson og Dóra Reyndal, fengu
mjög góðar viðtökur og eins
hljómsveitin okkar. Hún var skip-
uð þeim feðgum Hans Þór Jens-
syni og Jens Hanssyni, saxófón-
leikurum, Kristjáni Finnssyni,
trommuleikara og Árna Scheving,
bassaleikara, auk þess sem ég lék
á píanó. Við vitum sem er, að það
eru svo margir kórar sem syngja
ættjarðarlögin vel, að við reynum
að vera svolítið öðruvísi í laga-
vali.“
„Seinni tónleikar kórsins í
Odessa voru á hressingarhæli
fyrir getulausa,“ sagði Páll. „Þar
voru sjúklingar 10.000, en að vísu
voru fleiri hæli þarna. Túlkurinn
okkar, Vladimir, átti 35 ára af-
mæli þegar við vorum í Odessa og
við héldum það hátiðlegt með söng
á ströndinni, en þar sungum við
oftar en einu sinni.“
„Kann ekki að synda
með vottorðum“
Moskvuborg var næsti áfanga-
staður kórsins. Það var farið í
skoðunarferðir vítt og breitt og
höfðu kórfélagar áhuga á að skola
af sér ferðarykið í einni af sund-
laugum borgarinnar. Það var þó
ekki hægt, því til þess að hljóta
náð fyrir augum sundlaugarvarða
þarf að framvísa þremur læknis-
vottorðum. „Eftir þvf sem okkur
skyldist þarf vottorð frá heimilis-
lækni, kynsjúkdómalækni og
skurðlækni, en við efumst nú um
að það síðastnefnda sé rétt skilið,“