Morgunblaðið - 31.08.1984, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 1984
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 1984
21
iltargtiiiÞIiifrifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Askrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 25 kr. eintakiö.
Ríkisfjölmiðlarnir
og opinber sparnaður
Tækju fjölmiðlafræðingar
sér fyrir hendur að rann-
saka viðbrögð íslensku
ríkisfjölmiðlanna við hug-
myndum um sparnað í ríkis-
kerfinu gætu þeir varla komist
að annarri niðurstöðu en að á
fréttstofum útvarps og sjón-
varps sé fylgt þeirri stefnu að
allar breytingar á ríkisrekstri
til hagsbóta fyrir skattgreið-
endur séu af hinu illa. Næst-
um eins og dagur fylgir nótt
ganga fréttamenn ríkisfjöl-
miðlanna fram fyrir skjöldu
og gera hugmyndir um sparn-
að í ríkisrekstri tortryggi-
legar. Nýjasta dæmið um
þetta er upphlaupið sem orðið
hefur á öldum ljósvakans af
því að Ragnhildur Helgadótt-
ir, menntamálaráðherra, hef-
ur „dirfst" að fara þess á leit í
samræmi við ákvarðanir Al-
þingis og ríkisstjórnar að
kostnaður við rekstur
grunnskóla verði lækkaður um
2,5%.
Við rannsókn á viðbrögðum
ríkisfjölmiðla í tilvikum sem
þessum þyrfti að sjálfsögðu
einnig að leiða hugann að því,
hvers vegna stéttarfélög opin-
berra starfsmanna og
forvígismenn þeirra bregðast
jafnan við með þeim hætti að
krefjast frekar meiri útgjalda
en minni. Vegna yfirlýsinga
Valgeirs Gestssonar, for-
manns Kennarasambands ís-
lands, núna — en hann er
kominn í einskonar fjölmiðla-
einvígi við menntamálaráð-
herra — má spyrja: Telja
Kennarasamband íslands og
formaður þess það kennurum
ekki til hagsbóta ef lækka má
skatta kennara og annarra
landsmanna með opinberum
sparnaði?
Hvorki Ragnhildur Helga-
dóttir, ríkisstjórnin né Al-
þingis hafa tekið ákvörðun um
að slakað skuli á menntun-
arkröfum í grunnskóla, hins
vegar er það vilji löglegra yfir-
valda sem starfa í almanna-
þágu að þessum kröfum verði
sinnt með minni tilkostnaði.
Draga verður í efa að Kenn-
arasamband íslands með til-
styrk fréttastofu hljóðvarps
séu óhlutdrægir gagnaðilar
stjórnvalda í þessu máli.
Öllum ætti að vera ljóst og
ekki síst kennurum að íslend-
ingum hefur ekki tekist það
einum þjóða að finna upp al-
fullkomið skólakerfi þar sem
sjálfkrafa er gætt ítrasta
sparnaðar samhliða því sem
menntunin er á við það sem
best gerist. Hins vegar er það
farið að standa umræðum um
skólamál fyrir þrifum hve þeir
sem að þeim málum starfa
bregðast illa við breytingum
eða hugmyndum um þær.
Upphlaup samfélagsfræði-
manna á síðasta skólaári er
enn í minnum haft. í upphafi
skólaársins sem er að hefjast
eru ríkisfjármálin og launa-
mál kennara efst á baugi.
Þáttur ríkisfjölmiðlanna í
umræðum um sparnað og hag-
kvæmni í opinberum rekstri er
orðinn með þeim hætti að
utanaðkomandi geta velt því
fyrir sér, hvort ríkisstarfs-
mennirnir þar óttist að næst
verði litið á stofnanir þeirra
eftir að langþráður árangur
hefur náðst á einu sviði.
Rekstur
Lánasjóðsins
Gífurlegir opinberir fjár-
munir fara um Lánasióð
íslenskra námsmanna (LIN)
og hann er sá opinber sjóður
sem hvað oftast er til umræðu,
því að í honum er aldrei nægi-
legt fjármagn til að anna eft-
irspurn.
Hér í Morgunblaðinu var á
miðvikudag skýrt frá reglun-
um sem gilda um úthlutun úr
sjóðnum og hve háar fjárhæð-
ir lánþegar geta vænst að fá
miðað við þær. Tölurnar í
þeim dæmum eru síður en svo
lágar eins og lesendur geta
kynnt sér. í gær var starfsemi
Lánasjóðsins síðan lýst frá öð-
rum sjónarhóli í Morgun-
blaðsviðtali við framkvæmda-
stjóra hans. Þar kemur enn
fram það sjónarmið að sjóðinn
vanti meira fé úr ríkissjóði og
framkvæmdastjórinn segir:
„Fjölgun starfsmanna er ekki
heimil og það sem við neyð-
umst til að gera, vegna þess að
ríkissjóður neitar algerlega að
horfast í augu við okkar hlut-
verk, er að taka í óleyfi pen-
inga sem ætti að nota í úthlut-
un lána og greiða með þeim
laun starfsmanna LÍN, sem
eru allt of fáir en samt óleyfi-
lega margir samkvæmt fjár-
veitingu."
Slík hreinskilni forstöðu-
manns opinbers fyrirtækis er
óvenjuleg, hitt er áreiðanlega
ekki einsdæmi að fyrirmæli
Alþingis um starfsmanna-
fjölda opinberra stofnana séu
höfð að engu. Sú staðreynd af-
sakar ekki að Lánasjóðurinn
notar takmarkað fé til útlána í
rekstur. Á liðnum vetri þegar
starfsemi sjóðsins var til um-
ræðu mátti þar auðvitað engu
hreyfa að mati sjálfskipaðra
gæslumanna hins óbreytta
ástands frekar en í grunn-
skólakerfinu nú. Hvers vegna
er innlánsstofnunum ekki fal-
ið að gegna hlutverki skrif-
stofu Lánasjóðsins til dæmis
eftir útboð?
Aöalfundur Stéttarsambands bænda á Isafirði:
„Nauðsynlegt að
marka nýja stefnu
— sagði Jón Helgason landbúnaðarráðherra í
ávarpi sínu á aðalfundi Stéttarsambands bænda
tgarirAi, 30. ápisL Frá Helga Bjarnanyni, blm. Mbl.
„Á hverri stundu stöndum við á
tímamótum þar sem er hin óráðna
framtíð með skin og skúrir fortíðar
að baki. Það er margt sem veldur
því að íslenskur landbúnaður stend-
ur nú á þeim tímamótum að nokkur
þáttaskil hljóta að verða. Vegna
þeirra miklu breytinga sem orðið
hafa á síðustu árum á margvíslegri
aðstöðu og viðhorfum er nauðsyn-
legt að marka þar í orði og verki
stefnu í samræmi við það sem vit og
þekking gerir okkur kleift að meta
ráðlegast. Þar hljótum við fyrst og
fremst að taka tillit til eigin reynslu
en einnig er rétt og nauðsynlegt að
athuga, hvernig aðrar þjóðir bregð-
ast við sambærilegum aðstæðum,"
sagði Jón Helgason, landbúnaðar-
ráðherra, í ávarpi sínu á aðalfundi
Séttarsambands bænda sem settur
var hér á ísafirði í morgun.
Ingi Tryggvason, formaður
Stéttarsambandsins, setti fundinn
í morgun og flutti skýrslu sína.
Fundinn, sem er 40. aðalfundur
Stéttarsambands bænda, sitja 44
fulltrúar, tveir úr öllum sýslum
landsins, auk fjölda gesta þannig
að fundinn sitja alls um 130
manns. Landbúnaðarráðherra
ræddi um stefnumörkun í land-
búnaði en nefnd sem hann skipaði
er að semja tillögur um það efni
og um framleiðslustjórnun. Sagði
hann nauðsynlegt að endurskoða
þær stjórnunarreglur sem nú eru í
gildi í ljósi fenginnar reynslu.
Hann fjallaði um sölumálin og
sagði m.a.: „Sölumál landbúnaðar-
ins eru mikilvægur þáttur í lögun-
um um framleiðsluráð. En skipu-
lagning á þeim hefur verið mjög
til umræðu að undanförnu og þar
komið glöggt fram andstæðar
skoðanir. Á undanförnum áratug-
um hafa bændur byggt upp víðtæk
sölusamtök í mörgum greinum og
lagt sig þannig fram með hag-
kvæmu skipulagi um að fullnægja
sívaxandi kröfum um góða og hag-
kvæma þjónustu, bæði fyrir neyt-
endur og framleiðendur. Mikill
árangur hefur náðst þar á mörg-
um sviðum. Það er t.d. almennt
viðurkennt að íslenskar mjólkur-
vörur eru með þeim bestu sem fá-
anlegar eru. Þrátt fyrir þessa
staðreynd er nú reynt með múg-
sefjun og æsingi að brjóta niður
suma þætti þessa skipulags. Það
er gert undir kjörorðinu frelsi.
Frelsi er fagurt hugtak, en öllum
ætti þó að vera ljóst, að frelsi án
skipulags er ringulreið og íslenska
þjóðin má alls ekki við því að
stofna til upplausnar og ringul-
reiðar, hvorki í landbúnaði né á
öðrum sviðum. Við hljótum að
dást að glöggskyggni hins fræga
rithöfundar á mætti múgsefjunar
í sögu hans um nýju fötin keisar-
ans, þegar kaupmaður getur í dag
fengið fjölda manns til að tyggja
eftir sér, að kartöflur, sem hann
hefur hellt úr poka í trog úti í
Jón Helgason
horni verslunar sinnar, séu frjáls-
ar.“
Fjöldi mála liggur fyrir Stéttar-
sambandsfundinum. Hitamálið í
svo kölluðum eldhúsdagsumræð-
um, sem eru í dag, virðist ætla að
vera „aðförin að sölu- og félags-
kerfi bænda" eða „fjölmiðlaáróð-
urinn“ sem sumir þingfulltrúar
vilja kalla svo. Er þar átt við þá
umræðu og þróun sem verið hefur
í gangi að undanförnu í sölumál-
um kartaflna. Einnig er talsvert
rætt um stefnumörkun í landbún-
aði, en til umfjöllunar á fundinum
eru tillögur stjórnar Stéttarsam-
bandsins um stefnumörkun í land-
búnaði og drög að tillögum um
sama efni frá sjö manna nefndinni
svokölluðu. Þá var einnig rætt
talsvert um hugsanlegar breyt-
ingar á skipulagi Stéttarsam-
bandsins vegna breytinga á bú-
skaparháttum og auknu mikilvægi
hinna svokölluðu aukabúgreina.
Samþykkt var í upphafi fundarins
að fulltrúar sérbúgreinafélaganna
hafi málfrelsi á fundinum en það
hafa þeir ekki haft áður.
Ingi Tryggvason, formaður
Stéttarsambands bænda, gerði
umfjöllun um landbúnaðinn í fjöl-
miðlum sérstaklega að umræðu-
efni í ræðu sinni. Hann sagði m.a.:
„Oft finnst okkur, sem að ýmsum
verkum vinnum fyrir bændur,
samtök þeirra og landbúnaðinn i
heild, að málefni landbúnaðarins
fái vafasama meðferð í fjölmiðl-
um. Ýmislegt hefur komið fram án
þess að nauðsynleg leit að sann-
leikanum hafi fyrst farið fram og
mikið hafi verið leitað að lostæt-
um bitum til að leggja á borð
ofmettaðs Iesanda eða hlustanda.
Er þá fremur hugsaö um að kitla
bragðlaukana en hollustu fæðunn-
ar. Því miður er allt of algengt að
miskilningur og vankunnátta séu
undirstaða þess sem fram kemur í
fjölmiðlum, jafnvel um viðkvæm
hagsmunamál stéttarinnar. Það
eru þó alls ekki allir sem hlut eiga
að máli sem eru undir sömu sök
seldir."
„55 mjólkurframleiðendur
sviptir vinnu sinni með
lækkun niðurgreiðslnau
— segir Ingi Tryggvason í skýrslu sinni
Isafirti, 30. ifrúst Frá Helga Bjanuuyní, blatanunni Morgunblatnina.
FYRIR aðalfundi Stéttarsambands
bænda, sem settur var f morgun,
liggur ítarleg skýrsla Inga Tryggva-
sonar, formanns Stéttarsambands-
ins. Þar er rakin meðferð ályktana
síðasta aðalfundar, greint frá störf-
um stofnana og nefnda sem Stéttar-
sambandið á aðild að eða tengjast
störfum þess, farið yfir ýmis önnur
mál sem stjórnin hefur fjallað um,
greint frá framleiðslu, sölu og út-
flutningi búvara, verðlagsmálum og
framleiðslustjórnun.
í umfjöllun sinni um fram-
leiðslu og sölumál segir Ingi að
lækkun niðurgreiðslna um 180
milljónir, miðað við heilt ár, sem
ákveðnar voru í maí, þrátt fyrir
mótmæli Stéttarsambandsins,
hafi haft í för með sér verulegan
samdrátt í sölu búvara, einkum
mjólkur og mjólkurvara. Segir
hann um afleiðingarnar: „Lausleg
athugun bendir til þess að heild-
armjólkurneysla í landinu muni
minnka um 3 milljónir lftra á
þessu ári. Það þýðir um 45 millj.
króna tekjutap fyrir mjólkur-
framleiðendur ef miðað er við að
fullt verð hefði fengist fyrir
miólkina eða um 24 þúsund krón-
ur að meðaltali á hvern mjólkur-
framleiðanda. Sé miðað við meðal
mjólkurinnlegg í landinu, sem var
um 54 þúsund lítrar á sl. ári, hafa
um 55 mjólkurinnleggjendur f
reynd verið sviptir atvinnu sinni
með þessari ráðstöfun."
í skýrslunni gerir Ingi grein
fyrir framleiðslu og sölu búvara á
eftirfarandi hátt:
Framleiðsla
búvara árið 1983
„Innvegin mjólk var á árinu
106.440.792 lítrar á móti
104.572.474 lítrum 1982. Aukning
milli ára varð 1.868.318 litrar eða
1,78%. Innvegin mjólk fyrstu tíu
mánuði þessa verðlagsárs var
87.274.684 lítrar sem er 3.869.792
lítrum meira en á sömu mánuðum
síðasta verðlagsárs og er aukning-
in 4,6%. Samkvæmt bráðabirgða-
tölum var aukning mjólkurfram-
leiðslu í júlí 1984 2,52% meiri en í
sama mánuði f fyrra.
Samkvæmt forðagæsluskýrslum
voru settar á 36.920 kýr og kelfdar
kvígur haustið 1982 en 38.155
haustið 1983. Fjölgun 1.295. Árið
1983 var slátrað samtals 883.105
fjár í sláturhúsum, 793.527 dilkum
og 89.578 fullorðnum kindum.
Meðalfallþungi dilka var 13,92 kg.
Heildarslátrun kindakjöts nam
12.978 tonnum á móti 13.767 tonn-
um 1982. Fækkun sláturfjár milli
áranna 1982 og 1983 var £18.646,
44.026 dilkar og 14.620 fullorðið.
Ásett sauðfé haustið 1982 var
samkvæmt forðagæsluskýrslu
747.701 en 711.936 haustið 1983.
Árið 1983 var slátrað í slátur-
húsum 22.847 nautgripum sem
gáfu af sér 2.495 tonn af kjöti.
Nautakjötsframleiðsla 1982 var
2.156 tonn. Hrossakjötsfram-
leiðsla varð 970 tonn 1983 á móti
923 tonnum 1982.
Frá hausti 1982 til hausts 1983
fjölgaði svínum samkvæmt forða-
gæsluskýrslum úr 1.923 í 2.203 eða
um 14,6%. Svínakjötsframleiðsla
jókst samkvæmt sláturskýrslum
úr 1.020 tonnum 1982 í 1.267 tonn
1983. Varpfuglastofninn jókst ör-
lítið samkvæmt ásetningsskýrsl-
um eða úr 292 þúsundum í 294
þúsund. Holdafuglar voru taldir
120 þús. í árslok 1982 en 175 þús-
und í árslok 1983 og er það 46%
aukning.
Upplýsingar um afurðir alifugla
eru óljósar, en ætla má að fram-
leiðsla alifuglakjöts sé milli 12 og
14 hundruð tonn.
Kartöfluuppskera brást að
Útfluttar landbúnaðarvörur og iðnaðarvörur úr hráefni frá landbúnaði árið
1983
Magn Verðmcti f þúsundum
tonn króna
Kindakjöt 2.585,9 93.049
Innmatur 71,4 3.003
Kasein 195,0 6.935
Ostur 584,4 19.981
Gærur saltaðar 610,4 14.557
Nautgripa og hrossa- húðir saltaðar 468,4 13.259
Refa- og minnkaskinn þurrkuð 6,3 16.300
Lifandi hross 83,0 6.354
Ull 461,8 17.431
Ullarlopi og ullarband 635,7 139.011
Ullarteppi 110,2 31.160
Prjónavörur úr ull aðallega 484,4 482.784
Vörur úr loðskinnum 11,1 25.536
Loðsútuð skinn og húðir 384,0 127.735
997.095
5,35 %af heildarútflutningi landsmanna
Ingi Tryggvason.
miklu leyti á árinu 1983. Áætlað
er, að heildaruppskera hafi orðið
um 3.700 tonn, sem er tæp 30% af
meðaluppskeru 5 síðustu ára.
Sala búvara
innanlands
Sala mjólkur og mjólkurvara
var góð á síðastliðnu ári. Nýmjólk-
ursala alls jókst um 0,5%, ostasala
um 5,4% og skyrsala um 4,1%.
Sala á smjörva jókst um 15,2%, en
heildarsala smjörs minnkaði um
8,1% og rjómasala um 1,6%. Jóg-
úrtsala dróst saman um 9,4%.
Samkvæmt útreikningum dróst
heildarneysla mjólkur og mjólk-
urvara lítið eitt saman milli ár-
anna 1982 og 1983 og er neyslan
talin hafa samsvarað tæplega 100
milljónum lítra af mjólk. Umtals-
verður samdráttur hefur orðið á
sölu mjólkurafurða frá síðustu
áramótum. Sala nýmjólkur fyrstu
6 mánuði þessa árs er 2,8% minni
en á sömu mánuðum 1983 og sala
smjörs og smjörva samanlagt hef-
ur minnkað um 9,3% og sala skyrs
um 8,9%. Ostasala hefur enn auk-
ist um 3,1% og sala undanrennu,
rjóma og jógúrtar hefur aukist.
Horfur eru á að heildarsala mjólk-
urafurða dragist verulega saman
á þessu ári, jafnvel um 3—4%.
Sala kindakjöts var mikil á ár-
inu 1983 eða 8.837 tonn af dilka-
kjöti og 1.949 tonn af kjöti af full-
orðnu samtals 10.786 tonn. Á ár-
inu 1982 var heildarsala kinda-
kjöts innanlapds 10.915 tonn, 8.901
tonn af dilkakjöti og 2.014 tonn af
kjöti af fullorðnu. Sala nautgripa-
kjöts dróst nokkuð saman úr 2.375
tonnum 1982 í 2.090 tonn 1983.
Veruleg birgðaaukning hefur orð-
ið í nautakjöti á síðustu mánuð-
um. Þannig voru birgðir nauta-
kjöts 219 tonn 30. júní 1983 en 644
tonn 30. júní 1984.
Svínakjötssala hefur verið mikil
og aukist úr 809 tonnum 1982 í 890
tonn 1983. Birgðir svínakjöts 1.
júlí sl. voru 65 tonn á móti tæpum
44 tonnum á sama tima 1983.
Birgðir fuglakjöts eru nú litlar eða
engar. Hrossakjötssalan varð 744
tonn 1983 á móti 698 tonnum 1982.
Birgðir hrossakjöts 1. júlí sl. voru
389 tonn en voru 300 tonn á sama
tíma í fyrra.
Útfhitningiir búvara
Útflutningur kindakjöts var
rúm 2.700 tonn á árinu 1983, sem
er um 300 tonnum meira en 1982.
Útflutningur kindakjöts, það sem
af er þessu ári, er um 2.640 tonn.
Þar af hafa farið 1.455 tonn til
Noregs samkvæmt samningum
um 600 tonna sölu þangað á ári.
Með þessum útflutningi er þegar
búið að selja að hluta upp í næsta
árs samninga. Kjöt þetta fer ekki
á markað í Noregi en hefur verið
selt til Afríku og Japans fyrir
mjög lágt verð.
Útflutningur osta varð 470 tonn
árið 1983 á móti 948 tonnum 1982.
Kaseinútflutningur tvöfaldaðist
milli ára og var 195 tonn. Útflutn-
ingur osta fyrstu 6 mánuði þessa
árs er 256 tonn. Þörf verður fyrir
mikinn ostaútflutning síðari hluta
þessa árs.
Útflutningur kjöts og mjólkur-
vara er miklum vandkvæðum
bundinn eins og alkunnugt er. Oft
virðist gleymast, að útflutningur
ullar og skinnavara á rætur í
landbúnaði. Hér á eftir er gerð
grein fyrir útflutningi þeirra vara
sem uppruna eiga í íslenskri land-
búnaðarframleiðslu. Rétt er þó að
geta þess, að allmikill innfluting-
ur er á ull til iðnaðar.
Útflutningur kindakjöts
01.01. 1984 — 31.07. 1984
(Skv. skýrslu frá Búvörudeild SÍS)
Færeyjar Tonn: 233
Danmörk 143
Noregur 1.455
Svíþjóð 532
Finnland 104
Luxemborg 20
Þýskaland 114
Bandaríkin 33
Samtals 2.634
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir Jóhönnu Kristjónsdóttur
Brottrekstur Raos gæti
orðiö afdrifaríkur
fyrir Indiru Gandhi
„Hver skyldi vera næstur á lista Indiru Gandhi,“ er sú spurning sem
stjórnarandstæðingar í Indlandi velta nú fyrir sér hátt og í hljóði. Það er
ekkr að ástæðulausu, að þessarar spurningar er spurt; Indira Gandhi
hefur nú á þremur mánuðum látið víkja úr starfi þremur yfirráðherrum í
jafn mörgum ríkjum. Nú síðast einhverjum vinsælasta stjórnmálamanni
lndlands, Rama Rao, þekktum kvikmyndaleikara, sem er í forsvari
Telugu Desam-flokksins í Andra Pradesh. Indira Gandhi hefur að sjálf-
sögðu harðneitað því, að hún hafi átt þátt í að vísa Rao úr embætti, en
fæstir leggja trúnað á staðhæfingar hennar og það er sennilega ekki
ofmælt að halda því fram að trúnaðarbrestur milli Indiru og mikils
meirihluta þjóðar hennar aukist stöðugt. í brezka blaðinu Economist er
komizt svo að orði nýlega um aðgerðir Indiru Gandhi, að stjórnendur,
sem líti á andstæðinga sína sem djöfla, hneigist til þess að fara að hegða
sér djöfullega sjálfir. Lýðræðisríki hafa að leiðarljósi að leyfa
stjórnarandstöðu að tjá skoðanir sína og andstöðu í orði og æði. En segir
Economist í tveimur af stærstu lýðræðisríkjum heims, hafa kjörnir leið-
togar brotið þessa grundvallarreglu lýðræðisins. Nixon í Bandaríkjunum
og hann hafi aldrei sýnt né gert yfirbót. Nú er Indira Gandhi að leika
þessi brögð í Indlandi og ætla megi að þar sé á býsna mörgum sviðum
farið frjálslega með lýðræðislegar hefðir.
Indira Gandhi hefur nú stýrt
Indlandi í fimmtán ár sam-
tals, en tæp fjögur ár eru síðan
hún leiddi Congress I til sigurs
yfir Desai og félögum hans. Ind-
ira Gandhi hefur löngum litið
stjórnarandstöðuna í Indlandi
hornauga. Mönnum ætti mörg-
um að vera i minni undanþágu-
lögin, sem hún setti á til að
koma í veg fyrir kosningar fyrir
nokkrum árum, og sú harðýðgi
sem hún hefur sýnt í samskipt-
um við andstæðinga í stjórnmál-
um, frá því hún komst aftur til
valda.
Þó svo að mikil ókyrrð hafi
verið í nokkrum ríkjum Ind-
lands, eins og komið hefur fram
í fréttum, ber þó stjórnmála-
skýrendum saman um, að sú
andstaða hafi ekki verið meiri
eða harðvítugri en búast má við í
ríki, sem telur sig búa við lýð-
ræði. Aftur á móti hafi viðbrögð
stjórnvalda í Delhi verið með
hreinum ólíkindum og það hafi
svo magnað ólguna og þjappað
saman fylkingum gegn Indiru
Gandhi, sem löngum hafa verið
sundraðar.
Rama Rao, aðalráðherra í
Andra Pradesh, er eins og fyrr
segir fyrrverandi kvikmynda-
leikari. Hann nýtur mikillar
hylli meðal ungs fólks og flokkur
hans, Telugu Desam, sópaði til
sín fylgi árið 1983 á kostnað
Congress I. Þetta var mikilvæg-
ur sigur fyrir Rao og mjög alvar-
legur ósigur fyrir Indiru Gandhi,
þar sem Congress I hafði haft
tögl og hagldir. Rao hefur verið
mjög afdráttarlaus í gagnrýni á
stjórn Indiru Gandhi og það hef-
ur svo aftur leitt til falls hans
nú.
Það sem veikir stjórnarand-
stöðuna í Indlandi — fyrir nú
utan sundrung og innbyrðis deil-
ur — er sú mikla spilling sem
þrífst innan hennar, ekki síður
en meðal Congress I sjálfs.
Rama Rao er einn af fáum
stjórnmálamönnum, sem eru
sagðir hafa hreinan skjöld í þvl
efni. Einhverjir hafa orðað það
svo, að ástæðan fyrir því að
hann hefur ekki dregizt inn í
neitt slíkt sé, hversu skammt er
siðan hann fór að hafa afskipti
af stjórnmálum.
Margir bundu vonir við að Rao
gæti átt drjúgan þátt í að sam-
eina hópa og samtök, sem ekki
hafa getað komið sér saman um
annað en að gera á móti Indiru
Gandhi og stjórn hennar. Rao
lýsti því sjálfur yfir, að hann
myndi kappkosta að gera lýðum
ljóst, að í stjórnartíð Indiru
Gandhi nú hefði ekkert miðað
fram á við og ástæðan væri getu-
og viljaleysi og spilling Delhi-
stjórnarinnar. Málflutningur
hans hefur fengið góðan
hljómgrunn; það er með ólíkind-
um hversu Indira Gandhi hefur
glutrað niður því fylgi sem hún
hafði þegar hún var aftur kosin
til æðsta valdaembættis Ind-
lands. Trúardeilur hafa magn-
azt, kynþáttaerjur orðið hat-
rammari, atvinnuástandið hefur
ekki skánað og þrátt fyrir mikla
matvælaframleiðslu á Indlandi,
svelta tugir milljóna heilu
hungri og meirihluti 900 millj-
óna Indverja býr almennt við
hörmulegri kjör en gerist í flest-
um Asíulöndum og er þar vissu-
lega ekki alls staðar allt í sóm-
anum.
„Indira Gandhi og stuðn-
ingsmenn hennar, svo og hátt-
settir embættismenn skara eld
að sinni köku og láta lýðinn lönd
og leið,“ segir einn ónafngreind-
ur stjómarandstæðingur í við-
tali við indverskt blað, „og það
sem verra er, forystumenn
sundraðra stjórnarandstöðu-
hópa eru engu betri. Þess vegna
er sem stendur ekkert útlit fyrir
að það skipti máli hverjum við
greiðum atkvæði í væntanlegum
þingkosningum.“
Sumir voru þeirrar skoðunar
að Rama Rao gæti gert þau
kraftaverk í innanríkismálum
Indlands, sem hann hefur gert í
hlutverki guða á hvíta tjaldinu.
Eftir að honum hefur nú verið
velt úr sessi er því framtíð Ind-
lands óráðnari og íbúarnir ör-
yggislausari en fyrr.
(Heimiidir: Obaervef, Fmr
Eeaaomic Review.)
Indira Gandhi
Rama Rao
Andstæðingar stjórnarinnar eru ekki teknir vettlingatökum.