Morgunblaðið - 31.10.1984, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 1984
31
50 mílljónum varid til
hönnunar og ráðgjafar
„TVEIR meginkostir koma til álita um framtíð Sjóefnavinnslunnar. Fyrri og
einfaldari kosturinn er að leggja á hilluna öll áform um uppbyggingu
efnavinnslu SEV um fyrirsjáanlega framtíð. Leggja í staðinn áherslu á sölu
þeirrar orku sem fyrir er á svæðinu og uppbyggingu ýmiskonar iðnaðar er
nýtt gæti orkuna..." Þessa tillögu er að finna í nýlegri úttekt Iðntækni-
stofnunar á rekstri og framtíð Sjóefnavinnslunnar.
í tillögum Iðntæknistofnunar
um framtíð Sjóefnavinnslunnar
segir ennfremur að til álita gæti
komið, að ríkissjóður yfirtaki
áhvílandi skuldir fyrirtækisins
um tíma og yfirfæri þær síðan, ef
arðsemi orkusölu SEV verði slík,
að endurgreiðsla lána kæmi til
greina. Um síðari kostinn, sem
sagður er án efa mun erfiðari, er
sagt, að ljóst sé, að eftir miklu
geti verið að sækjast fyrir þjóðar-
búið í heild, ef notkun úrvalssalts
geti aukið verðmæti útfluttra,
saltaðra sjávarafurða, þó ekki
væri nema um nokkur prósent.
Þessi kostur krefjist verulegs
áhættufjármagns eigenda fyrir-
tækisins og vanda verði mjög til
þeirra er veljist til forystu um
framgang þessa verkefnis og síð-
ast en ekki síst verði að byggja
upp markað og tækniþekkingu hjá
fyrirtækinu sjálfu. Kanna verði
hvernig skilja megi að framleiðslu
á jarðsjó, jarðgufu og raforku
annars vegar og efnaframleiðslu
hins vegar, þannig að hver eining
verði sjálfstæð áhættu- og hagn-
aðareining. Ekki verði hafist
handa fyrr en áætlanir liggi fyrir
og fjármunir verði tryggðir. Bein
erlend lán ættu ekki að koma til
greina við uppbyggingu og til-
raunarekstur 8.000 lesta áfangans
því ekki verði unnt að reikna með
hagnaði. Forsenda frekari rekstr-
ar ætti að vera aukning hlutafjár,
helst samfara minnkun á hlut
ríkisins í fyrirtækinu.
Þá segir í tillögum Iðntækni-
stofnunar, að stjórn fyrirtækisins
þurfi að vera skipuð í samræmi
við markmið eigenda með rekstr-
inum. Tryggja þurfi, að nauðsyn-
leg markaðs- og tækniþekking
vistist í fyrirtækinu sjálfu. Öllum
undirbúningi, ef nokkur sé, vegna
40.000 lesta áfangans verði hætt
og ekki tekinn upp að nýju nema
markaðsforsendur fyrir sölu á
fisksalti og öðrum framleiðsluvör-
um fyrirtækisins breytist stórlega
eða fundist hafi ný tækni til
vinnslu umræddra afurða úr sjó,
er leiði til minni framleiðsiu-
kostnaðar. Að því er best verði
séð, muni SEV ekki í fyrirsjáan-
legri framtíð geta staðið undir
áhvílandi skuldum.
Um markaðsmál segir, að áætl-
aðar sölutekjur SEV af fisksalti
séu 60% af heildartekjum og
markaðshlutdeild 60 til 70%, þeg-
ar 40.000 lesta áfanginn verði
kominn í fullan rekstur. Fisksalt
hafi að undanförnu lækkað tals-
vert í verði vegna aukinnar sam-
keppni innflytjenda og lækkaðs
flutningskostnaðar. Ráögjafar
SEV hafi hins vegar ekki gert ráð
fyrir því að samkeppnisaðilar
verksmiðjunnar bregðist á nokk-
urn hátt við 60 til 70% mark-
aðshlutdeild Reykjanessaltsins,
hvorki með lækkun saltverðs né
heldur með því að leita eftir því,
hvort erlendis megi fá salt er upp-
fylli hærri kröfur markaðsins um
gæði, geri markaðurinn slíkar
kröfur. Þá sé heldur ekki gert ráð
fyrir því, að verðjöfnunarkerfi
það er nú gildir að nokkru leyti á
fisksalti breytist. Telja verði, að
þetta viðhorf lýsi þekkingarleysi
um eiginleika markaða almennt.
Sjóefnavinnslan hafi látið
vinna markaðskannanir fyrir sölu
á fínsalti og matarsalti. Allt fram
til þessa hafi ráðgjafar SEV
ávallt reiknað með nær 100%
markaðshlutdeild. Hér sé yfirleitt
um að ræða hreint salt, sem notað
sé til matvælaframleiðslu. Ekki
verði séð, að Reykjanessalt hafi
sérstaka samkeppniskosti á þess-
um markaði aðra en nálægð.
Áætlað sé að selja 3.850 lestir
af kalí til Áburðarverksmiðju
rikisins. Slíkt sé mögulegt að
gefnum gæðum og samkeppnis-
hæfu verði. Verð á kalí hafi lækk-
að úr 162 Bandaríkjadölum á lest-
ina miðað við 7 ára áætlun SEV í
um 100 dali. Áburðarverksmiðjan
bjóði út kaup á kalí.
Sjóefnavinnslan hyggist selja
400 lestir af kalsíum klóríði til
Vegagerðar ríkisins. Líklegt sé að
svo geti orðið, ef verð sé sam-
keppnishæft. Vegagerðin bjóði
jafnframt út kaup á kalsíum klór-
íði.
f áætlun Sjóefnavinnslunnar sé
gert ráð fyrir því, að selja klór,
natríumhypoklóríð, saltsýru og
vítissóda á innlendum markaði.
Reiknað sé með 100% markaðs-
hlutdeild í áætlun SEV. Verð á
flestum þessara afurða hafi lækk-
að síðan 7 ára áætlun fyrirtækis-
ins hafi verið gerð.
Áætlað sé að flytja út 8.600
lestir af kalsíum klóríði. Sölutekj-
ur af þeim útflutningi séu áætlað-
ar um 20% af sölutekjum í áætlun
Iðntæknistofnunar. Frá því 1980
hafi átt sér stað verulegar svipt-
ingar á erlendum gjaldeyrismörk-
uðum eins og alkunna sé. Áætlað-
ar sölutekjur Sjóefnavinnslunnar
af útflutningi á kalsíum klóríði
lækki því um 60% I Bandaríkja-
dölum frá 7 ára áætlun SEV.
Telja verði að næsta ólíklegt sé,
að Sjóefnavinnslan nái nokkru
sinni áætlaðri markaðshlutdeild á
öllum væntanlegum mörkuðum.
Niðurstaða Iðntæknistofnunar
af þessum þáttum auk fleiri er sú,
að efnaframleiðsla Sjóefnavinnsl-
unnar sé ekki álitleg fjárfesting.
Orkuframleiðsla og sala gæti hins
vegar verið álitleg, finnist mark-
aðir fyrir orkuna.
Um ráðgjafa og stjórn Sjóefna-
vinnslunnar segir eftirfarandi:
„Ekki er unnt að ræða um upp-
byggingu Sjóefnavinnslunnar á
Reykjanesi án þess að nefna þátt
hinna fjölmörgu ráðgjafa sem
koma þar við sögu. Kostnaður við
aðkeypta ráðgjöf, hönnun, eftirlit
og rannsóknir nemur yfir 20% af
heildarkostnaði 8.000 lesta áfang-
ans. Fyrirtækið hefur aðeins um
þriggja mánaða skeið haft tækni-
mann í starfi og aldrei kunnáttu-
menn á sviði markaðsfærslu.
Þrátt fyrir alla þessa ráðgjafa
virðist sú staðreynd, að 40.000
lesta verksmiðja sé hæpin fjár-
hagslega, aldrei hafa verið til um-
ræðu. Hvernig það gat gerst skal
látið ósvarað.
Þá er og erfitt að svara þeirri
spurningu hvers vegna eigendur
fyrirtækis, er hyggur á fjölbreyti-
lega efnaframleiðslu, kjósa stjórn
án þess að nokkur kunnáttumaður
um efnaframleiðslu og sölu eða á
sviði tilraunarekstrar eigi þar
sæti.“
Til samanburðar um fjárfram-
lög til tilraunaframleiðslu Sjó-
efnavinnslunnar og opinberra
rannsóknastofnana hér á landi
má nefna, að nú nema framlög til
Sjóefnavinnslunnar 264 milljón-
um króna, en á fjárlögum ársins
1984 var framlag til Iðntækni-
stofnunar 18,5 milljónir króna, til
Rannsóknastofnunar fiskiðnaðar-
ins 15 milljónir og til Rannsókna-
stofnunar byggingariðnaðarins 12
milljónir króna.
Úrbætur í
umferðar-
málum
FIMM þingmenn Framsóknar-
flokksins hafa lagt fram tillögu til
þingsályktunar um framkvæmda-
áætlun til úrbóta í umferðarmál-
um. Fyrsti flutningsmaður er Guð-
mundur Bjarnason. í tillögunni er
lagt til að ríkisstjórnin geri áætlun
til þriggja ára um úrbætur í um-
ferðarmálum.
í fyrsta lagi ætla flutnings-
menn að með almennri kynn-
ingu og fræðslu í umferðarmál-
um, megi bæta umferðarmenn-
ingu, og í annan stað verði
öryggisbúnaður farartækja
bættur og ljósanotkun aukin. í
þriðja lagi leggja flutningsmenn
til að fræðsla tilvonandi öku-
manna bifreiða og vélhjóla sé
aukin. Þá er einnig lagt til að
rannsóknir á sviði umferðarör-
yggis verði auknar til muna.
Útflutning-
ur á íslensku
hugviti
LÖGÐ hefur verið fram tillaga til
þingsályktunar um sölu á íslenskri
sérþekkingu erlendis. Fyrsti flutn-
ingsmaður er Guðmundur Bjarna-
son, og flytur hann tillöguna
ásamt sex öðrum þingmönnum
Framsóknarflokksins.
f tillögunni er lagt til að ríkis-
stjórninni sé „falið að láta at-
huga með hvaða hætti unnt er
að koma íslenskri ráðgjöf, sér-
þekkingu og reynslu í atvinnu-
lífinu á markað erlendis og
hvernig megi samræma vinnu-
brögð og aðstoða þá aðila sem
hafa nú þegar kannað mögu-
leika á útflutningi íslenskrar
tækniþekkingar".
Flutningsmenn benda á í
greinargerð, að íslendingar hafi
til þessa lítið leitt hugann að því
að hugvitið geti verið markaðs-
vara eitt og sér.
Utanríkis-
nefnd
TÓMAS Árnason, Framsóknar-
flokki, hefur verið kosinn for-
maður utanríkisnefndar Alþing-
is. Eyjólfur Konráð Jónsson,
Sjálfstæðisflokki, er varafor-
maður nefndarinnar og Kjart-
ann Jóhannsson, Alþýðuflokki,
er ritari hennar.

smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar \
Dyrasímaþjónusta
Gestur Arnarson.
rafvírkjam., siml 19637.
Parket og gólfborða-
slípun
Gerum verötilboö aö kostnaö-
arlausu. Upplýsingar í síma
23842 og 20523.
VERÐBRÉ FAMARKAOUR
HÚ8I VER8LUNARINNAR 6. HÆÐ
KAUPOG SALA VEÐSKULDABRÍFA
S68 77 70
SÍMATÍMI KL.10-12 OG 15-17.
Til leigu
75 fm húsnæöi, óinnréttaö meö
snyrtingu, í Brelöholti III. Mögu-
leiki á sér inngangi. Vlnsamlega
leggiO inn nafn og símanúmer á
' augld Mbl. merkt: „Hólar —
2838" fyrir 10. nóv. nk.
Sinclair Spectrum 48K
lítiö notuö heimilistölva í ábyrgð.
Uppl. í síma 18154.
Teppasalan
er á Hliöarvegi 153, Kópavogi.
Sími 41791. Laus teppi í úrvali.
I.O.O.F. 7=1651031814=9.11
I.O.O.F. 9 = 1661031814 = 9. III.
□ HELGAFELL 598410317
VI—2.
=RL'UA MUSmUSKIDOARjt
RMHekl?
31 — 10—VS—A—MF.
St. Einingin nr. 14.
Fundur i kvöld kl. 20.30 i Templ-
arahöllinni v/Eiríksgötu.
Skemmtikvöld í umsjá Sigrúnar
St. Þorvaöar og Victors. Opinn
fundur — Gestir velkomnir.
Æ.T.
Basar
veröur i safnaöarheimili Lang-
holtskirkju laugardaginn 3. nóv-
ember kl. 14.00. Agóóinn rennur
til Langholtskirkju i Reykjavik.
Kvenfétag Langholtssóknar.
Aöalfundur
Pöntunarfélags Náttúrulækn-
ingafélags Reykjavíkur veröur
haldinn miövikudaginn 7. nóv-
ember kl. 20.30 aó Laugavegi
25.
Stjórnin.
ItlERUI AIMILÍIIIIIII
ICtLANDIC ALPINI CLUS
MyndakvöM iaalp miðvikudag-
inn 31. októbér kl. 20.30.
1. myndakvöld vetrarins veröur
aö Hótel Hofi. Hrelnn Magnús-
son sýnir myndir frá upptökun-
um á nýjustu James Bond-
myndinni á Vatnajökli sl. sumar
og Kristinn Rúnarsson sýnir
myndir úr klifri og fjallgöngum í
Ölpunum sl. sumar. Alllr vel-
komnir. Aögangseyrir 100 kr.
Veitingar i hléi.
Islenski alpaklúbburinn.
KSÍ
Tækninefnd KSi hefur ákveölð
aö halda eftirtalin þjálfaranám-
skeiö fyrir knattspyrnuþjálfara
• A stigs námskeiö 16. 17. 18.
nóv. 1984.
• B stigs námskeió 15. 16. 17.
feb. 1985.
• C stigs námskeió 19. 20. 21.
april 1985.
Námsketöin veröa haldin i húsa-
kynnum Kennaraháskóla Islands
v/Stakkahliö Væntanlegir þátt-
takendur tilkynni þátttöku og
greiöi staöfestingargjald á
skrifstofu KSl 10 dögum fyrlr
námskeiöin. Þátttökufjöldi á
iverju námskeiöi veröur tak-
markaöur viö 18 þátttakendur.
Tækninefnd KSl