Morgunblaðið - 16.11.1984, Blaðsíða 27

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1984
]l|iyí|i|lea|ti,[{; ;j;í
atvinnusjúkdómar
Rætt við Vilhjálm Rafnsson yfirlækni og Soffíu G. Jóhannesdóttur
hjúkrunarfræðing um tilkynningar af meintum atvinnusjúkdómum, forvarnarstarf og athugun
á ofnæmi meðal múrara á vegum Vinnueftirlits ríkisins
Oft líður langur tími þar til afleiðingar
lélegra vinnuaðstæðna koma í Ijós
Athugun á meintum at-
vinnusjúkdómum, er
eitt þeirra verkefna sem
Vinnueftirlit ríkisins hef-
ur meö að gera. Á sl.
sumri var gefin út skýrsia um meinta
atvinnusjúkdóma á íslandi á árunum
1981 —1983. í inngangi skýrslunnar
segir að hún sé „samantekt tilkynn-
inga sem Vinnueftirlitinu hafa borist
frá læknum, þegar þeir hafi komist
aö eða fengiö grun um aö einstakl-
ingar hafi oröiö fyrir skaölegum
áhrifum vegna vinnu sinnar”. Enn-
fremur segir aö markmiö tilkynn-
ingasöfnunarinnar sé aö fá faraids-
fræöilega yfirsýn yfir sjúkdóma og
heilsubresti, sem rót eiga aö rekja til
vinnuumhverfis. Sé þaö grundvöllur
forvarna gegn þeim. i skýrsiunni
kemur fram aö flestar tilkynningar
berast um heyrnartap vegna vinnu
eöa vinnuaöstæöna, eða um 350 ár-
lega á móti 40 tilkynningum aö með-
altali um aöra meinta atvinnusjúk-
dóma. Alls eru tilkynningar frá þess-
um þremur árum 1.109 talsins um
heyrnartap af völdum vinnuaö-
stæöna og 129 talsins um aöra
meinta atvinnusjúkdóma. Við rædd-
um viö höfunda skýrslunnar, þau
Vilhjálm Rafnsson, yfirlækni og
Soffíu G. Jóhannesdóttur, hjúkrun-
arfræöing og spurðum þau fyrst um
hversu glögga mynd þau teldu
skýrsluna gefa af tíöni meintra at-
vinnusjúkdóma á islandi.
„Ég tei aö þær upplýsingar sem
fram koma í skýrslunni gefi ekki eins
fullnægjandi mynd af tíöni meintra
atvinnusjúkdóma og hægt væri.
Okkur grunar aö tilkynningarnar
sem viö fáum frá læknum séu í lág-
marki, a.m.k. ef viö lítum á áriö
1983, en þá voru tilkynningar mun
færri en bæöi 1981 og 1982,“ sagöi
Vilhjálmur.
— Hvaöa ástæöur geta veriö fyrir
ónógum upplýsingum frá læknum?
„Á því kunna aö vera nokkrar
skýringar," sagöi Vilhjálmur. „Helsta
ástæöan held ég aö sé sú aö lækn-
um finnst ef til vill ekki taka því aö
fylla út enn eitt eyöublaöiö vegna
tiltekins sjúklíngs, sérstaklega vegna
þess aö meö því sjá þeir ekki neinn
ávinning fyrir sjúklinginn, hvorki
hvaö varöar lækningu sjúkdómsins,
bættar vinnuaöstæöur eöa auknar
tryggingarbætur.
bá getur ástasöan í mörgum tilvik-
um verið sú aö læknar hreinlega sjái
ekki samhengiö á milli sjúkdóms og
atvinnu viökomandi sjúklings. At-
vinnusjúkdómar eru oft á tíöum þess
eölis aö þeir koma ekki fram fyrr en
jafnvel mörgum árum eftir aö viö-
komandi starfaöí víö þær aöstæður
sem ollu heilsutjóninu. Svo er til
dæmis oft um heyrnartap af völdum
vinnuaöstæðna. Þaö kemur yfirleitt
ekki í Ijós fyrr en viðkomandi er bú-
inn aö starfa lengi viö mikinn hávaöa
og jafnvel eftir aö hann er hættur
því,“ sagöi Vilhjálmur.
„Þetta er mjög líklega ein skýring
þess hve lítiö er tilkynnt um meinta
atvinnusjúkdóma vegna fiskveiöa,"
sagöi Soffía. „Sjómenn eru yfirleitt
ungir menn og heilsuhraustir, þannig
aö veröi einhver misbrestur á vinnu-
aöstæöum þeirra eöa aö þeir beiti
líkamanum ekki rétt við vinnuna, þá
er líklegt aö afleiðingarnar komi ekki
í Ijós fyrr en siöar. Þannig getur oft
veriö mjög erfitt aö rekja orsakir at-
vinnusjúkdóma og þaö gerir auövit-
aö bæöi læknum og sjúklingum
erfiöara fyrir.
Fækkun tilkynninga þá má líklega
rekja aö einhverju leyti til þess aö
fyrsta áriö var gert átak til að auka
tilkynningarnar, til dæmls voru send
út dreifibréf og ýmislegt annað gert
til aö halda málinu lifandi," sagöi
Vilhjálmur. „Einnig var læknum þá
greitt fyrir hverja tilkynningu.
Þá viröist augljóst aö læknar hver
um sig tilkynni f eitt skipti fyrir öll,
þegar svona skráningarúrtak er gert,
alla sjúklinga í hópi skjólstæöinga
sinna, sem haldnir eru atvinnusjúk-
dómum. Síðan eru ný tilfelli aöeins
tilkynnt einu sinni."
— j skýrslunni kemur fram aö
næst á eftir heyrnartapi séu ftestar
tilkynningar um sjúkdóma í öndun-
arfærum, mest um nefkvef, hey-
mæöi og lungnakvef og eins aö tals-
vert sé um tilkynningar vegna húö-
sjúkdóma. Hvaö er gert á vegum
Vinnueftirlitsins þegar slíkar tilkynn-
ingar berast?
„Þegar okkur berast tilkynningar
um aö grunur sé á aö sjúkdóm megi
rekja til vinnuaöstæöna gerum viö
eftirlitsdeild Vinnueftirlitsins viövart.
Frá deildinni er þá fariö á viökom-
andi vinnustaö til aö kanna aöstæö-
ur meö hliösjón af upplýsingum frá
okkur, þó aö á vinnustaönum sé
annaö vitaö en aö um venjulega eft-
irlitsferð sé aö ræöa.
Ég vil taka þaö skýrt fram aö meö
allar upplýsingar sem okkur berast