Morgunblaðið - 07.02.1985, Page 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1985
Minning:
Þorsteinn Ein-
arsson, Giljahlíð
Fæddur 19. mars 1892
Dáinn 8. ágúst 1984
Upp úr hádeginu laugardaginn
18. ágúst síðastliðinn jókst um-
ferðin skyndilega um Reykholts-
dalinn, allir stefndu að sama stað,
Reykholti. Það var söknuður og al-
vara í svip hvers einasta manns
því hér skyldi kveðja hinstu
kveðju samferðamanninn og bónd-
ann Þorstein Einarsson fyrrum
bónda í Giljahlíð og víðar.
Þorsteinn var fæddur á Skáney í
Reykholtsdal 19. mars 1892, sonur
hjónanna Einars Jónssonar og
Sigríðar Þorsteinsdóttur er þar
bjuggu þá. Þorsteinn ólst upp með
foreldrum sínum fyrst á Skáney,
síðan Skáneyjarkoti og Refsstöð-
um.
Börn þeirra hjóna Einars og
Sigríðar urðu sjö en aðeins fimm
náðu fullorðinsaldri, Ingiríður f.
1889, d. 1963, Þorsteinn f. 1892,
Þorgerður f. 1893, Sigríður f. 1896
og Helga f. 1901. Þegar þetta er
ritað eru aðeins eftir tvær systur á
lífi, Þorgerður og Sigríður. Helga
lést aðeins tveimur mánuðum á
eftir bróður sínum. Öll náðu þau
systkini mjög háum aldri enda
ekki langt að sækja dugnað,
hreysti og langlífi, þar sem Sigríð-
ur móðir þeirra náði 102 ára aldri.
Það heyrist stundum sagt nú á
dögum að þessi eða hinn drepi sig
á vinnuþrælkun og sumir meira að
segja 48 stunda vinnuviku í því
sambandi, en vinnan lagði ekki
þessi systkini í gröfina fyrir aldur
*fram sem sjá má.
Enginn auður var í garði hjá
þeim Einari og Sigríði og urðu
börnin því að fara að vinna fyrir
sér um leið og kraftar þeirra
leyfðu enda var þeim iðjusemi og
trúmennska í blóð borin, að vera
sjálfstæð og ekki upp á neinn
kominn en geta fremur lagt öðrum
lið ef með þyrfti. í þá daga var
ekki um margar leiðir að ræða
fyrir börn fátæklinganna sem
stefndu að því að vera sjálfstæð og
ekki uppá aðra komin, að vinna
hörðum höndum var þeirra hlut-
skipti og þar var Þorsteinn ekki
eftirbátur annarra, hann var
hamhleypa til allrar vinnu og svo
léttur á fæti að af bar. Læt ég
nægja að nefna grein sem birtist í
bókinni Hrakningar og heiðarveg-
ir. Þar lýsir hann sjálfur betur en
ég get gert atviki sem gerðist er
hann hljóp framan úr Álftakróks-
skála niður að Fljótstungu að
sækja hjálp handa fársjúkum
ferðafélaga sínum og var síðan
með í leiðangri þeim sem fór til að
sækja hann og ýmist að bera að
draga sleða til byggða. Þetta var
þrekvirki sem betur fer er búið að
forða frá gleymsku.
Ég man eitt sinn er ég var að
vinna flag í Giljahlíð að stór ávöl
þúfa hafði skafist af í heilu lagi
þegar ruðningnum var jafnað út
og nauðsynlegt var að vinna hana
niður. Þorsteini þótti verkið ganga
heldur seint undan herfunum, en
hann stóð hjá og horfði á án allra
verkfæra. Allt í einu er Þorsteinn
kominn á hnén og ræðst á þúfuna
með berum höndunum að tæta
hana sundur. Einhverju ónæði
mun hann hafa orðið fyrir af
traktornum sem var látinn brytja
þúfuna eftir bestu getu. Þegar hún
var orðin það lítil að hún lét und-
an þá lagðist hann fiatur í flagið
og spyrnti henni í skurðinn, en
mikið vatn var í skurðinum sem
tók við henni og bar hana út í á;
slíkt var kapp Þorsteins, verkið
varð að ganga og ganga hratt.
1918 giftist Þorsteinn Jónínu
Árnadóttur frá Flóðatanga í
Stafholtstungum, mikilhæfri öðl-
ingskonu, og hófu þau búskap að
Litluþúfu í Miklaholtshreppi það
vor. Ekki tók veröldin neinum
silkihönskum á ungu hjónunum í
Litluþúfu.
Frostaveturinn mikli fór í hönd
og spánska veikin geisaði yfir
landið, hvorugt fór hjá garði í
Litluþúfu.
í spönsku veikinni lá Þorsteinn
þungt haldinn lengi vetrar en náði
þó heilsu aftur. Konan fæddi
fyrsta barnið, Gísla, 30. nóvember
og var það þeim sólargeisli í
þrengingunum sem framundan
voru, sumarið með eindæmum
graslaust, konan bundin yfir barn-
inu og hann slappur eftir veikind-
in um veturinn svo erfiður hefur
heyskapurinn verið í Litluþúfu
sumarið 1919 og engin verkfæri að
vinna með nema orfið og hrífan,
skepnurnar óhagvanar enda týnd-
ust þær á leið sinni á heimaslóðir,
veitti þó svo sannarlegar ekki af
að fá arðinn af þeim í heimili
frumbýlinganna. En Þorsteinn var
alla tíð skilamaður og þegar örlög-
in höfðu úthlutað þessum
skammti mótlætisins og til að
standa í skilum við þá sem höfðu
treyst honum hættu þau búskap í
Litluþúfu vorið 1921 og seldu það
sem hægt var að losa sig við en
mælirinn var ekki fullur. Þegar
búið var að selja og flutningar á
næsta leiti lagðist Þorsteinn í
taugaveiki og lá í henni megnið af
sumrinu. Um haustið komu þau
hjónin aftur fram í Borgarfjarð-
ardalina, vistaðist hann í Brekku-
koti í Reykholtsdal en hún með
barnið að Sigmundarstöðum í
Hálsasveit um veturinn. Vorið
1922 fengu þau svo ábúð að Kletti
í Reykholtsdal og nú var aftur sett
saman heimili. Virtist nú loksins
birta yfir hag ungu hjónanna, í
Kletti leið þeim vel, búskapurinn
blómgaðist og efnahagurinn batn-
aði. Þá fæddist þeim annað barnið
24. janúar 1923, Sigríður. 1926
lauk búskap þeirra í Kletti. Flytja
þau nú að Hægindi í sömu sveit,
höfðu þau fengið þar ábúð næstu
10 ár sem voru að hluta til bestu
ár ævi þeirra. Þar fæddust þeim
hin börnin: Árni 26. maí 1927, Jón
30. október 1929 og Dýrunn 13. júlí
1931. En mótlætið hafði ekki
gleymt Þorsteini þó það hafi sofið
um hríð. 1934 lést Jónína. Stóð nú
Þorsteinn uppi með börnin, aðeins
Gísli var fermdur, hin öll innan
fermingaraldurs og þar við bætt-
ist að frá Hægindi varð hann að
fara 1936. En það sannaðist á
Þorsteini að hann harðnaði við
hverja raun og börnunum bjó
hann heimili meðan þau þurftu
þess með. Vorið 1936 flytur hann
að Beigalda í Borgarhreppi, þar
kunni hann ekki við sig og flytur
vorið 1937 að Fróðhúsum í sömu
sveit.
En í dölum Borgarfjarðar var
hann fæddur og þangað stefndi
hans átthagatryggð, þar hafði
hann lifað bæði súrt og sætt og
enn er haldið til fjalla. Vorið 1938
flytur hann að Sigmundarstöðum
í Hálsasveit og býr þar til ársins
1944. Nú voru börnin komin upp
og honum fannst þau þurfa að
leita sér menntunar sem mundi
styrkja þau í lífsbaráttunni og
vildi ekki að þau væru að sitja það
af sér til að hjálpa honum, því að
vera þiggjandi var ekki að skapi
Þorsteins. Næstu þrjú árin var
hann í vinnumennsku á ýmsum
bæjum í Reykholtsdal og hafði
jafnan nokkrar kindur á fóðrum á
kaupi sínu. Ekki undi Þorsteinn
því lengi að eiga ekki sitt eigið
heimili því 1947 kaupir hann
Giljahlíð í Flókadal og hóf þar bú-
skap um vorið. Nú var hann sestur
á sína eigin jörð og hrakningum
leiguliðans lokið. Þá er hann 55
ára en óbugaður þrátt fyrir allt,
nú var byrjað að reisa við því jörð-
in var komin í niðurníðslu eins og
vill verða með eyðibýli. Hann tók
skófluna sér í hönd, labbaði út í
mýri og fór að ræsa fram og
þurrka, undirbúa nýja sókn og áð-
ur en lauk hafði hann grafið svo
kílómetrum skipti af skurðum og
oftast kastað af skóflunni, túnið
jók hann samhliða þurrkuninni,
færði bæjarstæðið þangað sem
ræktunarmöguleikarnir voru fyrir
hendi en til þeirra verka naut
hann góðrar aðstoðar barnanna
sem alltaf voru heima að minnsta
kosti tvö og þá oft til skiptis. En
lífið heldur áfram sinni göngu,
börnin giftust og stofnuðu sín eig-
in heimili. 1957 fær hann jörðina í
hendur börnum sínum en hefur
átt heimili og athvarf þar síðan.
Ellidaganna naut hann því í skjóli
barna sem hlynntu að honum eins
og í þeirra valdi stóð þar til yfir
lauk en hann veiktist snögglega 7.
ágúst sl. og lést í sjúkrahúsi Akra-
ness sólarhring síðar.
Þetta er kannski ekki neitt eins-
dæmi en þó saga í stórum dráttum
sem liggur að baki alþýðumanns
sem örlögin tóku ekki á mjúkum
höndum en stundum finnst manni
óþarflega mikið á einn mann lagt
og svo var hér. En þessi smávaxni
granni maður, sem sumum
kannske fannst ekki mikiil bógur
við fyrstu sýn, var meiri maður en
leit út fyrir í fljótu bragði.
Hann var líkastur stálfjöður
sem svignar undan miklu álagi en
réttir sig alltaf upp aftur. Það
urðu fáir varir við að hann bogn-
aði undan byrði sinni en þegar
kallið kom brotnaði fjöðrin. Hann
var glaðvær að eðlisfari, fróður og
stálminnugur, en þó alvörugefinn
og hreinn í öllum viðskiptum, svik,
flærð og undirferli voru fyrirlitin
af öllu hjarta.
Ég minnist þeirra tíma sem erf-
iðastir voru hjá mér, er erfiðleik-
arnir voru að vaxa mér yfir höfuð,
þá fór ég oft suður að Giljahlíð,
hann tók mér alltaf vel, spjallaði
um daginn og veginn en þegar
heim skyldi halda sagði hann að-
eins við heimafólkið: „Ég ætla að
labba með Sveini upp í hálsinn."
Þá gekk við hlið mér alvörugefni,
gætni, skilningsríki og hjarta-
hreini maðurinn sem benti mér á
áður óþekktar leiðir, taldi kjark í
þann sem deigur var, hann þekkti
erfiðleikana af eigin raun, hann
fann hvað að var, þekkti aumu
blettina og vissi hvernig bera
mátti smyrsl í sárin. Af þeim
fundum fór ég alltaf bjartsýnni á
lífið og tilveruna, enda get ég
aldrei fullþakkað honum þann
andlega styrk sem hann gaf mér
þá, það gerir mann að betri manni
að kynnast slíkum mönnum.
Nú að leiðarlokum þegar Þor-
steinn hefur horfið til þeirrar
jarðar sem fóstraði hann í dalnum
fagra, sem hann unni svo heitt, við
hlið þeirrar konu sem hann elsk-
aði svo heitt alla ævi, veit ég að nú
eru þau aftur saman þrátt fyrir að
50 ár liðu milli ehdurfunda.
Blessuð sé minning Þorsteins.
Sveinn Hannesson
t
Eiginkona min, móöir okkar og tengdamóöir,
SVAVA SIGURJÓNSDÓTTIR,
Hvassaleiti 17,
lést þriöjudaginn 5. febrúar. Jaröarförin auglýst siöar.
Eberhardt Marteinsson,
börn og tengdabörn.
t
Útför móöur okkar og tengdamóöur,
KLÖRU SIGURÐARDÓTTUR,
Skeggjagötu 3, Reykjavik,
fer fram frá Fossvogskirkju á morgun, föstudaginn 8. febrúar, kl.
10.30 f.h.
Steinar Magnússon, Anna Baldursdóttir,
Klara M. Stephensen, Ólafur Stephensen.
t
Móöir okkar. tengdamóöir, amma og systir,
HELGA SIGURÐARDÓTTIR,
Fornósi 10,
Sauöárkróki,
veröur jarösungin frá Sauöárkrókskirkju laugardaginn 9. febrúar
kl. 14.00.
Sigurbjörg Jónsdóttir, Bergsveinn Auöunsson,
Siguröur Jónsson, Sigrfður Guönadóttir
og barnabörn
Tómas Þ. Sigurósson, Eysteinn Sigurósson.
t
Útför eiginkonu minnar, móöur okkar, tengdamóöur, ömmu og
langömmu,
HULDU ÁMUNDADÓTTUR,
Laugarásvegi 67,
fer fram frá Fossvogskirkju i dag, fimmtudaginn7. febrúar, kl. 15.00.
Þeir sem vildu minnast hinnar látnu láti Hjúkrunarheimiliö
Sunnuhliö, Kópavogi njóta þess.
Sigurjón Gfslason,
Gísli Sigurjónsson, Gunnhildur Guöjónsdóttir,
Jón Sigurjónsson, Sjöfn Hákonardóttir,
Kristrún Bjarnadóttir.
barnabörn og barnabarnabörn.
Faöir okkar, t SIGURÐUR ÁSMUNDSSON,
verður jarösunginn frá Þjóökirkjunni í Hafnarfiröi föstudaginn 8.
febrúar kl. 15.00. Börn hins látna.
t
Maöurinn minn og faöir okkar,
SIGURGEIR KRISTJÁNSSON,
Mýrargötu 10,
Reykjavfk,
veröur jarösunginn frá Fossvogskirkju föstudaginn 8. febrúar kl.
13.30.
Þeim sem vilja minnast hans er bent á Hjartavernd.
Pernilla M. Olsen og börn.
t
Sendum okkar innilegustu þakkir öllum þeim sem sýnt hafa okkur
samúö og vináttu vegna fráfalls mannsins mins, fööur okkar, sonar
og tengdasonar,
RÓBERTS G. JÓNSSONAR
vélstjóra,
Breiövangi 13, Hafnarfiröi.
Eyvör Halldórsdóttir,
Halldór Róbertsson, Guölaugur Róbertsson,
Magni Róbertsson,
Þórunn Gottliebsdóttir, Jón Þóröarson,
Magnea Guólaugsdóttir, Halldór Jónsson.
t
Þökkum af öllu hjarta þá samúö og þann styrk sem okkur var sýndur
viö andlát og útför eiginmanns mins og fööur okkar,
HELGA EGGERTSSONAR,
Fagrabæ 16.
Sérstakar kveöjur og þakkir til knattspyrnufélagsins Fylkis,
starfsmannafélags SKÝRR og féiaga hans i Frimúrarareglunni.
Jóhanna Jóhannesdóttir,
Monika Helgadóttir,
Jóhannes Helgason,
ísfold Helgadóttir,
Ásgeróur Helgadóttir,
Hrönn Helgadóttir,
Eggert Helgason.