Morgunblaðið - 12.02.1985, Qupperneq 21

MOBGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 1985
21
Sólþurrkaður og saltaður hákarl á skúrþaki: karlarnir nota afurðina í stað
tyggigúmmís, segir Stanley.
Stanley og Dúdda við bát af því tagi, sem nú er notaður við Rauðahafsveið-
arnar.
Stanley benti á tundurspilli á
skipalæginu: „Hentu byssunum í
land og láttu mig hafa einn svona!"
Flotaforinginn var ekki alveg viss
um hvernig ætti að taka þessu en
hann lét Stanley fá lítinn tundur-
skeytabát eins og John Kennedy
var á í seinni heimsstyrjöldinni og
nú er verið að skvera hann til.
Vopnin eru komin í land.
Eðlurnar hlaupa um loftin
Hitinn er þrúgandi í Massawa.
Fötin límast við mann úti og inni,
loftkælingin virkar ekki en Casa-
blanca-vifturnar í loftinu veita
nokkra fró. Red Sea-hótelið er
glæsileg bygging í einskonar ít-
ölsk-arabískum stíl. Þar fyrir utan
er sundlaug, mergð af gargandi
krákum í skrautlegum garði og eðl-
ur hlaupa um loftin og eta flugur.
Stanley og Dúdda hafa ekki orðið
vör við nokkra pöddu í sínu her-
bergi síðan eðlan settist þar að. Þar
skammt frá er svo fangelsið og síð-
an höfuðstöðvar fiskveiðiverkefnis-
ins í Massawa. Þar er æðstur af
hálfu Lútherska heimssambandsins
virðulegur eldri eþíópi með ítalska
takta, Adefris Bellehu. Hann held-
ur gestum sínum ágætar veislur í
Asmara og Massawa, var hátt sett-
ur og menntaður embættismaður á
keisaratímanum en er nú eignalaus
og staða hans ótrygg. Hann segist
ekki vilja útiloka að félagi formað-
ur Mengistu Haile Meriam komi í
heimsókn til Massawa.
Klassískur gítar í
villu lögreglustjórans
Þeir Stanley og Claus Heding,
danskur arkitekt og bátasmiður,
sem verið hefur við verkefnið í
rúmt ár, eru fulltrúar norrænnar
samvinnu í þróunarhjálp í Eritreu.
Heding er yfirvegaður og gæða-
legur náungi, skeggjaður eins og
danskur próvinskennari. Hann og
frú Ingelise, sem æfir hljóðfæraleik
og kennir tuttugu stúlkum sauma-
skap í þokkalegum skúr á verkefn-
issvæðinu, máttu búa fjóra mánuði
á hótel Red Sea áður en þau fengu
húsnæði — villu fyrrverandi lög-
reglustjóra keisarastjórnarinnar.
Húsið stendur í flæðarmálinu og
maður getur látið tærnar dingla í
Rauðahafinu milli skrautfiskanna,
sem skjótast um. Þau bjóða upp á
Gevalia-kaffi og IKEA-húsgögn.
Claus og Ingelise hafa orðið fyrir
nokkrum vonbrigðum með árangur
erfiðis síns og bera Lútherska
heimssambandinu hið versta sög-
una: hjá því fyrirtæki standist fátt
af því sem sagt er, skrifræðið hlýt-
ur að vera að drepa forstjórana í
Genf. Þau sakna þess líka að geta
ekki komist annað en til Asmara í
fri, það sé ekki mikið gaman að vera
þar innan um alla hermennina.
Þeirra intressur liggja á öðrum
sviðum, til dæmis tónlist. Og svo
spilar Ingelise ofurfínt á klassískan
gítar úti á palli í morgunkyrrðinni.
Eðlilegt samhengi hlutanna
Þeirra vinna er tilraun eins og
svo margt annað í þróunarmálum.
Hann er að gera tilraunir með að
byggja báta úr sérstaklega styrktu
sementi um járngrind. í sjálfri
höfninni má sjá litríka báta með
sama lagi. „Það má ekki kippa hlut-
unum úr eðlilegu samhengi sínu,“
segir Hedlund. Hann reiknar með
að geta sett bátinn á flot eftir þrjá
Gcorg SUnley Aðalsteinsson og Arndís I miðjum hópi samstarfsmanna í Massawa. Hægra megin við SUnley er Alula,
ritari hans og túlkur, flugmennUður frá Boston og París.
Norrænn saumaskapur undir stjórn Ingelise Heding.
Námskeið í neUbætingum. Á bak við má sjá báUna,
sem notaðir verða við veiðar með íslensku veiðarfærun-
Þjóðin vill ekki þýöast herrann
Fyrrverandi veitingahús í Massawa.
mánuði og annan bát siðar, sem
verið er að steypa upp. Hann leggur
áherslu á að hér sé ekki um að ræða
framleiðslu heldur tilraun. „Okkur
hefur skort fé,“ segir Heding, „en
nú á að verja einhverju í viðbót við
þær fimm milljónir danskar, sem
hafa farið í þetta hingað til. Það er
ekki öllum ljóst, að þessi fjárfesting
skilar sér tiltölulega fljótt. Ég hef
trú á ferró-sementinu en ég held að
það hefði hentað betur að byggja
bát úr stáli eða timbri. Það er að
vísu miklu dýrara — auk þess sem
það er hreinlega ekki hægt að fá
timbur."
Kúlugöt í veggjum
Lýsingum þeirra ber saman við
ástandið sem kemur í ljós þegar ek-
ið er um bæinn. Massawa er í fjór-
um hverfum, þrjár eyjar tengdar
fastalandinu með hlöðnum görðum.
Stórir hlutar hans eru sundur-
skotnir, hús hrunin og aðeins
grunnarnir eftir í tugatali. Kúlugöt
í veggjum. Þarna urðu harðir bar-
dagar skæruliðahreyfinganna og
stjórnarhersins fyrir fjórum-fimm
árum og margir féllu. En þótt fólks-
mergð sé á götunum hefur fækkað
mikið í bænum undanfarin ár, úr 35
þúsund manns í liðlega tíu þúsund.
Mikill skortur er á menntuðu fólki
og iðnlærðu. í sjóhernum munu
vera þrír iðnlærðir díselvélvirkjar.
Fyrir ekki allt of löngu síðan voru
þeir fimmtán.
Það heyrist talað um að margir
reyni að komast úr landi. Erfitt sé
að komast frá Eritreu í aðra lands-
hluta (ekki að það sé fýsilegur kost-
ur heldur) en stundum komist fólk
yfir Rauðahafið til Saudi-Arabíu,
350 sjómílna leið. Þar er griðland
enda Saudi-Arabar meðal fárra
stuðningsmanna frelsisfylkinganna
í Eritreu og Tigre utanlands. Gár-
ungar láta flakka að líklega muni
sjómennirnir læra vel á nýju bát-
ana og sigla síðan rakleiðis yfir
hafið — „brúin yfir ána og allir
fluttu suður".
Danski dýptarmælirinn
og aukatonnid
Karlarnir í stöðinni hjá Stanley
eru eldfljótir að taka veiðarfærin af
bílnum. Einn sópar vandlega saman
korni, sem leynist undir veiðar-
færahrúgunni, og setur i poka. Það
verður úr því súpa.
Kafteinninn segir það grundvall-
aratriði fyrir sig „að minnast aldrei
á fjármál, trúmál eða stjórnmál. Ég
er gestur í þessu landi.“ Þau Dúdda
ætla að reyna að vinna vel á næstu
tveimur árum og hlakka til að gera
byrjað. Nokkurn spöl frá LWF-
stöðinni er gamalt íshús, sem mætti
nota fyrir ís- eða frystigeymslu.
Dúdda, sem er menntaður fisk-
tæknir og margreyndur verkstjóri
úr frystihúsunum 1 Eyjum, gerir
sér vonir um að þar megi vinna fisk
og frysta. Þau hafa kennt sjómönn-
unum að flaka fisk svo nýtingin
hefur rokið upp um 25% og uppi í
hillu í stöðinni fannst dýptarmælir
sem sjómönnunum var kennt á og
daginn eftir komu þeir með tonai
meira en í síðasta túr. Úti fyrir er
nægur fiskur — barracuda, rækja,
hákarl, karfabróðir og makríll.
Fyrir um 30 árum var í gangi al-
þjóðlegt þróunarverkefni hér, þá
komu á land i Massawa 8 þúsund
tonn á ári, en I fyrra veiddu sjó-
mennirnir fimmtíu á fimm litlum
bátum, alls 40 tonn. Einn öngull og
10—15 faðmar af girni eru ekki
slæm lífsbjörg fyrir sjómannsfjöl-
skyldu í Massawa. Vasahnífur er
gersemi.
Ekki hægt að
gera meira gagn
Nú eru starfsmenn fiskveiðiverk-
efnisins orðnir 200 og eiga að verða
1.000 eftir tvö ár. Þeir þúsund gætu
verið fyrirvinnur helmings bæj-
arbúa. Tveir af bátunum fimm
verða notaðir á tveggja báta troll,
hinir fá handfærarúllur og dorgið
verður liðin tíð. Fiskur á hverjum
öngli! „Það sem mig vantar er
15—20 tonna frambyggður stálbát-
ur með nauðsynlegum tækjum —
umfram allt að hægt sé að vera með
línuspil og kraftblökk. Það er ekk-
ert vandamál að útvega svona skip
heima — það væri ekki hægt að
gera þessu byggðarlagi meira gagn
en með því að gefa hingað skip. Það
gæti jafnframt verið skólaskip og
orðið til mikils gagns,“ segir Stanl-
ey. „Ef við tökum hér inn tíu þús-
und tonn á ári, sem ég held að sé
hægt, þá segir það sig sjálft að at-
vinnuástandið gjörbreytist — hér
er 90% atvinnuleysi, er mér sagt.“
Skothvellir og
liðsflutningar
Um morguninn heyrast spreng-
ingar utan við borgina. Einhverjir
hvellir eru greinilega skothríð —
„þeir gætu verið að æfa sig“ — en
aðrir gætu verið frá grjótnámi utar
á flóanum, þar sem liggja nokkur
stór flutningaskip, sundurbrunnin
eftir bardagana forðum. Á leiðinni
baka til Asmara mætum við einum
tólf stórum vörubílum, fullum af
ungum hermönnum með sjálfvirku
rifflana sína og vatnskönnurnar.
Þeir eru áreiðanlega þúsund eða
fleiri. Sumir eru glaðbeittir og víg-
reifir að sjá, aðrir óstyrkir og lítt
þjálfaðir sveitastrákar, sem eiga að
fara að berjast við bræður sína i
fjarlægum landshluta og fjandsam-
legum.
Þegar við höfum ekið í rúman
hálftíma upp frá Massawa stöðvar
bílstjórinn Land-Rover jeppann og
fer í peysu. Rakur hitinn er að kom-
ast niður fyrir 35 stig.
V_, .