Morgunblaðið - 29.06.1985, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARPAGUR 29. JÚNÍ 1985
19
og munu fá eða engin útivistar-
svæði eiga slíku happi að fagna.
Er þá ótalið það sem gefur staðn-
um ótvírætt sögulegt gildi. Laug-
arnes er eitt elsta byggt ból í
Reykjavík og hið eina sem stendur
nokkurnveginn óbreytt. Bæjar-
stæðið er sennilega frá landnáms-
öld (Laugarnes kemur við sögu í
Njálu) og kirkjan er nefnd í
kirknatali frá því um 1200, en
kann að hafa staðið frá öndverðri
elleftu öld, ef sú sögusögn er rétt
að Hallgerður langbrók sé grafin
þar. Kirkjugarðurinn í Laugarnesi
var friðaður samkvæmt þjóð-
minjalögum árið 1930, og er það
önnur af tveimur friðlýsingum
fornminja í gervallri Reykjavík.
Með fyrirhugaðri vegargerð
mundi hið forna bæjarstæði og
kirkjugarður lenda í litlum krika
milli Tollvörugeymslunnar og
tveggja umferðaræða og þannig i
reynd einangrast með öllu frá úti-
vistarsvæðinu, sem einungis yrði
svipur hjá sjón eftir hamfarir
vegagerðarmanna. Bæjarhóllinn
og kirkjugarðurinn yrði nokkurs-
konar hjáleigur Landsbankans og
Tollvörugeymslunnar og kæmi þá
til sögu eitthvert hið fáránlegasta
samkrull sögulegra minja og sál-
arlausra kumbalda gróðamanna
sem um getur hérlendis, og er þá
vissulega langt til jafnað.
ískyggileg árátta
í aðalskipulagi Reykjavíkur frá
öndverðum sjöunda áratug var ráð
fyrir því gert að friðlýsta úti-
vistarsvæðið í Laugarnesi tak-
markaðist við Laugarnesveg aö
austan. Síðan hafa þau ósköp orð-
ið, að öll spildan milli Laugarnes-
vegar og Sætúns hefur verið graf-
in upp og ókjörum af gróðurmold
ekið útí sjó til að komast niðrá
fast fyrir grunn handa pylsugerð
Sláturfélags Suðurlands, og er enn
eitt nöturlegt dæmi um þann leiða
kæk að klessa verksmiðjum utaná
íbúðarhverfi. Mótmæli íbúa í ná-
lægum hverfum útaf því háttar-
lagi voru að engu höfð. Nú á enn
að höggva i sama knérunn og
hvorki meira né minna en helm-
inga það svæði sem eftir er og búið
var að friðlýsa. Er nema von menn
spyrji, hvar þessi ósvinna endi?
Á það hefur margsinnis verið
bent, að sú árátta sé bæði ískyggi-
leg og framúr hófi skammsýn að
þjarma látlaust að grænu svæðun-
um í borginni, sem eru fá og smá
og jafnt í eiginlegum sem óeigin-
legum skilningi raunveruleg lungu
hennar. Frá þessum svæðum fær
borgin ekki einasta súrefni og
heilnæmara andrúmsloft, heldur
anda borgarbúar léttar þegar þeir
leggja leið sína þangað, slaka á
spennunni, sleikja sólskinið og
njóta náttúrunnar hver eftir efn-
um og ástæðum. Nú hefur að und-
anförnu verulega verið gengið á
Landakotstún og Arnarhól og víða
annarstaðar verður vart vaxandi
hneigðar borgaryfirvalda til að
leggja grænu svæðin undir eyði-
merkur malbiks og steinsteypu.
Enginn fer í grafgötur um að því-
lík athafnasemi stefni til stund-
argróða þeirra sem hagsmuna
eiga að gæta í hverju einstöku til-
felli og firri ábyrga aðila þeim
hvimleiða vanda að hugsa stórt og
hugsa rétt með stöðugri hliðsjón
af því sem framtíðin kunni að
bera í skauti sér af þörfum og
kröfum. Ódýrar skammtímalausn-
ir hafa nefnilega afleita tilhneig-
ingu til að verða ærið kostnaðar-
samar þegar framí sækir.
Heilbrigt mannlíf
Mannlíf í þéttbýli er ákaflega
margslunginn vefur og útheimtir,
að tekin séu tillit til sundurleitra
þátta, eigi það að fá dafnað með
heilbrigðum og eðlilegum hætti.
Það sjónarmið að greiða þurfi
fyrir skjótri afgreiðslu og snurðu-
lausum flutningum aðflutts varn-
ings á fullan rétt á sér, þó aldrei
virðist fljótvirkari afgreiðslu-
hættir koma neytendum til góða í
lægra vöruverði. En fari svo að
tímabundnir hagsmunir kaupa-
héðna og peningafursta rekist á
þá stundlausu hagsmuni heildar-
innar að skapa sér og niðjum sín-
um manneskjulegra umhverfi,
sem er skilyrði heilbrigðs lífs, þá
eiga hinir tímabundnu hagsmunir
fortakslaust að víkja. Gott mann-
líf veltur ekki síst á því að lifandi
mönnum séu búin skilyrði til
hvíldar og andlegrar upplyftingar,
ekki aðeins í kvikmyndahúsum,
tónleikahöllum og myndbanda-
leigum, heldur einnig úti sjálfri
náttúrunni.
Reykjavík á þess marga kosti að
búa fólkinu sem hér hefur fest
rætur manneskjulegt umhverfi.
Til þess þarf einungis yfirvegun og
ofurlitla framsýni. Slysið óbæt-
anlega við Kleppsveginn þarsem
löng röð af vöruskemmum svipti
borgarbúa einhverju fegursta út-
sýni á sunnanverðu landinu mætti
gjarna vera okkur víti til varnaðar
og minna okkur á, að fljótfærni
getur verið ákaflega dýru verði
keypt, enda munu niðjar okkar i
höfuðborginni ekki telja sig
standa í þakkarskuld við atorku-
sama forfeður, ef okkur lánast á
einum mannsaldri að klippa sund-
ur alla þá margvíslegu þræði sem
binda byggðina við Sundin blá for-
tíð sinni.
Þegar svigrúmið þrýtur
Fullyrt er að Tollvörugeymslan,
Landsbankinn og kannski líka
Olís þurfi rýmra athafnasvæði
innvið Sund. Sé það rétt, sem ég
dreg ekki í efa, þá liggur beinast
við að finna einhverju eða öllum
þessara fyrirtækja stað þarsem
svigrúm býðst til sívaxandi at-
hafna. Þau eru nú sögð vera að
sprengja utanaf sér rammann sem
þeim var settur fyrir fáeinum ár-
um, og þá er náttúrlega tíma-
spursmál hvenær aftur kemur að
því að víkka verði rammann til
vesturs, uns þar kemur að gervall-
ur Laugarnestanginn hefur verið
lagður undir starfsemina. Þegar
þar er komið hlýtur þenslan að
nema staðar við sjávarsíðuna og
þá væntanlega leitað á önnur mið
til að fá nauðsynlegt athafnarými.
Þá gæti allteins farið svo, að
ástæða þætti til að rífa þær bygg-
ingar sem uppi stæðu og byggja
yfir einhverja aðra starfsemi sem
krefðist minna svigrúms. En þá
væri búið að farga því sem aldrei
verður endurheimt — síðustu
ósnortnu náttúrugersemi í höfuð-
staðnum. Byggingar má rífa og
reisa á ný, stækka og smækka eft-
ir þörfum, en sé dýrmætum nátt-
úrunnar spillt eða sögulegum
minjum fargað, verður aldrei fyrir
það bætt, hversu mjög sem
ókomnar kynslóðir kynnu að óska
þess að endurheimta verðmæti
sem við köstuðum á glæ í nær-
sýnni dýrkun okkar á nytsemi,
hagkvæmni og arðsemi.
Það er spá mín, að lánist okkur
gegn öllum vonum að varðveita þá
gersemi náttúrunnar inní miðri
borg sem Laugarnestanginn er, þá
muni það forna indverska spak-
mæli ekki sannast á Reykvíking-
um, að þekking sé fáráðum manni
jafnfánýt og blindum manni speg-
ill.
Hötundur er rithöfundur.

kv filff* *»*'***•
Tr.n.r.r ...nn.nn
f•••£•*•>*
EINSTAKT FERÐATILBOÐ
í kjölfar Leifs heopna með MAXIM»GORKI
«aiina BaBBBBaaaaaa***1

í fyrsta skipti gefst okkur kostur á aö sigla meö lúxusskipi frá íslandi til Vesturheims.
Farkosturinn er ekki af smærri geröinni — um er aö ræöa skemmtifleyiö MAXIM GORKI
— 25.000 tonn aö stærö, búiö öllum hugsanlegum þægindum.
Skipiö tekur milli 6 og 7 hundruö farþega og er áhöfn þess um 450 manns.
«Ferðatilhögunj|
Brottför frá Reykjavík 19. ágúst.
Siglt til St. Johns á Nýfundnalandi
þaöan siglt til St. Pierre, Gaspé.^^-^
Quebec og loks til Montreal ' ?
þann 28. ágúst.
Þá hefst feröin
til New York, komiö
viö í Ottawa,
Toronto, Niagarafossarnir
skoðaöir, síöan haldiö
í einum áfanga til
New York, þaðan sem
flogið veröur
til Keflavíkur
þann 3. september.
--
kr. 67.500,- fyrir manninn í tvíbýli.
Innifaliö: Skipsferöin í útklefa m/baöi/sturtu. Fullt fæöi um borö. Ferðir vestanhafs
milli staöa og gisting á viökomustöðum. Flugferö frá New York til Keflavíkur.
Fararstjórn.
ynning:
þess aö gefa áhugasömum Islend-
kost á aö sjá farkostinn, veröur
MAXIM GORKI til sýnis í Sundahöfn
sunnudaginn 30. júní kl. 10.00 árdegis.
.Kaupbætir:*
Meö í feröinni veröa listamenn frá
Bolshoi-leikhúsinu í Moskvu. Veröur
efnt til sýninga meö þeim um borð. Aö
sjálfsögöu án aukakostnaöar fyrir far-
þega.
OTCOfVTUC
FERÐASKRIFSTOFA. Ibnaöathúsinu Hallveigarsng 1. sími 01-2818«.