Morgunblaðið - 28.02.1986, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR. 28. FEBRÚAR1986
Forsætisráðherra og fjármálaráðherra kynna samningsaðilum svar ríkisstjómarinnar í gær. Frá vinstri: Þorsteinn Ólafsson, formaður
VMS, Víglundur Þorsteinsson, formaður Félags íslenskra iðnrekenda, Björa Björasson, hagfræðingur ASÍ, Gunnar J. Friðriksson, formað-
ur VSÍ, Þorsteinn Pálsson, fjármálaráðherra, Steingrímur Hermannsson, forsætisráðherra, Ásmundur Stefánsson, forseti ASÍ, Björa Þ6r-
hallsson, varaforseti ASÍ, Magnús Geirsson, formaður rafiðnaðarsambandsins, Magnús Gunnarsson, framkvæmdastjóri VSÍ, og Karl Steinar
Guðnason, varaformaður Verkamannasambandsins. Morgunbiaðið/ói.K.M.
Ríkissfjórnin féllst á til-
lögur ASÍ, VSÍ o g VMSÍ
Tillögurnar kosta ríkissjóð 1.450 millj. kr., sem aflað verður með
lántöku hjá lífeyrissjóðum og öðrum innlendum lánastofnunum
RÍKISSTJÓRNIN hefur í meginatriðum fallist á ósk aðila vinnumark-
aðarins að gera frekari ráðstafanir, en áður hafði verið boðið upp
á, til að greiða fyrir kjarasamningum. Þetta kemur fram í bréfi sem
Steingrímur Hermannsson, forsætisráðherra, hefur ritað Alþýðusam-
bandinu, Vinnuveitendasambandinu og Vinnumálasambandinu, en
efni bréfsins var kynnt á blaðamannafundi, sem forsætisráðherra
og Þorsteinn Pálsson, fjármálaráðherra, efndu til síðdegis í gær.
Þorsteinn Pálsson kvað gagnrýni
í þá veru, að aðilar vinnumarkaðar-
ins væru að semja um hluti sem
væru í verkahring ríkisstjómar og
Alþingis „algjörlega tilhæfulausa".
Ríkisstjómin hefði gert vinnuveit-
endum og verkalýðshreyfingunni
grein fyrir því að hún væri reiðubúin
að greiða fyrir samningum nú á
sama hátt og hún bauðst til þess
haustið 1984. „Hitt er miklu verra,“
sagði fjármálaráðherra, „þegar
aðilar vinnumarkaðarins gera með
sér verðbólgusamninga og sprengja
efnahagsleg markmið ríkisstjóma.
í bréfi forsætisráðherra kemur
fram, að viðbrögð ríkisstjómarinnar
em miðuð við það að önnur heildar-
samtök launafólks geri áþekka
launasamninga og ASÍ, VSÍ og
Fríðrik Pálsson, forstjóri SH:
Samningamir
marka tímamót
„AUÐVITAÐ er mér efst í huga
að óska þeim, sem stóðu í eldlín-
unl til hamingju með gerða
kjarasamninga. Þeir marka
tímamót," sagði Friðrik Pálsson,
forstjóri Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna, er Morgunblaðið
innti hann álits á samningunum.
„Fyrir fulltrúa fískvinnslunnar
vom samningamir afar erfíðir,"
sagði Friðrik. „Öllum var ljóst að
fískvinnslufólk þyrfti vemlega
launahækkun og lagt var upp með
þeim ásetningi að bæta kjör þess.
Hins vegar varð hækkun fískverðs
fískvinnslunni þyngri baggi en búizt
var við og svigrúm vinnslunnar til
launahækkana því nánast ekkert.
Þessu er mætt þannig, að fyrstu
launahækkanimar til fískvinnslu-
fóiks em leystar með því að aflétta
öðmm kostnaði á móti. Þegar dreg-
ur fram á mitt ár, verður að mæta
launahækkunum með öðmm hætti,
annaðhvort með hækkun tekna
vegna bættra skilyrða eða með
lækkun gjalda, til dæmis á hráefnis-
kaupum.
Fiskvinnslan er nú rekin með
tapi og því er frumforsenda þess,
að vinnslan geti staðið undir þessum
samningum, að gengi helztu út-
flutningsmynta verði ekki lægra en
forsendur fískverðssamninga gerðu
ráð fyrir og ytri skilyrði verði hag-
stæð.
Fiskvinnslan setur sig í mikla
óvissu með þessum samningum, en
það gerir hún í trausti þess, að allir
leggist á eitt við að tryggja að
þessir samningar skili þeim árangri,
sem að er stefnt. Brýnt er að allir
seljendur vöm og þjónustu haldi
verðlagi svo lágu sem kostur er og
lækki þar sem svigrúm er til.
Ennfremur er nauðsynlegt að neyt-
endur haldi vöku sinni. En áfram-
haldandi fall Bandaríkjadollars
kann að setja strik í reikninginn.
Fiskvinnslan þarf tekjuauka en ekki
telquskerðingu," sagði Friðrik.
VMSI hafa gert sín á miili.
í bréfínu segir ennfremur, að rík-
isstjómin hafí ákveðið að 640 milij-
ónir króna renni til að fella niður
verðjöfnunargjald af raforku og
launaskatt í fískiðnaði og 590 millj.
kr. til að lækka tolla á ýmsum há-
tollavömm, sem vega þungt í neyslu
almennings. Að auki muni ríkis-
stjómin leggja fram 220 millj. kr.
til að lækka verð á búvömm og
beita öðmm ráðstöfunum til þess
að tryggja, að búvömverð hafí ekki
áhrif til hækkunar framfærslu-
kostnaðar í marsbyijun og hækki
ekki umfram umsamda hækkun
launa síðar á árinu. Samtals sé hér
um að ræða tekjutap og útgjalda-
auka fyrir ríkissjóð, sem gæti numið
allt að 1.450 millj. kr. til viðbótar
við þær ráðstafanir, sem lýst var í
orðsendingu ríkisstjómarinnar til
samningsaðila 11. febrúar sl.
Á blaðamannafundinum kom
ffarn, að gert er ráð fyrir að þeim
halla, sem myndast af þessum
sökum, verði mætt með lántöku
hjá lífeyrissjóðum, annarri lántöku
hjá innlendum lánastofnunum,
lækkun útgjalda og nokkurri hækk-
un tekna ríkissjóðs.
Sjá svar ríkisstjómarinnar
íheild ábls. 28.
Afnám
launaskatts
borgar fyrstu
kauphækkunina
NIÐURFELLING launaskatts og
lækkun á rafmagni standa nokk-
ura veginn undir kostnaðarauk-
anum fyrir fyrirtæki í landinu
af þeirri 5% hækkun launa sem
kemur til framkvæmda frá og
með undirritun kjarasamnings
ASÍ og VSÍ, að sögn Vilhjálms
Egilssonar, hagfræðings Vinnu-
veitendasambands íslands. Þetta
tvennt var meðal þess sem aðilar
vinnumarkaðarins lögðu til við
ríkisstjórnina að yrði gert i
tengslum við kjarasamningana
og hefur ríkisstjórnin nú sam-
þykkt þessar tillögur.
Launaskattur var 2 lh% af laun-
um og er launakostnaður um fjórð-
angur af rekstrarkostnaði físk-
vinnslunnar. Þetta þýðir því um 1%
betri afkomu fyrir fískvinnsluna og
að viðbættri lækkun á rafmagni fer
þetta langt með að standa undir
kostnaði af fyrmefndri 5% kaup-
hækkun og sama gildir um aðra
útflutningsatvinnuvegi. Kaup-
hækkunin á því ekki að þurfa að
velta út í verðlagið, að sögn Vil-
hjálms og hafa þegar verið gerðar
ráðstafanir til þess að fyrirtækin
beiti aðhaldi í rekstri sínum. Sagði
Vilhjálmur að þrátt fyrir kjara-
samningana ættu fyrirtækin að
standa svipað og fyrir þá fram yfír
mitt sumar.
Þessar ráðstafanir taka gildi 1.
mars, samþykki Alþingi það sem
ríkisstjómin hefur lagt til.
o
INNLENT
Kauphækkunin
kemur strax
FIMM prósent kauphækkunin,
sem um samdist að kæmi til
framkvæmda við undirritun ný-
afstaðinna kjarasamninga, verð-
ur i launaumslögum fólks næst
þegar það fær útborgað að sögn
Vilhjálms Egilssonar, hagfræð-
ings Vinnuveitendasambands ís-
lands. Að vísu kemur þessi hækk-
un ekki nema á þijá síðustu
dagana í þessum mánuði, en á
rúman helming vikunnar ef fólk
fær útborgað vikulega.
„Engum kemur lækkun verðbólgu
eins vel og láglaunaf ólkinu ‘ ‘
— segir Magnús L. Sveinsson, formaður Verslunarmannafélags Reykjavíkur
„ÞAÐ SEM mér finnst standa upp úr í þessum samningum er það,
að lögð er megináhersla á aukinn kaupmátt, sérstaklega til þeirra
sem lægst hafa launin og samhliða þvi er lögð áhersla á það að
tryggja kaupmáttinn. Þetta eru meginatriði samninganna og þau
þýðingarmestu,“ sagði Magnús L. Sveinsson, formaður Verslunarfé-
lags Reykjavíkur, er hann var inntur álits á nýgerðum kjarasamning-
um Alþýðusambands íslands og Vinnuveitendasambands íslands.
„Hins vegar skal ég viðurkenna
það að hinar beinu launahækkanir
sem felast í þessum samningum,
eru ekki til þess að hrópa húrra
yfír, þegar tillit er tekið til þess
hvað taxtar eru lágir. Á móti kemur
að samkvæmt þeim aðgerðum sem
ríkisstjóminni er ætlað að fram-
kvæma og gert er ráð fyrir í samn-
ingunum, þá hjaðnar verðbólga
verulega umfram það sem áður var
ráð fyrir gert, í kjölfar lækkunar
skatta, þjónustugjalda ýmis konar
og vöruverðs og það er staðreynd
sem ekki verður horft framhjá að
engum kemur lækkun verðbólgu
eins vel og láglaunafólkinu. Ef þessi
markmið samningsins nást fram,
er óhætt að segja að um tímamóta
kjarasamninga er að ræða,“ sagði
Magnús ennfremur.
„Hvað aðra liði samningsins
snertir, þá vil ég nefna mjög þýðing-
armikið ákvæði um endurskoðun
kjarasamninga í landinu. Þessari
endurskoðun á að vera lokið fyrir
1. október næstkomandi og felst í
því að færa núverandi launataxta
nær raunverulega greiddum laun-
um í landinu. Við vitum að það er
mikið um yfírborganir og að þær
hafa farið vaxandi vegna þessara
óraunhæfu launataxta, sem við lýði
eru. Einnig eru ákvæðin um hús-
næðismál þýðingarmikil og bæta
að einhveiju marki úr því vand-
ræðaástandi sem ríkt hefur og allir
þekkja.
Það er að sjálfsögðu margt sem
gera þarf samhliða þessum samn-
ingum til að þau markmið sem
stefnt er að náist. Meðal annars
verður að lækka vexti, sem hafa
reynst bæði fyrirtækium og ein-
staklingum þungir í skauti. Það er
því fagnaðarefni að rætt er um að
lækka þá verulega og er mjög
mikilvægur liður í því að auka
kaupmátt launa,“ sagði Magnús.
„Ég vona að þetta séu farsælir
samningar, en það byggist að mestu
á því hver framvindan verður og
því hvemig stjómvöld taka á þess-
um málum. Fólk heldur að kaup
og kjör þess ráðist við samninga-
borðið, en það er ekki nema að litlu
leyti rétt, því stjómvöld hafa á
undanfömum árum ítrekað ógildað
kjarasamninga sem aðilar vinnu-
markaðarins hafa gert með sér og
þess vegna hefur farið eins og fólk
þekkir. Það er orðið langþreytt á
því að semja um kauphækkanir,
sem síðan eru strax teknar af þeim
aftur í formi aukinnar verðbólgu.
Ef markmið þessara samninga nást
ekki að þessu sinni, hefur ekki verið
brotið blað með þeim, en ef þeir
halda, hef ég trú á því að þeir geti
orðið upphafíð að nýjum vinnu-
brögðum við gerð kjarasamninga.
Mér fínnst að ýmsu leyti að nú
hafí ríkt meiri skilningur milli laun-
þega, vinnuveitenda og ríkisvalds
en oftast áður og aðilar sammála
um að leggja sig fram um að skila
raunhæfum kjarabótum til almenn-
ings,“ sagði Magnús L. Sveinsson
að lokum.