Morgunblaðið - 28.02.1986, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR. 28. FEBRÚAR 1986 29
ríkissjóðs á árinu 1986 eru áætlaðar
5.500 millj. kr., þar af á að afla
2.950 millj. kr. innanlands og 2.550
millj. kr. í útlöndum.
Lántökur Landsvirlqunar skulu
vera 540 millj. kr. Heimild Þróunar-
félagsins hf. til að taka 100 millj.
kr. erlent lán á árinu er felld úr
gildi. Lánveitingar Framkvæmda-
sjóðs íslands eru lækkaðar um 100
millj. kr. Erlendar lántökur sjóðsins
verða að auki lækkaðar um 500
millj. kr. og nema því 882 millj. kr.
í ár. Lántaka Byggðastofnunar er
lækkuð um 15 millj. kr. og verður
335 millj. kr.
^yg'&ingasjóðir
Með lánsfjárlögum fyrir árið
1986 var ákveðið að afla Bygging-
arsjóði ríkisins 1.150 millj. kr. með
sölu skuldabréfa til lífeyrissjóð-
anna. Ráðgert er að auka skulda-
bréfakaup lífeyrissjóðanna af
Byggingarsjóði ríkisins um 925
millj . kr. á árinu 1986 án þess að
kaup þeirra af öðrum fjárfestingar-
lánasjóðum skerðist frá því, sem
gert var ráð fyrir við afgreiðslu
lánsfjárlaga. Af þessu fé komi 300
millj. kr. sem viðbótarfjármagn til
sjóðsins og bætist við 200 millj.
kr., sem áformað er að veita til
húsbyggjenda sem eiga í greiðslu-
erfiðleikum. Þá er gert ráð fyrir að
625 millj. kr. fari til almennra út-
lána. Pramlag ríkissjóðs til Bygg-
ingarsjóðs ríkisins lækkar á móti
um 625 millj. kr. frá því sem fjárlög
áætluðu eða úr 1.300 millj. kr. í
675 millj. kr.
Jöfnunarsjóður
sveitarfélaga
Hlutdeild Jöfnunarsjóðs sveitar-
félaga í sölugjaldi lækkar í sam-
ræmi við breyttar verðlagsforsend-
ur. Þessi grein gerir ráð fyrir að
framlag ríkissjóðs til Jöfnunarsjóðs-
ins lækki úr 805 millj. kr. í 770
millj. kr.
Almennar skýringar
við frumvarpið
Ríkisstjórnin hefur kynnt sér
kjarasamning milli aðildarfélaga
ASÍ, VSÍ, VMS, Meistarasambands
byggingarmanna og Reykjavíkur-
borgar. Þá hefur ríkisstjómin feng-
ið í hendur yfírlýsingar aðila um
lífeyrismál og húsnæðismál. Samn-
ingsaðilar gera ráð fyrir að ríkis-
stjómin beiti sér fyrir ýmsum að-
gerðum á sviði efnahagsmála sem
ætlað er að draga úr verðbólgu og
greiða fyrir gerð kjarasamninga.
Þótt ljóst sé, að kjarasamnings-
drögin og tillögur samningsaðila
um aðgerðir af opinberri hálfu feli
í sér meiri hækkun launa og gjalda
fyrir ríkissjóð en ríkisstjómin hefði
taiið æskilegt er hún engu að síður
reiðubúin til að standa við yfírlýs-
ingar sínar og er þá við það miðað
að önnur heildarsamtök launafólks
geri áþekka launasamninga.
Ljóst virðist, að slíkir samningar
og það, sem þeim fylgir, muni valda
því að útgjöld þjóðarinnar í heild
fari nokkuð fram úr því sem ríkis-
stjómin hefur stefnt að til þessa
og haili myndist í ríkisbúskapnum.
En m.t.t. þess hversu mikilvægt það
er að nú náist ótvíræður og veruleg-
ur árangur í viðureigninni við verð-
bólguna vill ríkisstjómin taka
nokkra áhættu í þessu máli.
Akvörðun ríkisstjómarinnar er á
því byggð, að ekki verði verulegar
breytingar til hins verra á viðskipta-
kjörum eða öðrum ytri aðstæðum
þjóðarbúsins.
Ahrif kjarasamninganna og að-
gerðir ríkisstjómarinnar vegna
ýmissa atriða þeim tengdum hafa
verið metin m.t.t. líklegrar afkomu
ríkissjóðs á árinu 1986. Samkvæmt
fjárlögum fyrir árið 1986 nema
tekjur ríkissjóðs umfram gjöld 163
m.kr. Með þeim aðgerðum sem í
þessu frumvarpi felast em horfur
á því að rekstrarhalli ríkissjóðs verði
rúmar 800 m.kr. í eftirfarandi yfír-
liti em dregnar saman niðurstöður
áætlunar þessa fmmvarps um af-
komu ríkissjóðs með aðgerðum í
ríkisfjármálum og samanburður
sýndur við fjárlög 1986.
Sjá töflu 1
Tekjuhlið fjárlaga lækkar alls um
2.510 m.kr. eða um 6,6% frá niður-
stöðutölum fjárlaga. Lækkunin
skýrist að hluta af breyttum for-
sendum um verðlag á árinu 1986
og nemur hún alls 1.050 m.kr.
Önnur lækkun tekna er vegna
lækkunar skatta og aðflutnings-
gjalda.
Útgjöld ríkissjóðs lækka um
l. 485 m.kr. (3,9%), þar af um 1.080
m. kr. vegna breyttra forsendna um
verðlag og 625 m.kr. vegna lækk-
unar á framlagi til Byggingarsjóðs
ríkisins, en hins vegar er reiknað
með auknum útgjöldum vegna nið-
urgreiðslna á búvörum um 150
m.kr.
A lánahreyfíngum ríkissjóðs
verður sú breyting að afborganir
lána lækka um 150 m.kr., eingöngu
vegna breyttra forsendna um gengi
og verðlag. Aðalbreyting á lána-
hreyfingum rikissjóðs er sú að inn-
lendar lántökur hækka um 800
m.kr. og nema þær alls 2.950 m.kr.
Sjá töflu 2
í samkomulagi aðila vinnumark-
aðarins er gert ráð fyrir minni
launa- og verðlagsbreytingum en í
forsendum ijárlaga. Útgjaldaliðir
fjárlaga fyrir árið 1986 hafa því
verið endurskoðaðir í ljósi þessa.
Launagjöid lækka almennt um
2,2%. Onnur gjöld lækka almennt
um 4,5% nema vaxtagjöld ríkissjóðs
sem lækka mun meira. Neyslu- og
rekstrartilfærslum er breytt út frá
þeim almennu reglum sem gilda um
uppfærslu verðlags í fjárlögum.
Stofnkostnaður og fjármagnstil-
færslur lækka um 4,5% þar sem
slíkt fer ekki í bága við gerða verk-
samninga og ákvæði lánsfjárlaga.
Þá leiða nýjar forsendur til þess að
sértekjur stofnana lækka til sam-
ræmis.
Ofangreindar breytingar á launa-
og verðlagsforsendum fjárlaga fyrir
árið 1986 leiða til þess að launagjöld
samkvæmt þeim lækka um 225
m.kr. Rekstrargjöld stofnana og
stofnkostnaðarframlög lækka alls
um 560 m.kr., þar af vaxtagjöld
ríkissjóðs um 257 m.kr. Neyslu- og
rekstartilfærslur lækka um 345
m.kr., þar af lækka tilfærslur til !
almannatryggingakerfísins um 244
m.kr. Loks lækka sértekjur stofn-
ana um 50 m.kr.
Ríkisstjómin hefur ákveðið að
auka niðurgreiðslur á landbúnaðar- '
afurðum og hyggst veija til þess \
220 m.kr.
Sjá töflu 3
Tafla3
Lækkun tekna ríkissjóðs um 2 510 m. kr. er áætluö sem hér
segir:
m. kr.
Lækkun tekjuskatts ......................................... 150
Lækkun aðflutningsgjalda.................................... 580
Lækkun innflutningsgjaldsaf bensíni......................... 150
Lækkun launaskatts.......................................... 250
Niðurfelling verðjöfnunargjalds af raforku............... 330
Almenn lækkun vegna breyttra verðlagsforsendna......... 1 050
Alls 2 510
Jón Baldvin um samninga ASI og VSÍ:
Samrýmast sjónarmið-
umjafnaðarmanna
— Ríkisstjórnin niðurlægð, sagði Svavar Gestsson
Lífeyrir almannatrygginga
mun hækka í samræmi við launa-
hækkanir, samkvæmt samningi
ASÍ og VSÍ, sagði Þorsteinn Páls-
son, fjármálaráðherra, í Samein-
uðu þingi í gær. Auk þess mun
tekjutrygging hækka tíl sam-
ræmis við þær sérstöku láglauna-
bætur sem samningarnir gera
ráð fyrir. — Fjármálaráðherra
sagði gerða samninga tilraun tíl
þjóðarsáttar um verulega iækk-
un verðbólgu og aukinn kaup-
mátt. Það sem nú hafi gerzt er
nýlunda, sagði ráðherrann, og
samátak ríkisstjórnar og aðila
vinnumarkaðar.
Jafnaðarmenn vilja
allt til vinna
Jón Baldvin Hannibalsson
(A.-Rvk.) kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár í Sameinuðu þingi í gær
í tilefni kjarasamninga ASÍ og
VSÍ. Hann sagði jafnaðarmenn vilja
allt til vinna að sá árangur, sem
að væri stefnt í hjöðnun verðbólgu
og styrkingu kaupmáttar, næðist í
reynd. Sá lífskjarasáttmáli, sem
gerður hafi verið, kæmi uni margt
heim og saman við sjónarmið, sem
jafnaðarmenn hafi lengi barist fyrir.
Formaður Alþýðuflokksins sagði
samning aðila vinnumarkaðarins
kröfu um það, að ríkisstjómin tæki
upp breytta stefnu í efnahagsmál-
um og tryggja þurfi, að staðið yrði
við þau fyrirheit stjómvalda, sem
samningamir væm að hluta til
byggðirá.
Þingmaðurinn velti því fyrir sér,
hvað gæti helzt torveldað vegferð
að settum markmiðum. Hann
nefndi til hallarekstur ríkissjóðs,
lántökur í stað lækkunar á ríkisút-
gjöldum og eignaskattsauka, veika
stöðu sjávarútvegs og landsbyggðar
og viðskiptahalla í kjölfar aukins
kaupmáttar.
Vanda ríkissjóðs vildi hann mæta
með því að skera enn niður ríkisút-
gjöld og hækka skatta á forrétt-
indahópum, sem sloppið hafí um
möskva skattakerfísins. Hann tal-
aði um sérstakan eignaskattsauka
í því sambandi og skatta á banka.
Batinn nýttur
til kaupmáttarauka
Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, minnti á að rík-
isstjómin hefði sent aðilum vinnu-
markaðarins formlegt tilboð um
stjómvaldsaðgerðir til að greiða
fyrir samningum, sem fælu í sér
lækkun verðbólgu og styrkingu
kaupmáttar. Samningur sá, sem nú
væri til staðar, væri að vísu ekki
alfarið að forskrift ríkisstjómarinn-
ar, en hinsvegar ekki það fjarri
henni, að útilokað hafi endanlega
samstöðu stjómvalda og samnings-
aðila.
Forsætisráðherra gerði grein
fyrir lækkun tekjuskatts, lækkun
vaxta, lækkun á verðlagi opinberrar
þjónustu, afnámi verðjöfnunar-
gjalds á raforku, lækkun á tollum,
iækkun á benzíni og olíum, niður-
fellingu launaskatts í útflutnings-
greinum o.fl., sem yrðu framlag
ríkisvaldsins til að styrkja kaupmátt
í landinu. Allt leiddi þetta til tekju-
taps og útgjaldaauka fyrir ríkissjóð,
sem leiddi til þess að endurskoða
yrði heildartekjuöflun hans í næstu
framtíð.
Ráðherrann sagði að búvörur
myndu ekki hækka 1. marz nk. eins
ogtil hafistaðið.
Réttlætanlegt
að ríkissjóður
taki nokkra áhættu
Þorsteinn Pálsson, fjármála-
ráðherra, sagði m.a. að íslendingar
hafí um langt árabil staðið þann
veg að kjarasamningum, að efna-
hagsmarkmiðum stjómvalda hafí
verið kollvarpað - og verðbólga
brennt upp meintar kjarabætur á
stuttum tíma. Kjarasamningar nú
byggðust hinsvegar á öðmm for-
sendum. Þjóðarsátt hafí verið gerð
um verulega lægra verðbólgustig.
Viðskiptabati væri nýttur til kjara-
bóta, sem hinsvegar þýddi það, að
hann nýttist ekki til að greiða niður
erlendar skuldir. Ríkissjóður axlaði
tekjutap og útgjaldaauka upp á
1250 m.kr. 1986, sem þýddi rekstr-
arhalla hans og auknar innlendar
lántökur. En réttlætanlegt væri að
taka nokkra áhættu í ríkisfjármál-
um til þess að ná þeim markmiðum,
sem að væri stefnt.
Fjármálaráðherra sagði þá þjóð-
arsátt, sem orðin væri, byggða á
hugmyndum er ríkisstjómin hafí
sett fram við aðila vinnumarkaðar-
ins fyrr á þessu ári. Ríkisstjómin
hafí sett fram hliðstætt tilboð 1984.
Þá hafí þvi ekki verið sinnt, en
samið á verðbólgunótum. Nú væri
hinsvegar reynd ný leið, sem þýddi
hjöðnun verðbólgu, nokkrar kjara-
bætur, vinnufrið og meira jafnvægi
í efnahagslífi og þjóðarbúskap.
Ráðherrann sagði bætur al-
mannatrygginga hækka _ til sam-
ræmis við samninga -ASÍ og VSÍ
og tekjutryggingu til samræmis við
sérstakar launabætur tii láglauna-
fólks, samkvæmt hinum nýja kjara-
sáttmála.
Ríkisstjómin niðurlægð -
vantraust frá ASÍ og VSÍ
Svavar Gestsson, formaður
Alþýðubandalagsins, sagði m.a.,
að engin ríkisstjóm hafí verið niður-
lægð sem þessi — í samningum
ASI og VSI. í efnisatriðum samn-
inganna fælist algjört vantraust á
ríkisstjómina. Samningamir fælu í
sér kröfu um stefnubreytingu í öil-
um helztu þáttum efnahagsmála.
Ríkisstjómin á ekki annars kost en
hlýða, lið fyrir lið, eða segja ella
af sér. Þétta jafngildir því að stétta-
þing hafí sett fram vantraust á rík-
isstjóm, samhljóða.
Samningamir ákveða stefnu í
ríkisfjármálum, skattamálum,
gengismálum, verðlagsmálum,
vaxtamálum, húsnæðismálum, líf-
eyrismálum og ýmsum félagsmál-
um. Það em þeir sem ákveða að
nota góðæri til að keyra verðbólgu
niður.
Kröfugerð ASÍ og VSÍ á hendur
ríkisvaldinu em vantraust á stjóm-
arsteftiuna, sagði Svavar. Hún ætti
í raun að fara frá. Hún þarf og
vaxandi aðhald, bæði hjá þingi og
þjóð. Næsta skrefíð til að hirta
stjómarflokkana er á pólitískum
vettvangi, í sveitarstjómarkosning-
um.
Stefnumörkun ofan
úr Garðastræti
Sigríður Dúna Kristmunds-
dóttír (Kl.-Rvk.) sagði eftiislega
að ríkisstjómin hefði tekið við fyrir-
mælum frá aðiium vinnumarkaðar-
ins ofan úr Garðastræti. Hver fer
með efnahagsstjóm í þessu landi,
spurði hún. Það fara að vera áhöld
um það. Ríkisstjóm íslands fær sín
fyrirmæli utan frá.
Þingmaðurinn sagði þingheim
hafa íjallað um tekjuöflun ríkissjóðs
og ráðstöfun ríkissjóðstekna við
fjárlagagerð. Þau Qárlög reynist
hinsvegar haldlítil. Aðilar, sem
þingi í Garðastræti, hafí séð ástæðu
til að haga málum á annan veg.
Ríkisstjómin segi já, já. Hverskonar
framkoma er þetta við Alþingi?
Alþingi fær það hlutverk að sam-
þykkja tillögur ofan úr Garðastræti
- og er sagt að flýta sér að því.
Þannig er nú komið fyrir þingræð-
inu í landinu.
Kaupmáttur frystur
Stefán Benediktsson (Bj.-Rvk)
lýsti gerðum samningum ASÍ og
VSÍ sem samningum um frystingu
kaupmáttar. Fólk lifí ekki frekar
af láglaunum eftir þessa samninga
en fyrir. Hinn tvöfaldi vinnudagur
haldi velli í samfélaginu, ef endar
eigi að nást saman.
Ríkisstjómin hefur fylgt fram
láglaunastefnu í þágu atvinnuveg-
anna. Gerðir samningar staðfesti
orðna kaupmáttarrýmun og ftysti
kaupmáttinn. Launakostiiaður
hækki ekki í hlutfalli við verðlag.
Ríkisstjóminni er sagt að taka
1.800 m.kr. lán og greiða niður
verðbólguna. Niðurlæging ríkis-
stjómar, Alþingis og stjómkerfís
sýnir, að stjómkerfi okkar er ónýtt.
Kristín S. Kvaran (Bj.-Rvk.)
sagði m.a. að ánægjulegt væri að
samningar tækjust og verðbólga
lækkaði. Hinsvegar væri það ekki
ánægjulegt að hinn almenni laun-
þegi gæti ekki treyst ríkisstjóminni, -+r
vegna biturrar reynslu. Þessir
samningar em því miður blekkinga-
leikur, sagði þingmaðurinn.
Efnisatriði skipta
meira máli
en formsatriði
Jón Baldvin Hannibalsson taldi
suma talsmenn stjómarandstöðu
leggja meiri áherzlu á formsatriði
þess, sem hér væri rætt, en efnisat-
riði. Ef samningar þeir, sem gerðir
hafí verið, væra réttvísandi, þá
skipti innhald þeirra meira máli en .
hitt, hvem veg málið kæmi til kasta
Alþingis. Hinsvegar yrði hlutdeild -
ríkisstjómar og Alþingis trúverð- ]
ugri, ef þessir aðilar gerðu það |
auðveldara að ná settum markmið-
um, t.d. með frekari niðurskurði
ríkisútgjalda og hækkun skatta á i
eignirábanka.
Steingrímur Hermannsson f
forsætisráðherra kvað það fjar- ;
stæðu að kjarasamningar, sem i
gerðir væra í skjóli ríkisstjómarinn- l
ar og að hluta til samræmis við J
stefnumörkun af hennar hálfu, s
væra vantraust á hana. Ljóst væri
og að aðgerðir stjómvalda í þessum
eftium yrðu að haldast í hendur við *■
það sem gerðizt á hinum almenna
vinnumarkaði.
Þorsteinn Pálsson fjármála-
ráðherra svaraði fyrirspum um
bætur almannatrygginga, sem
hann sagði hækka til samræmis við
gerða samninga á vinnumarkaðin- !
um og ákvæði um sérstakar bætur f
á lægstu laun.