Morgunblaðið - 23.04.1986, Qupperneq 27

afar einfaldur og auðvelt er að gera
sér glögga grein fyrir væntanlegri
greiðslubyrði. Lagt er til að árlegum
gjalddögum verði fjölgað úr tveim-
ur, eins og nú er, í fjóra. Er það
gert til þess að jafna greiðslubyrð-
inni á árið.
11. Umnámsstyrki.
Eins og áður greinir munu um
15% af heildarúthlutunum Lána-
sjóðsins ekki endurgreiðast sam-
kvæmt gildandi lögum. Þannig er
nú verið að úthluta styrkjum til
námsmanna, sem því nemur. Eins
og nú er í pottinn búið er það alls-
endis óvíst nákvæmlega hverjir
styrkina hljóta fyrr en að liðnum
40 árum frá upphafi endurgreiðslu.
Ljóst er þó að aðaláhrifavaldamir
em: fjárhæð láns að námi loknu og
tekjur á endurgreiðslutíma. Mennt-
un er þjóðhagslega hagkvæm. Ekki
er það einungis viðkomandi náms-
maður sem alltaf nýtur hagnaðarins
heldur einnig þjóðfélagið allt. Meðal
annars með hliðsjón af þessu þykir
eðlilegt að leggja til að tekið verði
upp víðtækt, markvisst styrkja-
kerfi. Styrkimir verði kallaðir
styrkir en ekki lán, svo sem nú er,
og ákveðið verði fyrirfram hveijir
hljóti þá. Einnig er lagt til að lítill
hluti styrkfjár Lánasjóðsins verði
notaður til þess að verðlauna náms-
menn, sem skara framúr. Lagt er
til að styrkir Lánasjóðsins verði með
þrennu móti.
a. Ferðastyrkir til námsmanna,
sem em í lánshæfu námi og verða
að stunda nám fjarri heimilum sín-
um. Em það svipaðir styrkir og
ferðastyrkir samkvæmt núgildandi
lögum.
b. Námsstyrkir til framhalds-
náms á háskólastigi. Styrkir þessir
em til þess að stuðla að því að
námsmenn fari í framhaldsnám að
loknu háskólanámi, án þess að
þurfa að safna óhæfilegum náms-
skuldum. Ekki er gert ráð fyrir
því að námsstyrkir rýri rétt manna
til námslána.
c. Námsstyrkir til þeirra, sem
ljúka lokaprófi á framhaldsskóla-
stigi, með sérstaklega góðum
árangri. Þess er vænst að styrkir
þessir verði hvatning til náms-
manna um að standa sig vel og
leggja hart að sér við námið. Ætla
má að þetta muni stuðla að betri
námsárangri. Rétt er að Lánasjóð-
urinn geri jafnan opinberlega grein
fyrir því hvetjir hljóti slíka styrki.
Ég hefi þá lokið við að skýra í
stómm dráttum frá innihaldi þess
frv. t.l. um LÍN, sem ég mun áfram
beita mér fyrir að lögfest verði á
Alþingi. Af þessari greinargerð
mega menn sjá að sá áróður, sem
uppi hefir verið hafður um aðför
mína að námsmönnum er óhróður
og út í hött. Við ætlum að halda
áfram að greiða götu námsmanna
með það fyrir augum að jafna að-
stöðu allra til náms og að girða
fyrir að nokkur verði af námi fyrir
fátæktar sakir.
Ég mun nú í stómm dráttum
gefa upplýsingar um stöðu LÍN og
áætlanir um framvindu mála hans.
I. Reglugerðarbreytingar.
I. Reglugerðarbreyting frá 3.
janúar 1986, sem náði til lánveit-
inga fyrir desember 1985 til mars
1986.
Framkvæmd var miðuð við:
A. ísland: Krónutala fram-
færslugmnns óbreytt frá því sem
er tímabilið sept.-nóv. 1985.
B. Erlendis: Krónutala fram-
færslugmnns óbreytt miðað við
þann mynteiningafjölda sem í gildi
varsept.-nóv. ágengi 30.11.85.
Áhrif: Reglugerðarbreytingin fól
í sér að hvorki var tekið tillit til
verðlagsbreytinga í námslandi né
breytinga á gengi erlendra gjald-
miðla frá 30.11.85 til þess dags sem
lán var veitt. Þetta hvoru tveggja
leiddi til þess að áhrif reglugerðar-
breytingarinnar urðu mismunandi
eftir námslöndum.
II. Reglugerðarbreyting frá 2.
apríl 1986 sem nær tii lánveitinga
fyrir apríl og maí og þar til annað
verður ákveðið.
Framkvæmd er miðuð við:
A. ísland: Krónutala fram-
færslugmnns óbreytt frá því sem
var tímabilið sept.-nóv. 1985.
B. Erlendis: Framfærslugmnnur
hvers námslands framreiknaður (í
mynteiningum) miðað við meðal-
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL1986
27
verðlagsbreytingar í viðkomandi
landi (samkv. upplýsingum frá
OECD) og síðan lækkaður um jafn-
gildi þess sem kaupmáttur gmnn-
framfærslu á íslandi hefur lækkað
miðað við breytingar á framfærslu-
visitölu. Lán verða greidd út miðað
við gengi á þeim degi sem það er
veitt.
Áhrif: Með reglugerðarbreyting-
unni er stefnt að því að hlutfallsleg
leiðrétting kaupmáttar námslána
verði sú sama í öllum námslöndum.
III. Vegna umræðna um áhrif
reglugerðarbreytinganna á náms-
lán em hér sýndar niðurstöður
samanburðar á þessum áhrifum á
gmnnframfærslu í 4 löndum á
námsárinu 1985-1986 í heild, m.v.
9 mánaða námstíma.
1. Áætlun um aðra liði en náms-
lán hefur ekki verið endurskoðuð
enn sem komið er.
Samkvæmt þessari niðurstöðu
þarf ríkisstjóm og Alþingi að sjá
fyrir á hausti komanda 258 milljón
króna Qárútvegun vegna LIN og
hlýt ég nú, til að eyða allri óvissu,
að lýsa yfir að ég mun beita mér
fyrir að svo muni verða gert: enda
hefi ég samþykkt ríkisstjómarinnar
fyrir þessari yfirlýsingu.
3. Rekstur skrifstofu
Í meginatriðum hefur verið unnið
að endurskipulagningu á skrifstofu
LÍN á gmndvelli hugmynda Hag-
vangs sem fram komu í drögum
að skipuriti verka í febrúar sl. Hér
á eftir er getið um nokkur atriði.
I. Skipulag
Grunnframfærsla í ísl. kr.
fyrir námsárið 1985-1986 í heild
ísland USA Danmörk 1 y-Þýzkal.
Án reglugerðarbr. 202.539 300.727 199.700 191.416
Með reglugerðarbr. 188.136 287.717 187.624 180.403
Mism. 14.403 13.010 12.076 11.013.
Vií% 7.11 4.33 6.05 5.75
2. Áætlaðar lánveitingar LÍN
1986.
I. í upphaflegri fjárhagsáætlun
LÍN, sem unnin var vegna fjárlaga-
gerðar fyrir árið 1986, var gert ráð
fyrir að lánveitingar á árinu 1986
myndu nema um 1.655 mkr. Seinni
hluta janúar var þessi áætlun end-
urskoðuð með hliðsjón af reglugerð-
arbreytingunni frá 3. janúar og
vom áhrif hennar, miðað við að hún
gilti allt árið 1986, áætluð um 220
mkr. til lækkunar. Samtímis fór
fram endurskoðun á áætlun um
íjölda námsmanna og leiddi það til
þess að áætlunin lækkaði um 70
mkr. Áætlaðar lánveitingar hljóð-
uðu því upp á um 1.365 mkr. eða
290 mkr. lægri upphæð en áður.
Við þessi skilyrði og miðað við
óbreytta áætlun um aðra þætti í
rekstri LÍN var gert ráð fyrir að
fjárvöntun sjóðsins næmi um 350
mkr.
II. Samkvæmt nýlegri bráða-
birgðaendurskoðun á áætluðum
fjölda lántakenda á vormisseri
benda fyrirliggjandi upplýsingar,
sem því miður verður að taka með
fyrirvara um sinn, til þess að í fyrri
áætlunum hafi fjöldi lántakenda
verið verulega ofmetinn og eru
áhrifin á lánveitingar á árinu áætl-
uð 120 mkr.1 miðað við að reglu-
gerðin frá 02.04. sl. gildi út árið.
Miðað við þetta og annað óbreytt,
yrði fjárvöntun sjóðsins um 230
mkr.
1. Brúttó áhrif miðað við 1.655
mkr. áætlun 135 mkr. Lækkun á
áhrifum reglugerðarbreytingar -r
15 mkr. og afgangur er 120 mkr.
III. Ef gert er ráð fyrir því að
framfærslugrunnur vegna lánveit-
inga eftir 1. júní 1986 verði upp-
færður miðað við verðbreytingar
eftir þann tíma, samkvæmt fyrir-
liggjandi verðlagsspám, er gert ráð
fyrir að lánveitingar hækki um 30
mkr. (verði 1.275 mkr.) með sam-
svarandi áhrifum á fjárvöntun
sjóðsins (verði 260 mkr.)
IV. Niðurstaðan miðað við ofan-
greint verður:
Lánveitingar miðað við upphaf-
lega áætlun 1.655 mkr. Áhrif vegna
endurmats á fjölda námsmanna
(70+135) + 205 mkr. Áhrif reglu-
gerðarbreytinga að teknu tilliti til
endurmats á fjölda námsmanna og
forsendu skv. III. (220-15-30) +
175 mkr. Áætlaðar lánveitingar
1.275 mkr.
Breytingar á stjómskipulagi og
verkaskiptingu em að talsverðu
leyti komnar til framkvæmda og
gert er ráð fyrir að þeim verði að
mestu lokið 1. júní nk. Markmið
þessara breytinga er að'gera verka-
skiptingu markvissari, þannig að
vinnsluhraði og skilvísi í vinnslunni
vaxi og skil verkþátta verði eðlilegri
en nú er.
II. Þjónusta
Megináherslu þarf að leggja á
að bæta þjónustu sjóðsins við náms-
menn, auka og bæta upplýsingar
til þeirra og tryggja þeim fljóta og
greinargóða afgreiðslu sinna mála.
Á þessum vettvangi er nú unnið
að allmörgum þáttum. Þjónusta um
síma og póst verður stóraukin.
Afkastageta símakerfisins verður
aukin og sérstakir starfsmenn verða
í símaþjónustu. Gera má ráð fyrir
að hagræðið af því að nota síma-
þjónustuna muni létta á afgreiðslu
sjóðsins. Þá er í undirbúningi að
auka upplýsingastreymi til náms-
manna um stöðu mála þeirra hjá
sjóðnum, svo sem með því að senda
þeim staðfestingu á móttöku gagna,
áætlanir um lán o.s.frv.
í afgreiðslu hafa mannaskipti
verið tíð og í raun hafa í þessum
erfiðu störfum verið þeir starfs-
menn sjóðsins sem hafa minnsta
reynslu og þekkingu á starfseminni.
Til að bæta hér úr er nú í undir-
búningi breyting á verkaskiptingu
em miðast við að afgreiðsla verði í
höndum þeirra starfsmanna sem
reynslu hafa. Unnið er að endur-
hönnun svokallaðra reiknimiða í
þeim tilgangi að gera þær upplýs-
ingar, sem þar koma fram um út-
reikning námslána, aðgengilegri og
skiljanlegri fyrir námsmenn. Sömu-
leiðis stendur yfir endurhönnnun á
umsóknareyðublöðum og öðrum
fylgiblöðum, sem tengjast lánsum-
sóknum í þeim tilgangi að fækka
þeim og auðvelda notkun þeirra.
Lögð hafa verið drög að því sem
kalla mætti „vinnslueftirlitskerfi"
sem ætlað er að fylgjast með og
greina hvemig vinnsla umsókna
stendur. Með því er stefnt að því
að draga úr hættunni á því að mál
„súmi“ í meðfömm sjóðsins.
III. Tölvuvæðing
Verið er að taka í notkun nýtt
töluvkerfi vegna útreiknings náms-
lána og mun það bæði stytta úr-
vinnslutíma og skapa mun betri
skilyrði til markvissrar áætlana-
V. Fjárhagsáætlun LÍN 1986.
ÚT Launakostn.
Rekstur
Afborganir
Vaxtagjöld
Námslán
Ferðast.
---------Alls
Afborganir
INN
Vaxtatekjur
Framlög
Lántökur
_________Alls
Fjárvöntun:
Fjárlög Áætlun LÍN Bráðab.
1986 v/fjárlagag. áætlun11 LÍNap. ’86
4,9 15,6 15,6
4,3 14,0 14,0
111,6 106,5 106,5
116,1 137,7 137,7
1.062,4 1.655,9 1.275,0
58,4 58,4 58,4
1.357,7 1.988,1 1.607,2
16,5 26,2 26,2
76,2 58,3 58,3
865,0 865,0 865,0
400,0 400,0 400,0
1.357,7 1.349,5 1.349,5
638,6 257,7
gerðar og alhliða úrvinnslu úr
gagnagrunni sjóðsins. Þá hefur
verið ákvqðið að ráðast í gagngera
endurskoðun á eldri tölvukerfum
jafnframt því sem athugaðir verða
möguleikar á því að tengja tölvu-
kerfi LÍN við tölvukerfi þeirra aðila
sem veita LÍN upplýsingar.
Rétt er að taka það fram að sú
u.þ.b. 10 daga töf sem orðið hefur
á afgreiðslu lána nú í apríl stafar
af því að ekki tókst í tæka tíð að
ljúka gerð áðumefnds útreiknings-
forrits, en vinna við það hófst í lok
janúar. Hins vegar er ljóst að þetta
forrit mun í framtíðinni auðvelda
að standa við þær tímasetningar
er um afgreiðslu lána gilda.
IV. Annað
Hafnar eru viðræður við Lands-
banka íslands um hvort og þá
hvemig megi auka þátttöku banka-
kerfisins í starfsemi sjóðsins.
Ég vil svo að lokum láta í ljós
þá von mína, að við hér á hinu háa
Alþingi bemm gæfu til að finna
færsæla lausn á þessu máli og lát-
um þá nauðsyn ganga fyrir póli-
tískri skákmennsku í atkvæðatafli.
Við ætlum að styðja og styrkja ís-
lenzk ungmenni til náms af því sem
það er áreiðanlega arðgæfasta fjár-
ráðstöfun sem hugsast getur. En
það er öllum fyrir beztu að agi og
regla sé á öllum fjármálareiðum.
Fyrir því mun ég beita mér af fullri
hörku og er þess fullviss að við
munum ná höndum saman við
námsfólk um skipan mála, sem
öllum verður fyrir bestu."
Ólafsfjörður:
Sjálfstæðis-
menn ákveða
framboðslista
Ólafsfirði.
ÁKVEÐINN hefur verið
framboðslisti Sjálfstæðis-
flokksins vegna bæjarstjórn-
arkosninganna í Ólafsfirði 31.
maí:
1. Bima Friðgeirsdóttir húsmóðir
2. Sigurður Bjömsson lögreglumað-
ur.
3. Óskar Þór Sigurbjömsson skóla-
stjóri.
4. Þorsteinn Ásgeirsson fram-
kvæmdastjóri.
5. Gísli FViðfinnsson formaður Sjó-
mannafélags Ólafsfjarðar.
6. Gunnar Þór Magnússon fram-
kvæmdastjóri.
7. Þorsteinn Þorvaldsson sparisjóðs-
stjóri.
8. Klara J. Ambjömsdóttir húsmóðir.
9. Guðmundur Þór Guðjónsson
bankamaður.
10. Snjólaug Jónmundsdóttir hár-
greiðslumeistari.
11. Aðalheiður Jóhannsdóttir hús-
móðir.
12. Þorbjöm Sigurðsson stýrimaður.
13. Ingibjörg Guðmundsdóttir verka-
kona.
14. Jakob Ágústsson rafveitustjóri.
Sinavik í Reykjavík:
Gefur Umsjónarfélagi ein-
hverfra barna 45.000 kr.
Þann 17. apríl síðastliðinn afhenti Sinavik í Reykjavík Umsjónarfélagi
einhverfra bama 45.000 krónur að gjöf. Peningunum verður varið
til að styrkja foreldri úr hópi félagsmanna til farar á samnorrænt
vinnuþing í Finnlandi, þar sem fagfólk fjallar um meðferð og kennslu
einhverfra bama. Á myndinni em stjómir félaganna og var hún tekin
við þetta tækifæri.
EGG-leikhúsið:
Aukasýningar á Ellu
MORGUNBLAÐINU hef ur borist
svohljóðandi fréttatilkynning frá
EGG-leikhúsinu:
„Vegna mikillar aðsóknar og
Qölda áskorana, verða tvær auka-
sýningar á leikritinu Ella eftir H.
Achternbusch í þýðingu Þorgeirs
Þorgeirssonar, sem EGG-leikhúsið
hefur sýnt að undanfömu, en síð-
ustu sýningar áttu að vera um síð-
ustu helgi.
Fyrri aukasýningin verður á
fimmtudag (sumardaginn fyrsta)
og hefst kl. 21:00 og hin seinni
sunnudaginn 27. apríl og hefst hún
kl. 17:00. Sýning EGG-leikhússins
á ELLU þykir all nýstárleg og hefur
hlotið einróma lof gagnrýnenda.
Með hlutverkin fara Kristín Anna
Þórarinsdóttir og Viðar Eggertsson
og víkja þau ekki af sviðinu meðan
á sýningunni stendur, frekar en
hænumar sex sem þar vappa um.
Sýningamar verða sem fyrr í leik-
húsinu, kjallara Hlaðvarpans, Vest-
urgötu 3.“
Drangey seldi
í Cuxhaven
SKUTTOGARINN Drangey frá
Sauðárkróki seldi afla sinn á þriðju-
dag í Cuxhaven. Drangey seldi alls
130 lestir, mest kola en einnig ufsa
og þorsk. Heildarverð var
5.903.500 krónur, meðalverð 45,46.
Tvö skip til viðbótar selja afla sinn
erlendis í þessari viku.
m A
<£ Gódcm daginn!