Morgunblaðið - 08.07.1986, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚLÍ 1986
13
Sumartónleikar
í Skálholti
Stúdentakór frá Arósum
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Sumartónleikar í Skálholti hófust
nú um helgina og ráðgerðir tón-
leikar þar um næstu helgar, þó
með þeirri undantekningu sem er
svo nefnd Skálholtshátíð, er verð-
ur sunnudaginn 20. júlí. Tvennir
tónleikar eru haldnir hvem laug-
ardag en sunnudaginn eftir verður
að fella niður aðra tónleikana
Að þessu sinni voru seinni tón-
leikar helgarinnar mjög svipaðir
þeim fyrri, hvað snertir efnisval
og flytjendur. Tónleikamir hófust
á flautudúett, nú þeim fyrsta í
e-moll eftir Wilhelm Friedemann.
Samleikur Manuelu Wiesler og
Einars Grétars Sveinbjömssonar
var einstaklega fallegur, einkum
þó í hæga þættinum, sem er í
gerð eins og samtal. Annað verk-
efni tónleikanna var g-moll partít-
an, sú fyrsta af sex einleiksverk-
um fyrir fíðlu, eftir Johann
Sebastían Bach. Einar hefur
mikla tækni en leikur oft ógæti-
lega, er of kappsfullur, eins og í
fúgunni. Þrátt fyrir ýmsa hnökra,
var margt mjög fallega gert og
af mikilli leiktækni hjá Einari
Grétari.
Manuela Wiesler lék þriðja
verkið og var það sónata fyrir
einleiksflautu, eftir Carl Philipp
Emeanuel. I efnisskrá er verkið
númerað 169 en undir því númeri
er consert fyrir orgel eða cembal
og strengi. Sónata í a-moll, fyrir
flautu er númeruð W-132 og er
vegna messu. Það er nokkuð
bagalegt, þeim er vildu eða gætu
frekar komið þann daginn og
missa fyrir bragðið af öðmm tón-
leikunum. Á fyrstu tónleikunum
komu fram þau Manuela Wiesler
og Einar Grétar Sveinbjömsson
og fluttu tvo dúetta, eftir Wiihelm
Friedemann og Carl Philipp
Emanuel Bachssyni og föður
þeirra, Johann Sebastian. Wilhelm
Friedemann var mikill ævintýra-
maður og varð honum því laust í
hendi, það sem aðrir styðja sig
við, enda lauk hann ævi sinni ör-
sú sónata samin 1747. Það kann
að þykja lítilsvert að hafa gát á
númerum en því er til að svara,
að mörg verk hafa ranglega verið
talin eftir þessa heiðursmenn.
Sónatan eftir Carl er sérkennileg,
þar sem leikið er bæði með styrk-
leikabreytingar og taktskil. Mikil
hætta er að þessum breytingum
sé ofgert í flutningi en hjá Manu-
elu Wiesler var þessi leikur með
takt og styrk í upphafsþættinum
einkar fallega útfærður. Síðari
þættirnir voru glæsilega leiknir.
„Þar bar hvergi skuggann á og
synd að mega ekki klappa slíkum
snillingi lof í lófa, sem Mauela
Wiesler er. Síðasta verkið var svo
fimmti dúettinn, eftir Wilhelm
Friedemann, í f-moll. í þessu verki
var samleikur Manuelu Wiesler
og Einars Grétars frábærlega fal-
legur og miðþátturinn sérstak-
lega. Sú samtalssnilli er kemur
fram í samfléttum stefjanna var
einstaklega fallega leikin og
hljómaði eins og samtal elskenda,
elskulega áleitið, en umfram allt
fallegt.
snauður og umkomulaus. Dúett-
inn sem tónleikamir hófust á er
sá fjórði af sex dúettum fyrir tvær
flautur, sem voru líklega samdir
í Dresden 1733 til 46. Samleikur-
inn bar nokkur merki þess, að
flautan fær sterkara svar í endur-
óman kirkjunnar en fiðlan, þó
samleikur þeirra væri mjög góður
einkum í öðrum þættinum. Annað
verkið á efnisskránni var eina
sónatan eða partítan sem Johann
Sebastían samdi fyrir einleiks-
flautu. Partítan í a-moll er
númeruð 1013 og talin samin fyr-
ir 1720. Manuela Wiesler blátt
áfram söng þetta fallega verk og
það er á slíkum stundum sem
bann við því að klappa er óþægi-
legt, reyndar eins og allar kjána-
legar reglur eru til ama.
Tónleikunum lauk méð dúett eftir
Carl Philipp Emanuel. Vegna þess
að verkin eru ekki greinilega núm-
eruð í efnisskrá, er trúlega nokkuð
óljóst um hvaða verk er verið að
ræða. Þrír dúettar eða sónötur
eins og verk eru oft nefnd voru
gefín út undir nafni Carls Philipps
en munu að réttu vera eftir Jó-
hann Christian, þann sem nefndur
er Lundúna-Bach. Þetta er talið
hafa ruglast, því Jóhann var á
ellefta ári er faðir þeirra lést og
er því alinn upp af Carli er einnig
kenndi drengnum tækni fjölskyld-
unnar í tónsmíðum og hljóðfæra-
leik. Hvað sem þessu líður þá var
samleikur Manuelu Wiesler og
Einars Grétars Sveinbjömssonar
mjög fallegur.
Stúdentasöngvar voru í eina tíð
merkilegur þáttur í menningarlífi
Norðurlanda og karlakórar, er
tengdust viðeigandi menntastofn-
unum, oft nær einu söngsamfé-
lögin sem þá héldu tónleika. Nú
hefur svo til skipast að sérstaða
stúdentasamfélaganna hefur
horfíð og þeir sönghópar, sem
tengjast skólastarfínu í dag eru
nær undantekningalaust orðnir
blandaðir, því konur hafa nú af
miklum krafti sótt sér þau forrétt-
indi sem karlar hér fyrrum sátu
einir að og það er að menntast.
Eitthvað er enn um það, að sú
gamla hefð stúdentakóranna sé
endurvakin eða reynt að halda
henni við, en eins og gildir með
allan karlakórssóng, að slík iðkun
er á undanhaldi í samfélagi sem
þroskast hefur svo, að öll tónlist
er tiltæk til iðkunar. Tónleikar
stúdentákórsins frá Árhúsum er
þeir héldu í þjóðkirkjunni í Hafn-
arfírði, hófust á dönskum söngv-
um, sem sumir hveijir voru fallega
sungnir, einkum söngvamir eftir
Gade og Lange-Múller og þrjú
mjög falleg lög eftir Carl Nielsen.
Musgrave-ballaðan eftir Britt-
en var helst til of erfítt viðfangs-
efni fyrir ekki raddmeiri kór, sem
nýtur sín best í einföldum söng-
lögum. ítalska salatið, sem er
samið við alls konar „músik" orð,
var skemmtilega uppfært og af
þeirri gamansemi, léttri og elsku-
legri sem Danir em þekktir fyrir.
Einsöngvari með kómum var Ole
Hedegaard ágætur söngmaður er
söng nokkur lög með undirleik
Lone Karsson. Stjómandi kórsins
er Per Worsöe Laursen sem hefur
æft kórinn og unnið vel úr frekar
litlum efnum, að minnsta kosti
kvað tenorana varðar.
Sumartónleikar
í Skálholti II
Blaðað í tímaritum
Erlendar bækur
Jóhanna Kristjónsdóttir
Miljömagasinet, 2. tbl. 1986
Útg. Universitetsforlaget.
Þetta rit er gefið út fjórum
sinnum á ári og fjallar eins og
nafn þess gefur til kynna einkum
um umhverfismál í allvíðum skiln-
ingi. í þessu hefti em greinar
tengdar orkumálum, samgöngu-
málum o.fl. Fróðleg og skemmti-
leg grein um flóamarkaði og
aðskiljanlegar smáfréttir. Athygl-
isverðust í þessu riti er löng og
ítarleg grein um Mexíkóborg og
vekur hún sjálfsagt meiri áhuga
en ella vegna heimsmeistaramóts-
ins í knattspyrnu í Mexíkó fyrir
skömmu en margir kappleikjanna
vom að sjálfsögðu háðir þar í
borg.
I þessari grein er varpað fram
spumingu um, hvort borgin verði
óbyggileg um aldamót. Höfundur
er Bertil Hákansson, sem var
búsettur í borginni í nokkra mán-
uði. Hann segir frá ólýsanlegri
mannþröng, bílamergðinni, um-
ferðaröngþveitinu og mengunar-
skýinu sem liggur yfir borginni
eins og þétt pottlok. Mexíkóborg
er fjölmennasta borg heimsins,
enginn veit með vissu hversu
margir íbúarnir em, líklega milli
18 og 19 milljónir. Fjölgun í borg-
inni er með ólíkindum, ekki aðeins
vegna þess að viðkoman er mikil,
heldur ekki síður sakir flutninga
utan af landsbyggðinni. Ef fjölg-
unin heldur áfram í sama mæli
er reiknað með að borgarbúar
gætu verið komnir í 35 milljónir
um aldamótin. Mexíkóborg liggur
í 2 þúsund metra hæð á þornuðum
sjávarbotni umlukin eldfjöllum og
lega borgarinnar býður upp á að
mengunin verði ekki aðeins hvim-
leið plága, heldur stofni lífi og
heilsu borgarbúa í hættu.
Kultur-Chronik, 3. tbl. 1986
Útg. af Inter Nationes
Kultur-Chronik er upplýsandi
um marga þætti menningarmála
í Þýskalándi og þarft að lesa það
svona til að nokkurt jafnvægi
náist við ensk og skandinavísk rit
þessarar tegundar. í þriðja tölu-
blaði sem nýlega er komið út er
skrifað um Halley-halastjömu,
þættir um leikhúsmál, arkitektúr,
tónlist og ljósmyndir og hönnun
og sagt þar frá efnilegu listafólki
sem talin er ástæða til að vekja
athygli á. Allt er þetta efni á sinn
hátt fróðlegt. Eg hafði einna mest
gaman af að lesa greinina „Al-
most as if Callas had sung“ sem
er viðtal Thomas Delekat og Wolf-
gang Ruf við Claus Leiningen sem
hefur verið í níu ár forstöðumaður
Gelsenkirchen Music Theatre í
Rúr en er að færa sig um set
yfír til Wiesbaden.
Þá eru upplýsingar af frétt-
atagi í tímaritinu, sagt frá hátíð-
um og sýningum í Þýzkalandi frá
því í júní og fram til september.
Efnið í ritinu er valið úr ýmsum
blöðum og það er prentað sex
sinnum á ári og gefið út á ensku,
frönsku og spönsku, auk þýzku.
Ritstjóri er dr. Dieter W.
Benecke.
Samtiden 3. tbl. 1986
Útg. Aschehoug forlag
Eg hef nú verið áskrifandi
þessa rits í allmörg ár og mér
fínnst jafnan megi finna þar mjög
mætar og læsilegar greinar, frá-
sagnir og sögur. í þessu hefti er
birt samtal við skáldið Rolf Jacob-
sen, fremsta ljóðskáld Norðmanna
nú og mörgum ljóðaunnendum hér
kunnur. Ljóð hans hafa verið þýdd
á íslenzku og hingað hefur hann
komið og lesið upp eftir sig og
flutt fyrirlestur. Knut Frydenlund
á „Europa mot ár 2000 — en vis-
jon?“ og eftir Hans Magnus
Enzenberger er „Spanske brud-
stykker“, vel unnin og skemmtileg
grein þar sem höfundur segir frá
ferðum sínum til Spánar og þeim
áhrifum sem þær hafa skilið eftir.
Höfundur er þýzkur og birtist
greinin upphaflega í Die Zeit fyr-
ir fáeinum mánuðum. „Den store
stygge bjömen — norsk Sovjet-
politikk sem politisk symbolspill"
eftir Ottar Brox vekur forvitni,
vönduð grein en nokkuð þung-
melt. Erik Nord skrifar Vest
Evropa mellom Supermaktene og
Magnus Hole Jacobsen „Kristelig
Folkeparti og abortloven" svo að
nokkuð sé nefnt.
Ég minnist þess ekki að hafa
oft rekizt á íslenzkt efni í Samtíð-
inni, en að þessu sinni er birt
saga Svövu Jakobsdóttur „Gefíð
hvort öðru“ í þýðingu Marit Berg
og myndskreyting er eftir A.K.
Lund. í fljótu bragði séð virtist
mér þýðing sögunnar ágætlega
unnið verk.
Samtiden kemur út sex sinnum
á ári og aðalritstjórar eru Helge
Rönning, Simen Skjönsberg og
Marika Vaa.