Morgunblaðið - 09.11.1986, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUÐAGUR 9. NÓVEMBER 1986
C 9
„Arum saman, alltaf 1. nóvember, komu hingað riddara-
lögreglumenn og hleyptu hestum sínum yfir svæðið til
að troða niður leiðin ..."
SJÁ: UNGVERJALAND
EINKAFRAMTAKIÐ EYSTRAl
lOFFITA
Vandað um við
vændiskonur
Eg sit ásamt þremur vinum
mínum í veitingahúsinu Cara-
vanserai í Baku, sem er höfuðborg
Sovétlýðveldisins Aserbajdan, og
virði fyrir mér vel klædda unga
konu, sem situr við borð hinu meg-
in í salnum.
Hún hefur setið þama allt kvöld-
ið, dreypt á glasi með einhvers
konar lituðum vökva í og beðið eft-
ir viðskiptavini. Hún hefur hafnað
nokkrum tilboðum, en þeir, sem
þekkja til þessara viðskipta, segja
að hún muni lækka verðið um mið-
næturbil.
Á hótelinu, þar sem ég bý, sé
ég hins vegar tvær vændiskonur,
sem eru ekki eins vel klæddar, fara
inn í lyftuna með tveimur erlendum
ferðamönnum.
Vændi í Sovétríkjunum er stund-
að á hótelum, jámbrautarstöðvum
og jafnvel á götunni og það hefur
orðið tilefni til ítrekaðra skrifa í
sovézkum blöðum.
Nýlega birtist grein í blaðinu
Sovietskaya Byelomssiya þar sem
brýnt er fyrir rússneskum stúlkum,
að það jafnist á vð föðurlandssvik
að selja sig erlendum ferðamönnum
eða giftast þeim til að öðlast erlend-
an ríkisborgararétt.
I greininni er því lýst, hvemig
„Nína G.“ og hópur vinstúlkna
hennar lifðu góðu lífi í borginni
Minsk með því að bjóða erlendum
ferðamönnum blíðu sína í veitinga-
húsinu Yublieini og fara síðan með
þá beint í bólið í íbúð Nínu við
Vostochni-götu.
Samkvæmt frásögn blaðsins
kröfðust stúlkurnar 25 rúblna (um
eitt þúsund króna) „fyrir notkun
íbúðarinnar, svo og aukagjalds fyr-
ir kaffi eða te“, og greiðslu mátti
inna af hendi í hvaða gjaldmiðli sem
var. Stúlkumar vom handteknar
og ákærðar fyrir að reka vændishús
og fyrir ólögleg gjaldeyrisviðskipti.
í Sovietskaya Byelomssiya segir
meðal annars um málið:
„Stúlkumar færðu fram ýmis rök
sér til vamar og sumar hinna
ákærðu sögðu, að þær dreymdi um
að giftast útlendingi. . . og að ekk-
ert ósiðlegt væri við það þótt svipast
væri um eftir góðglöðum erlendum
ferðamanni."
Og þá segir blaðið ennfremur:
„Þeir sem líta á þessar kvensniftir
sem „gullstúlkur" hafa rangt fyrir
sér. Þær em einfaldlega fómarlömb
efnishyggjunnar, sem hafa gleymt
því hlutverki, sem þeim er ætlað,
að verða eiginkonur og mæður.“
Samkvæmt frásögn blaðsins em
það ekki allir erlendir karlmenn,
sem heimsækja Sovétríkin, sem
fagna ásókn þessara máluðu
kvenna. „Sumir erlendu ferðamann-
anna hafa meira að segja snúið sér
til ferðaskrifstofu ríkisins, Intour-
ist, og beðið um vemd gegn þessari
áþján.“
En greinin í blaðinu er samt sem
áður ekki alveg sannleikanum sam-
kvæm.
Þar kemur hvergi fram, að vænd-
iskonumar gætu alls ekki stundað
iðju sína án samþykkis lögreglunn-
ar og alls ekki án samþykkis
hótelstjóra Intourist-ferðaskrifstof-
unnar.
Þegjandi samþykki lögregluyfir-
valda er veitt í staðinn fyrir loforð
um að koma upplýsingum um við-
skiptavinina til hennar. Reyni kona,
sem stundar vændi í Moskvu, að
fara á bak við lögregluna eða neit-
ar samvinnu við hana, er hún flutt
úr borginni innan þriggja klukku-
tíma.
Flestar vændiskonurnar stunda
iðju sína sem aukagetu og afla sér
þannig tekna til viðbótar löglegum
launum sínum fyrir afgreiðslustörf
og þess háttar.
Á Kazan-járnbrautarstöðinni í
Moskvu má oft sjá ungar stúlkur,
sem hafa komið til höfuðborgarinn-
ar frá fátækari hémðunum í Suður-
og Mið-Asíu. Stúlkumar á Friðar-
götu (Prospekt Mir) em hinsvegar
líklegri til að hafa komið frá nálæg-
ari hémðum.
En það em ekki einungis erlend-
ir karlmenn, sem fá blíðutilboð í
gegn um síma eða heyra barið lágt
að dymm hótelherbergisins. Vest-
ræn blaðakona, sem greinarhöfund-
ur þekkir, vaknar oft upp við það
snemma morguns, að síminn hring-
ir og karlmannsrödd tjáir henni
löngun sina til að „heyra í henni".
- ANDREW WILSON
Er ævilöng
fasta þá
eina ráðið?
Sumir fullyrða að þegar sé til
fólk sem sé hætt að láta nokk-
uð ofan í sig á matmálstímum nema
nokkrar töflur með næringarefnum.
Það er máske heldur djúpt í árinni
tekið, en þó ekki fjarri öllum sanni,
að minnsta kosti ekki í tilviki allra
þeirra sem reyna að megra sig og
halda sér grönnum á matarkúrum
sem em byggðir upp á neyzlu sem
alfæstra hitaeininga.
Þótt þessir matarkúrar hafi hlot-
ið miklar vinsældir, svo sem
Cambridge-kúrinn, Míkrókúrinn og
Modifast, em þeir litnir homauga
af heilbrigðisástæðum. Þó vom það
læknar sem settu þá saman og
starfsbræður þeirra um víða veröld
mæla með þeim og þeir em óneitan-
lega fljótvirkir.
Ekki hefur verið unnt að rekja
nein dauðsföll beinlínis til þessa
mataræðis og er það meira en unnt
er að segja um sveltikúrana sem
fóm um eins og eldur í sinu á
síðasta áratugi.
Af þeim þremur sem fyrr em
nefndir nýtur Cambridge-kúrinn
mestra vinsælda. Tæplega milljón
Bretar hafa prófað hann og um 10
milljónir tii viðbótar víðs vegar um
heim. En hvað veldur því að sumum
finnst hann samt viðsjárverður?
Það vom næringarfræðingur við
Háskólann í Cambridge og læknir
frá Lundúnum sem settu þennan
kúr saman. Hagnaðurinn af honum
er mikill. Árleg velta framleiðand-
ans í Bretlandi er amk. 1,1 milljarð-
ar króna. Þetta líkar sumum
læknum illa. Þetta er brot á þeirra
meginreglu, sem stundum er þannig
orðuð að peningar og heilbrigðismál
fara ekki saman:
Hagnaðurinn af Cambridge-
kúmum rennur í sjóð sem varið er
til læknisfræðilegra rannsókna.
Eigi að síður gagnrýna fjölmargir
læknar þann meðbyr sem hann
hefur notið. Þeir segja að hér sé
einungis á ferðinni sérvískulegt
tískufyrirbæri.
Opinberlega standa deilurnar um
þau áhrif sem kúrar þessir hafa á
fólk sem er 20—30% of þungt. Þessi
andstæðu sjónarmið komu einkar
glögglega fram á 5. alþjóðlega
þinginu um offítu sem haldið var í
Jerúsalem í september síðastliðn-
um.
Cambridge-kúrinn er í sérstökum
neytendaumbúðum. Fólk getur val-
ið úr súpum, sætum drykkjum með
ýmiss konar bragðefnum og súkkul-
aðimolum, en allt hefur þetta að.
geyma um það bil 100 hitaeining-
ar. í þessum mat er jafnmikið magn
af próteini, trefjaefnum og kolvetni
auk nauðsynlegra vítamína og snef-
ilefna. Þegar maður hefur vanizt
saltkenndu bragðinu og gerviefna-
keimnum getur maður látið sér
nægja þrjá skammta á dag og sum-
ir neyta ekki annars vikum og
jafnvel mánuðum saman.
Gagnrýnin beinist einkum að
þeim lífeðlisfræðilegu breytingum
sem eiga sér stað þegar fólk léttist.
Sveltikúrar svonefndu eru ban-
vænir vegna þess að þeir vinna
ekki á fitu einvörðungu heldur
uppræta þeir líka prótein í vöðvum.
Enginn vöðvi er þar undanskilinn,
jafnvel ekki hjartað.
Það sem skiptir máli er því hvers
konar efnum kúramir vinna á en
ekki hversu mikið þyngdartap þeir
orsaka. Forsvarsmenn nýju hitaein-
ingakúranna eru ekki á sama máli.
Hvorugur aðilinn virðist hafa svar-
að til fullnustu þeirri spumingu sem
virðist þó mikilvægust: Hversu mik-
ið þyngdartap er of mikið?
Aðalbaráttan felst ekki lengur í
því að léttast. Erfiðleikamir byrja
fyrir alvöru þegar kjörþyngd er náð
og menn reyna að halda henni.
Fólk sem hefur grennt sig á of
skömmum tíma hefur iðulega misst
svo mikið af próteini að efnaskiptin
brenglast og það verður alla ævi
að halda vemlega í við sig ef það
ætlar að halda sér grönnu.
Dr. Marvin Kirschner, sem er
læknir í Newark í New Jersey, hef-
ur um átta ára skeið látið sjúklinga
sína nota matarkúra sem byggðir
eru upp á neyzlu fárra hitaeininga.
Sjúklingarnir eru orðnir rúmlega
fjórar þúsundir talsins. Hann viður-
kennir að til þess að halda sér
grönnum megi konumar ekki neyta
nema 900 hitaeininga á dag og
karlmennimir verði að láta sér
nægja 1500.
Dr. John Garrow, sem er einn
helzti sérfræðingur Breta á sviði
manneldisfræði, telur að það sé of
lítið að neyta innan við 400 hitaein-
inga á dag þegar fólk sé að grenna
sig.
Reynsla hans fer þó ekki saman
við skoðanir forsvarsmanna nýju
hitaeiningakúranna, en þeir telja
að fólk sem þjáist af offítu geti
ekki létzt nema með mjög ströngum
matarkúrum. Garrow segir að mat-
arkúrar sem miðast við neyzlu
800—1000 hitaeininga á dag séu
að vísu ekki eins fljótvirkir en þeir
hafí síður í för með sér alvarleg
hjartamein.
Og deilumar halda áfram. Þeir
sem geta afborið bragðið af megr-
unarfæðingu komast að raun um
að þeir ná fljótt árangri, sem hefur
tiltölulega fáar aukaverkanir í för
með sér. Hins vegar kunna þeir
margir hverjir að gera þá dapurlegu
uppgötvun að þeir verði að gera svo
vel að halda áfram að neyta þessa
gervimatar ef þeir eiga ekki að
byrja að safna fitu á nýjan leik.
- OLIVIA TIMBS
■ furðufuglarH
Þegar ég sló
á þráðinn til
keisarans
Excusez-moi, votre Maj-
esté ... Ég var ekki alveg
viss um hvemig ég ætti að ávarpa
keisara úr símklefa í París.
Jean-Bedel Bokassa I, útlægur
keisari Mið-Afríkulýðveldisins,
var heldur tregur til en féllst þó
á að tala við mig í símann. Það
reyndist vera síðasta viðtalið, sem
hann átti áður en hann sneri aftur
heim til sín. Hann trúði því, að
þar yrði tekið við honum sem
hetju, en þess í stað var honum
varpað í fangelsi, lokaður inni í
klefa, sem hann notaði áður sjálf-
ur fyrir dauðadæmda fanga.
„Ég hef ekkert að éta,“ kvart-
aði keisarinn fyrrverandi, sem
hefur meðal annars mannát á
samviskunni. „Ég verð að draga
fram lífið á 6000 frönkum (26.000
ísl. kr.) á mánuði.“
Síðustu vikur og mánuðir Bo-
kassa í d’Hardricourt, glæsilegum
kastala í syfjulegu þorpi fyrir
vestan París, einkenndust af fá-
tæktarkveini og kvörtunum um
að eftirlaunin hans sem foringja
í fanska hernum væru ekki til að
lifa af.
„Ég er svartur, niggari. Þið
hvítu mennimir hatið alla svert-
ingja,“ sagði Bokassa og var heitt
í hamsi. „Ég vona, að guð refsi
Frökkum fyrir hræsnina."
Bokassa hefur alltaf haldið því
fram, að frönsku fallhlífarher-
mennimir, sem hjálpuðu til við
að reka hann úr landi árið 1979,
hafí síðan stjómað Mið-Afríkulýð-
veldinu eins og hverri annarri
nýlendu.
„Þeir hafa fyrirskipun um að
skjóta mig. Ég er kryndur keisari
en þessum Frökkum er alveg
sama.“ Bokassa hefur alltaf séð
fyrir sér heimförina til Bangui
sem sams konar frægðarför og
þegar hetjan hans, Napóleon, kom
aftur til Parísar frá Elbu. Hans
Waterloo virðist þó vera fyrr á
ferðinni
Lengst af þann tíma, sem Bo-
kassa var í Frakklandi, frá 1983
þar tii hann fór á dögunum, átti
hann í mesta fátæktarbasli þrátt
fyrir glæsileg húsakynni. Jám-
grindunum í kastalahliðinu var til
dæmis lokað með vélhjólakeðju,
en hann átti sér ávallt þann draum
að snúa heim sem sigurvegari.
I september síðastliðnum sagði
Bokassa, að 400 franskir þjóð-
varðliðar hefðu umkringt kastal-
ann til að hindra að hann gæti
farið heim til Bangui, en verka-
' ' í': C'
Bokassa. Ottalega blankur.
menn, sem ég ræddi við og vom
að vinna í nágrenninu, sögðu, að
þeir hefðu verið 30 í mesta lagi.
Hvað sem því líður er Ijóst, að
menn vissu hvað fyrir Bokassa
vakti.
„Það er búið að móðga mig
meira en nóg,“ sagði hans hátign
við mig. „í þessu landi segjast
menn virða mannréttindi en
myrða fólk upp á hvem dag.
Sjáum bara hvað þeir gerðu við
grænfriðungana. Franskir stjórn-
málamenn em þrjótar og þræl-
menni."
Bokassa gat aldrei gleymt
„Giscard-demantamálinu", þegar
franski forsetinn fyrrverandi
re^mdi að gera hann að ómerkingi
og neitaði að hafa þegið steinan-
an, en féll svo kylliflatur í kosn-
ingunum vegna þessa máls.
Bokassa á 55 börn og hefur á
ýmsu gengið með uppeldið. Þegar
þijú þeirra vom handtekin fyrir
búðarhnupl svaraði hann því til,
að þau hefðu verið svöng, en dóm-
arinn taldi það engar málsbætur
fyrir að stela hljómplötum og ilm-
vatni.
Pierre Anouilh, veitingamaður
á þorpskránni í Hadricourt, seg-
istf ekki getað annað en borið
keisaranum fyrrverandi vel sög-
una.
„Hann virtist ágætis náungi,
heiðarlegur uppgjafahermaður,
en að vísu illa staddur. Þetta með
keisaratignina var auðvitað tómt
mgl.“
Þótt Bokassa væri viss um að
hann væri ofsóttur, kenndi hann
aðeins um vélabrögðum franskra
leyniþjónustumanna, sem hann
sagði fylgjast með sér í sjónauk-
um og hlera öll sín samtöl.
„Það er allt í lagi með venju-
legt fólk, skilurðu. Spurðu það
bara hvernig því líki við aumingja
Bokassa gamla. Það hafa allir
samúð með mér en það vil bara
enginn koma mér til varnar,“
muldraði hann í símann.
- PETER MILLAR