Morgunblaðið - 15.03.1987, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. MARZ 1987
DAGARÍÓMAN:
Þarsemfólk
má syngja
ognota
gleraugu
- og er á harðaspretti inn í 21. öldina.
FYRSTU áhrifin, þegar komið er til lands á borð við Súlt-
anríkisins Óman, hver skyldu þau verða? Kannski hvað
Múskat er hrein og snyrtileg. Með fullri virðingu fyrir
öðrum Arababorgum, sem ég hef komið til, er Múskat ólík
þeim, vegna þess hvað hún er skipulögð og þó lifandi, þar
er til alls vandað, en ekki plastgull né íburður. Hún er ný,
en íslamskra hefða er gætt í byggingarlagi. Svo að er til
fyrirmyndar. Og umhverfis háir klettar og maður er ein-
att að keyra fram á ný hverfi, sem maður sér ekki fyrr
en komið er fyrir næsta klettahorn.
Múskat skiptist í nokkra hluta,
Seeb er flugvallarhverfíð, Ruwi er
viðskiptahverfíð, Muttrah athafna-
svæðið og svo eru nokkur myndar-
leg íbúðarhverfí. Og umferðin væri
kapituli út af fyrir sig. Hún gengur'
fyrir sig snurðulaust, hraðbrautir,
torg og fléttur. Lítið um umferðar-
ljós' og aldrei öngþveiti, sama.
hversu allar götur virtust troðfullar'
af bflum.
Fyrir fímmtán árum voru hér
moldarkofar á stangli, engir vegir.
Þá var nánast allt eins og Ómanir'
hefðu ekki gert sér neina grein fyr-
ir því, að þeir voru staddir í tuttug-
ustu öldinni. Tveir skólar voru f
landinu og það datt engu heilvita.
foreldri í að láta bamið sitt eyða
tíma í að læra að lesa.
En svo kom til sögunnar Qua-
boos bin Said, súltansonur, ýtti
föður sínum snöfurlega úr valda-
stóli, sagði við þjóðina: „Þetta hafa
verið dimmir og vondir tímar en
nú birtir senn, við skulum öll fara
að vinna." Að svo mæltu tilkynnti
hann, að upp frá þessum degi
mættu menn bæði syngja og nota
gleraugu og síðan skyldu allir snúa
sér að störfiinum. „Endurheimtum
sóma Ómans úr þeirri einangrun
og lægð og fáfræði, sem landið
hefur búið við,“ sagði súltaninn og
bretti upp ermamar.
Ég skal fúslega viðurkenna, að
mér fannst framan af eins og dálít-
ið skipulögð persónudýrkun væri í
kringum súltaninn. En eftir tveggja
vikna veru í landinu, flakk um það
út og suður, hafði ég sannfærzt um,
að það er ótrúlegt, hvað súltaninn
hefur fengið áorkað og þó kannski
umfram annað, hvað hann hefur
fengið landsmenn sína og þegna til
að gera.
Nú eru í landinu hundmð skóla
og nemendur em um 250 þúsund.
Skiptist nokkuð jafnt eftir kynjum,
að því er mér virtist. Hraðbrautir
um landið þvert og endilangt, heil-
brigðiskerfið hefur allt tekið
stakkaskiptum. Og mætti þó nefna
margt fleira.
Olian var auðvitað rós í
hnappagatið þeirra, en á hinn bóg-
inn er olíuvinnsla Ómana lítil og
óburðug, ef er miðað við önnur ríki
í kring. Þó er augljós velmegun í
landinu, hvergi líða menn skort.
Skattar em engir. Atvinna yfrin.
Til vonar og vara hafa þó verið
sett lög um félagslega hjálp, við
aldraða og sjúka, sem eiga enga
að. Allir virðast eiga eitt hús eða
tvö, tiltölulega hversdagslegt að
keyra um á benz.
Súltaninn og hans menn stefna
líka að því, að þróa fleiri atvinnu-
greinar, til þess að draga úr olíufiðr-
ingnum. Mikil og góð fiskimið em
undan ströndinni og þeir vilja bæta
skipulagið á útgerðinni.
Einn morguninn fór ég á físk-
markaðinn í Muttrah, þar var líf
og fjör, bátamir að koma að landi
drekkhlaðnir og svo var farið að
bjóða í af hjartans lyst. Eftir að
hafa reikað um markaðinn og andað
að mér sjó og slorlykt, fór ég til
fundar við Mohamed A1 Alawi, sem
er forstjóri stærsta fiskmarkaðarins
í Óman. Hann segir mér, að á næstu
ámm verði' lagt mikið kapp á að
auka og bæta fiskveiðar, enda mið-
in góð og ekki langt að sækja. Um
Strákur í Muttrah
Fiskmarkaður í Muttrah
fimmtán þúsund menn hafa beina
atvinnu við veiðamar, en síðan
kemur til fískvinnslufóíkið í landi,
þar sem langmestur hluti aflans er
verkaður. Þó eiga Ómanir nokkra
stóra togara sem em úti allt í mán-
uð og þar er aflinn unninn um borð.
Áhafnir á þessum togumm nú em
aðallega frá Kóreu
Hann sagði það þyrfti að manna
skipin Ómönum, en ekki síður brýnt
að búa verksmiðjumar betri og full-
komnari tælqum og leita eftir
aðstoð erlendis frá. Hann hafði til
að mynda farið til Danmerkur og
kynnt sér fískveiðar Dana og hann
hefði hinn mesta áhuga á að kom-
ast ( samband við íslenzka aðila,
sem gætu veitt aðstoð, þar sem
honum væri kunnugt um, að íslend-
ingar stæðu framarlega á sviði
fiskveiða og fískvinnslu. Af aflanum
er meirihlutinn seldur til annarra
ríkja við Persaflóa, til Grikklands,
Frakkland, Kanada og Banda-
ríkjanna. AJ Alawi sagði, að þó svo
að fiskveiðar gæfu ekki í aðra hönd
nema lágan hluta útflutningstekna
nú væri sem sagt róið að því öllum
ámm að efla hlut sjávarútvegsins
á næstu áram.
En það er meira um að vera,
merkar tilraunir er verið að gera í
landbúnaði og mætti segja frá þvi
í seinni greinum. Og umfram allt
er þó verið að mennta landsmenn.
Mennta þá svo að Óman verði fært
um að eiga fólk í hvert starf. Mað-
ur hafði næstum á tilfínningunni,
að þeir væm beinlínis á harðaspani
inn í tuttugustu og fyrstu öldina,
eftir að hafa hálfpartinn hlaupið
yfir þá 20.
Ómanir em Múhammeðstrúar,
en fylgja Ibadhi, sem mér skilst að
í meginatriðum sé frábragðin sunni
og shitatrú, að því leyti, að þeir
trúa að hver sá sem er gegn og
góður múslími geti verið útnefndur
imam. Af um 5oo milljón Múham-
meðstrúarfólki vítt og breitt um
heiminn er innan við ein milljón
ibadhi og langflestir þeirra búa í
Óman.
Mér fannst einkennandi í öllum
samtölum við Ómani, að þeir em
mjög umburðarlyndir gagnvart öðr-
um trúarbrögðum. Það átti raunar
við um framgöngu þeirra almennt.
Líka í pólitískri afstöðu þeirra, eins
og koma má að í seinni greinum.
Arabaþjóðir em kunnar fyrir
gestrisni og höfðingslund. Ómanir
em hljóðlátari í allri framkomu
sinni, en þeir virka einlægari. Breti,
sem hefur verið búsettur í Óman í
háa herrans tíð, sagði mér, að hann
hefði til dæmis aldrei orðið var við,
að Ómani rifist við einn né neinn.
Ef Ómani reiddist, ellegar fyndist
sér misboðið, gengi hann einfald-
lega af vettvangi: það væri fyrir
neðan hans virðingu að láta nokk-
um sjá sig reiðan, né segja styggð-
aryrði.