Morgunblaðið - 10.04.1987, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. APRÍL 1987
Húsnæðislánakerf ið verður að
miða við þarfir fjölskyldunnar
eftir Kristínu
Einarsdóttur
Ein aðalástæða vinnuþrælkunar
hér á landi er tengd því hve erfitt
er að koma sér þaki yfir höfuðið.
Lág laun og háir vextir valda því
að launafólk hefur varla lengur ráð
á lágmarkshúsnæði.
Hér á landi hafa opinber afskipti
af húsnæðismálum miðað að því að
sem flestir geti eignast eigið hús-
næði. Þeir sem ekki vilja né geta
lagt á sig þá vinnuþrælkun sem
húsnæðisbaslinu er samfara eða
geta ekki þrátt fyrir vinnu myrkra
á milli náð endum saman, hafa í
ekkert hús að venda. Aðeins lítiil
hluti þeirra sem sækja um í verka-
mannabústöðum fá þar íbúðir og
mikill skortur er á leighúsnæði.
Ekki er hægt að segja að ástandið
sé glæsilegt.
Nýja húsnæðis-
lánakerfið og'
uppsafnaður vandi
Nýtt húsnæðislánakerfi tók gildi
1. september sl. Lánin stórhækkuðu
og lánstíminn lengdist. Ráðamenn
kepptust við að segja fólki að nú
væri búið að leysa húsnæðisvand-
ann í eitt skipti fyrir öll. Flestir
þeir sem bjuggu heima hjá ættingj-
um eða í allt of litlu og ófullnægj-
andi húsnæði og höfðu ekki steypt
sér út í húsnæðishringiðuna hugðu
nú gott til glóðarinnar og lánsum-
sóknum rigndi yfir Húsnæðisstofn-
un. Það má búast við að einhveijir
þeirra sem sótt hafa um hætti við
en þó er eðlilegt að umsóknir séu
margar því uppsafnaður vandi var
mikill.
Fjölskyldan
Það eru margir gallar við hið
nýja lánakerfi. Einn þeirra er að
lánareglur í hinu nýja kerfi miðast
fyrst og fremst við greiðslur um-
sækjenda í lífeyrissjóð. Stærð
fjölskyldu skiptir þar engu máli.
Allir fá jafnhátt lán hvort sem þeir
eru með litla eða stóra fjölskyldu,
hvort sem þeir þurfa að stækka við
sig eða minnka. Samkvæmt nýju
skattalögunum fá allir sama skatta-
afslátt vegna öflunar íbúðarhús-
næðis en aðeins í fyrsta sinn.
Barnaíjöldi og þar með þörf fyrir
meira húsrými hefur þar engin
áhrif.
Leig’uhúsnæði vantar
Stefna ríkisvaldsins í byggingu
leiguhúsnæðis birtist best í því að
samkvæmt lögum er nánast ekki
gert ráð fyrir að „venjulegt" fólk
búi í leiguhúsnæði. Nánast ógjörn-
ingur er fyrir aðra en þá sem byggja
fyrir aldraða, öryrkja eða náms-
menn að fá lán til byggingar
leiguhúsnæðis. Fé til byggingar
leiguhúsnæðis fyrir fyrrnefndra
hópa er þó í algjöru lágmarki.
Fyrir skömmu var gerð könnun
á þörf fyrir leiguhúsnæði í landinu.
Með þeirri könnun kom í ljós að
þörfin er alls staðar mjög mikil. Á
mörgum stöðum úti á landi telja
þeir sem svara könnuninni að skort-
ur á leiguhúsnæði sé svo mikill að
það sé hemill á eðlilega atvinnu-
starfsemi. Það vantar t.d. leiguhús-
næði fyrir kennara og fiskvinnslu-
Kristín Einarsdóttir
„Við viljum hverfa frá
þeirri eiguaíbúðastefnu
sem ríkt hefur hér á
landi, svo að fólk hafi
frelsi tii að velja hvort
það býr í eigin húsnæði
eða leigir.“
fólk, sem kæmi frekar á staðina
ef leiguhúsnæði væri fyrir hendi.
Ef aukið fé færi til byggingar leigu-
húsnæðis úti á landi yrði meira fé
lífeyrissjóða landsbyggðarinnar eft-
ir þar. Nú fer dijúgur hluti lána
Húsnæðisstofnunar til bygginga á
höfuðborgarsvæðinu. Varla er hægt
að segja að nokkrum detti í hug
að byggja eða kaupa húsnæði utan
höfuðborgarsvæðisins lengur. Fólk
heldur að sér höndum í þeim efnum
vegna ótryggs atvinnuástands og
verðfalls á húsum þar. Þetta verður
síðan til þess að enn meiri tregðu
gætir í því að fólk fáist til að flytja
út á land og myndast þannig víta-
hringur sem erfitt er að ijúfa.
FjármögTiun kerfisins
á brauðfótum
Hvernig á svo að fjármagna hin
háu húsnæðislán sem fólk á nú
kost á? Lánsféð kemur að stærstum
hluta frá lífeyrissjóðunum sem fá
miklu hærri vexti af peningunum
en Húsnæðisstofnun tekur síðan er
féð er lánað aftur. Það ætti því öll-
um að vera ljóst að lántaka sem
þessi mun tæma byggingarsjóðinn
fljótlega nema framlög úr ríkissjóði
komi á móti vaxtamuninum. Fram-
lag ríkisins í ár er þó í engu
samræmi við það sem eðlilegt verð-
ur að teljast til að hægt sé að
byggja upp sjóðinn. Allt bendir til
þess að frekar sé stefnt að tæmingu
hans. Ef framlag ríkisins eykst ekki
frekar en nú er, mun biðröð eftir
lánum lengjast stöðugt og verður
fremur talin í árum en mánuðum,
áður en langt um líður. Auk þess
hafa framlög til félagslegra íbúðar-
bygginga og leiguíbúða farið
stöðugt lækkandi. Það þýðir ekki
að tala um að nú sé til nægjanlegt
fjármagn til að lána húsbyggjend-
um ef allt það fé sem á að lána er
fengið að láni hjá lífeyrissjóðunum.
Hefur e.t.v. gleymst að lán þarf að
greiða til baka? Enn einu sinni er
verið að bjarga fyrir hom, leysa
málin til skamms tíma. Einhveijir
verða um síðir að greiða þau lán
sem ríkissjóður tekur nú hjá lífeyris-
sjóðunum. Við Kvennalistakonur
höfum bent á þessa staðreynd hvar
sem við höfum getað; á Álþingi, í
milliþinganefnd um húsnæðismál
og í Húsnæðisstjóm, án þess að á
okkur sé hlustað. Ég tek það fram
að við emm ekki þær einu sem
hafa áhyggjur af fjármögnuninni.
Þeir sem ekki virðast þó hafa
áhyggjur em stjómvöld.
Hveuær er von á
heildarlausnum?
Hvenær kemur að því að leitað
verður lausna sem duga lengur en
nokkra mánuði eða ár, í besta falli
út kjörtímabilið? Það er orðið þreyt-
andi fyrir þá sem fýlgst hafa með
aðgerðum fráfarandi ríkisstjórnar
að aðeins sé leitað skammtíma-
lausna í þessum málum. Það er
sama hvert litið er; það er verið að
ýta vandanum til framtíðarinnar.
Staða Kvennalistans
Kvennalistinn vill að þarfir fjöl-
skyldunnar verði hafðar að leiðar-
ljósi í stefnumótun í húsnæðismál-
um. Því höfum við lagt til að lán
og skattaafsláttur til þeirra sem em
að stækka við sig vegna breyttra
fjölskylduaðstæðna verði sá sami
og til þeirra sem em að kaupa eða
byggja í fyrsta sinn.
Við viljum hverfa frá þeirri
eignaíbúðastefnu sem ríkt hefur hér
á landi, svo að fólk hafi frelsi til
að velja hvort það býr í eigin hús-
næði eða leigir.
Við viljum stórauka framboð á
leiguhúsnæði með því að leggja
meiri áherslu á byggingu leigu-
íbúða, annaðhvort á vegum hins
opinbera eða félagasamtaka. Jáfn-
framt þessu leggjum við áherslu á
félagslegt íbúðarhúsnæði.
Við viljum að framlag ríkisvalds-
ins í formi vaxtaniðurgreiðslna eða
skattaafsláttar komi þeim til góða
sem þurfa þess helst með. Þetta
væri hægt að gera með húsnæðis-
framlagi sem færi bæði eftir tekjum
og fjölskyldustærð og húsnæðis-
framlag ættu þeir jafnt að fá sem
leigja og búa í eigin húsnæði.
Umfram allt þarf fólk að geta
valið um hvernig það vill búa.
Höfundur er lífeðlisfræðingur og
skipar 2. sæti Kvennalistans í
Reykjavík.
Breytingar á
fóðurgjaldi:
Endur-
greiðslu-
hlutinn
aukinn
BREYTINGAR voru gerðar á
innheimtu fóðurgjalds af ali-
fuglafóðri þann 1. apríl síðastlið-
inn, samkvæmt nýrri reglugerð
þar um. Sá hluti fóðurgjaldsins
sem fóðursala er heimilt að fella
niður við sölu á fóðri lækkar um
10/80 hluta, úr 60/80 hlutum í
50/80 hluta. Jafnframt hækkar
sá hluti fóðurgjaldsins sem
Framleiðsluráð endurgreiðir um
jafn háa upphæð.
Guðmundur Sigþórsson, skrif-
stofustjóri landbú naðarráðuneytis-
ins, sagði að þarna væri eingöngu
verið að breyta um aðferð við endur-
greiðslu gjaldsins. Auka þann hluta
sem bændur fengju greiddan út á
framleiðslu. Það ætti að hjálpa til
við að framleiðendur skiluðu inn
skýrslum um framleiðsluna. Guð-
mundur sagði einnig að í nýju
reglugerðinni væri heimild til að
endurgreiða allt fóðurgjaldið vegna
framleiðslu alifuglaafurða til út-
flutnings og vegna sölu til varnar-
liðsins á Keflavíkurflugvelli.