Morgunblaðið - 15.04.1987, Page 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. APRÍL 1987
~+

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 550 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Kjarasamningar og
valddreifing
Nú er útlit fyrir að erfiðri
lotu kjarasamninga milli
ríkisins og opinberra starfs-
manna sé að ljúka. Þær launa-
hækkanir sem fylgja í kjölfarið
munu vísast valda núverandi
ríkisstjórn — og þeirri sem við
tekur eftir kosningar — miklum
erfiðleikum við að halda verð-
bólgu í skefjum. Því hefur verið
spáð að samningunum muni
fylgja launaskrið á almennum
vinnumarkaði og forystumenn
verkalýðshreyfingarinnar hafa
krafist þess að kjarasamning-
arnir frá því í desember verði
endurskoðaðir. Stjórnvöldum er
því mikill vandi á höndum og
þessi vandi verður ekki viðráð-
anlegri ef sú staða kemur upp
að kosningum loknum, eins og
horfur eru því miður á, að ekki
verði unnt að mynda starfhæfa
ríkisstjórn nema með þátttöku
þriggja eða fjögurra stjórn-
málaflokka. Oft hefur verið þörf
á sterkum og samhentum for-
ystuflokki í stjórnmálum, en
líklega sjaldan meiri en nú.
Kjarasamningar ríkisins voni
að þessu sinni gerðir á grund-
velli nýrra laga um samnings-
og verkfallsrétt opinberra
starfsmanna. Samkvæmt þess-
um lögum, sem samþykkt voru
á Alþingi í vetur að frumkvæði
Þorsteins Pálssonar fjármála-
ráðherra, hefur Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja
(BSRB) ekki lengur samnings-
og verkfallsrétt fyrir opinbera
starfsmenn, heldur er hvort
tveggja í höndum einstakra
stéttarfélaga ríkisstarfsmanna.
í nýju lögunum eru að auki skýr
ákvæði þess efnis að þeim sem
starfa við nauðsynlegustu ör-
yggisgæslu og heilbrigðisþjón-
ustu skuli ekki heimilt að taka
þátt í verkfalli. Þetta þýðir að
kjaradeilunefnd þarf ekki lengur
að úrskurða um slíka hluti með-
an á verkföllum stendur. I þessu
tvennu er óneitanlega fólgin
mikil bót, jafnt fyrir ríkisstarfs-
menn, sem fá aukin réttindi, og
almenning, sem ekki þarf að
velkjast í óvissu um það hvaða
þættir í starfi ríkisins lamast
þegar verkfall skellur á.
Nú þegar reynsla er komin á
framkvæmd hinna nýju laga er
eðlilegt að reynt sé að meta
hvort lögin uppfylli þær vonir
sem við þau voru bundin. Enn
fremur er mikilvægt að velta
því fyrir sér hvort ef til vill þurfi
að ganga enn lengra í umbóta-
átt. Hvað fyrra atriðið áhrærir
er augljóst að samninganefnd
ríkisins stendur frammi fyrir
óvenju viðamiklu verkefni þegar
semja þarf við hvert félag ríkis-
starfsmanna fyrir sig. Sú staða
kom a.m.k. einu sinni upp að
ekki var unnt að finna tíma fyr-
ir viðræður við félag í verkfalli
vegna anna. Getur ekki verið
að þetta kerfi sé of þunglama-
legt? Eru það eðlileg eða
skynsamleg vinnubrögð að ætla
fámennri samninganefnd ríkis-
ins að ræða á stuttum tíma við
hundruð launþegaforingja með
ólíkar kröfur og ólíka hagsmuni?
Nýju lögin færðu einstökum
félögum ríkisstarfsmanna rétt
og vald sem þau höfðu ekki
haft áður. Þau tóku á öðrum
enda málsins ef svo má komast
að orði. Hvað þá um hinn end-
ann? Er ekki orðið tímabært að
endurskoða þá miðstýringu sem
einkennir fjármálastjórn ríkis-
ins? Er ekki kominn tími til þess
að bylgja fijálsræðisins nái inn
á þetta svið sem önnur? Er með
öðrum orðum sú stund ekki að
renna upp að sjálfsagt þyki að
einstakar ríkisstofnanir semji
sjálfar við starfsmenn sína um
kaup og kjör? Eflaust er þessi
hugmynd of róttæk nýjung fyrir
ýmsa en hún er í senn rökrétt
framhald af nýju samningsrétt-
arlögunum og í samræmi við
nútímaleg valddreifingarviðhorf
í efnahags- og fjármálum.
Hér er verið að hreyfa máli
sem snertir grundvallaratriði
stjórnmála og stjórnsýslu. Al-
kunna er og óumdeilt að menn
fara betur með eigið fé en ann-
arra. Það er þess vegna sem
einkarekstur er að jafnaði hag-
kvæmari en ríkisrekstur. Sú
regla gildir líka að menn fara
betur með það fé sem þeir bera
ábyrgð á, þótt það sé ekki þeirra
eigið, en fé sem þeir eru ábyrgð-
arlausir um. Af þessum sökum
getur fjárhagslegt sjálfstæði
einstakra ríkisstofnana ger-
breytt rekstri þeirra og skapað
nýtt og betra hugarfar starfs-
fólks til verka sinna eins og
dæmin sanna raunar. Auðvitað
hefur víðtæk breyting af þessu
tagi í för með sér að endurskoða
þarf alla fjármálastjórn og fjár-
lagagerð ríkisins. En hér er líka
mikið í húfi og í því sambandi
ber að minnast þess að einn
erfiðasti vandi nútímastjórn-
mála snýr að umsvifum og
útgjöldum ríkisins. Verkefnið
sem við er að glíma er sannar-
lega ekki auðleyst en það hlýtur
að vera í senn heillandi og
ögrandi fyrir kjarkmikla stjórn-
málaforingja,
FLUGSTÖÐ LEIFS EIRÍKSSOl
Forseti íslands1
flugstöðina og n<
FORSETI íslands, Vigdís.Finn-
bogadóttir, vígði og gaf Flug-
stöð Leifs Eiríkssonar nafn við
hátíðlega athöfn í nýju flugstöð-
inni á Keflavíkurflugvelli í gær
að viðstöddum um 3.000 manns.
Afhjúpaði hún við það tækifæri
lágmynd af styttu Leifs Eiríks-
sonar, en á steini þeim sem
lágmyndin er á stendur ritað:
„Leifur Eiríksson landkönnuð-
um fann Norður-Ameríku árið
1000“. í lok hátíðardagskrár-
innar afhenti utanríkisráð-
herra, Matthías Á. Mathiesen,
flugvallarsljóranum á Keflavík-
urflugvelli, Pétri Guðmunds-
syni, flugstöðina til rekstrar og
færði honum innrammað bréf
þess efnis. Fyrstu flugvélarnar
voru væntanlegar árdegis í nýju
flugstöðina.
Gestirnir, um 3.000 talsins,
byrjuðu að streyma inn í nýju
bygginguna laust fyrir kl. 18, en
þar lék þá Lúðrasveit verkalýðsins
þjóðlega tónlist. Ráðherrar og eig-
inkonur þeirra og aðrir tignir
gestir, innlendir og erlendir, gengu
til sæta laust fyrir kl. 18 og gekk
forseti íslands í salinn rétt um kl.
18.30 og var þá verið að spila lag-
ið „Hver á sér fegurra föðurland“.
I fylgd með forsetanum var ut-
anríkisráðherra, Matthías Á.
Mathiesen, og eiginkona hans Sig-
rún Mathiesen.
Eftir að forsetinn hafði heilsað
Biskupinn yfir íslandi herra Pétur Sigurgeirsson blessar bygginguna