Morgunblaðið - 03.05.1987, Qupperneq 35

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. MAÍ 1987
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. MAÍ 1987
ptnrijmi Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 550 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Ný stjórn
í Finnlandi
Ný stjóm hefur verið mynduð
í Finnlandi undir forsæti
hægri mannsins Harri Holkeri
en Kalevi Sorsa, leiðtogi jafnað-
armanna, hefur yfirgefíð forsæt-
isráðuneytið og tekið við embætti
utanríkisráðherra. Hægri flokk-
urinn, Kokoomus, hefur ekki átt
aðild að ríkisstjóm í Finnlandi
síðan 1966. Á hinn bóginn hafa
jafnaðarmenn löngum setið í
ríkisstjóm Finnlands, þótt borg-
araflokkamir hafi í raun haft
meirihluta á finnska þinginu allt
frá stríðslokum nema á ámnum
1966 til 1970. í fyrsta sinn hafa
hægri og vinstri öflin í Finnlandi
sameinast í ríkisstjóm. I fyrsta
sinn frá því að núverandi flokka-
skipan festi rætur í Finnlandi er
Miðflokkurinn utan ríkisstjómar
í Finnlandi.
Ýmsar ástæður eru fyrir þess-
um umskiptum. I fyrsta lagi
felldu kjósendur þann dóm í
kosningunum fyrir nokkmm vik-
um, að ekki var hjá því komist
að hægri menn tækju setu í ríkis-
stjóm. Flokkur þeirra hefur
vaxið jafnt og þétt á undanföm-
um ámm. Þegar árið 1970 fékk
hann fleiri atkvæði í kosningum
en Miðflokkurinn og hefur síðan
getað kallað sig stærsta borgara-
flokkinn. Þá töpuðu jafnaðar-
menn fylgi í síðustu kosningum.
Kalevi Sorsa hefur tilkynnt, að
hann ætli að hætta sem formað-
ur flokksins. Jafnaðarmenn hafa
ekki lengur sömu áhyggjur og
áður af flokkum vinstra megin
við sig, fínnsku kommúnista-
flokkamir mega sín lítils.
Kommúnistar ógna ekki jafnað-
armönnum, þótt þeir taki upp
samvinnu við hægri menn. Síðast
en ekki síst þá gerðist það á átt-
unda áratugnum, að leiðtogar
hægrimanna breyttu utanríkis-
stefnu flokksins og löguðu hana
að svonefndri Paasikivi-Kekkon-
en línu. Allir fínnsku stjóm-
málaflokkamir taka mið af
nálægðinni við Sovétríkin og
segja, að landfræðilegar forsend-
ur hljóti að setja mark sitt á
hlutleysisstefnu Finna, sem gert
hafa vináttusamning við Sovét-
menn. Það var á formannsárum
Harri Holkeri í Kokoomus (1970
til 1978), sem hægrimenn mót-
uðu hina nýju utanríkisstefnu
sína. Án þess hefðu þeir ekki
þótt stjómhæfír og fer vel á því,
að einn helsti höfundur hinnar
nýju stefnu sé forsætisráðherra
í samstjóminni með jafnaðar-
mönnum.
Miðflokkurinn eða gamli
bændaflokkurinn í Finnlandi hef-
ur verið að tapa fylgi á undan-
fömum árum. í Finnlandi eins
I ÍHI'll I I i IIMIWMI I 'IIII I'll '■ I
og annars staðar hefur sú breyt-
ing orðið á þjóðfélaginu, að fólk
flytur úr sveitum til bæja. Borg-
aralega sinnaðir lcjósendur hafa
yfirgefíð Miðflokkinn, þegar þeir
hafa sest að í þéttbýli og hneigst
til stuðnings við hægrimenn.
Urho Kekkonen er frægasti for-
ingi Miðflokksins, fínnsk stjórn-
mál snemst í kringum hann um
langt árabil. Fyrir utan það var
Miðflokkurinn þannig innréttað-
ur, að hann gat starfað með
flokkum jafnt til hægri og vinstri;
hann var hinn dæmigerði ríkis-
stjómarflokkur og minnir
Framsóknarflokkurinn óneitan-
Iega töluvert á hann. Ein af
ástæðunum fyrir því að Mið-
flokkurinn er ekki í stjóm núna
eftir 40 ára aðild að ríkisstjóm-
um er staða formanns flokksins,
Paavo Vayrynen, fráfarandi ut-
anríkisráðherra. Hann virðist
ekki sjást fyrir í metnaði sínum
hvorki innan eigin flokks né
gagnvart öðmm flokkum eða
Finnlandsforseta.
Fyrir nokkmm ámm var þessi
spuming lögð fyrir Svía: Hvort
telur þú, að meirihluti á fínnska
þinginu hafí í megindráttum ver-
ið sósíalískur eða borgaralegur
frá stríðslokum? 17% töldu að
hann hefði verið borgaralegur,
55% að hann hefði verið sósíal-
ískur en 28% sögðust ekki vita
svarið. íslendingar hefðu vafa-
laust svarað á sama veg. Pólitísk
ímynd Finnlands út á við hefur
ekki verið þannig, að menn hafí
áttað sig á hinum borgaralega
meirihluta á þingi landsins. Því
síður er okkur ljóst, að í Finn-
landi stendur einkarekstur á
traustum gmnni og Finnar verða
æ umsvifameiri í alþjóðlegum
viðskiptum, til dæmis hefur
fijálsræði í bankastarfsemi auk-
ist hröðum skrefum hjá þeim á
undanfömum ámm.
Finnskt þjóðfélag hefur breyst
mikið á síðustu áratugum. Hin
sögulega stjómarmyndun nú er
merkilegt skref á þeirri braut;
nýir póiitískir kraftar losna úr
læðingi, gömlum kerfisflokkum
er gefíð frí frá störfum. Á hinn
bóginn er ekki hróflað við fast-
mótuðum undirstöðuþáttum, svo
sem í utanríkis- og öryggismál-
um. í því efni hafa allir flokkar
séð, að ekki verður undan því
vikist að laga sig að köldum stað-
reyndum. Við upphaf tilrauna til
stjómarmyndunar fyrir fáeinum
vikum töldu allir víst, að hægri-
menn og jafnaðarmenn gætu
ekki setið saman í stjórn í Finn-
landi. Þar eins og hér er pólitíkin
óútreiknanleg.

Megindrættir kosn-
ingaúrslitanna eru
túlkaðir á mismun-
andi veg. Sumir
segja, að kjósendur
hafi verið að þoka sér
til hægri, aðrir, að
þeir séu á leið inn á miðjuna, og hinir
þriðju halda fast í þá skoðun, að úrelt sé
að tala um hægri og vinstri, þetta sé allt
sami grautur í sömu skál og fremur hafi
verið kosið um menn en málefni.
Ef litið er á þá, sem töpuðu, Sjálfstæðis-
flokk og Alþýðubandalag, er að ýmsu leyti
auðveldara að útskýra hið mikla fylgistap
Sjálfstæðisflokksins en Alþýðubandalags-
ins. Albert Guðmundsson yfírgaf D-listann
í Reykjavík og stofnaði nýjan flokk, Borg-
araflokk, sem bauð fram í öllum kjördæm-
um og höfðaði einkum til hefðbundinna
kjósenda Sjálfstæðisflokksins. Er líklegt,
að margir þeirra, sem lögðu Borgara-
flokknum lið hafi talið sig vera að styðja
sjálfstæðisstefnuna. Kvennalistinn er ekki
með sama hætti klofningslisti úr Alþýðu-
bandalaginu. Kvennalistakonur sögðu það
raunar rakalausan þvætting fyrir kosning-
ar, a,ð þær væru til vinstri í stjómmálum;
lífsýn kvenna brýtur hina hefbundnu múra
á milli flokka að þeirra mati.
Segja má, að í kosningabaráttunni hafi
sjálfstæðismenn og alþýðubandalagsmenn
verið einna hefðbundnastir í málflutningi.
Sjálfstæðismenn höfðuðu til þess árang-
urs, sem hefur náðst í stjóm efnahagsmála
síðan þeir komust í ríkisstjóm 1983. Þeir
bentu á, að með því að efla einn stóran
flokk til ábyrgðar kæmu menn í veg fyrir
glundroða og veika stjórn, en veik stjórn
væri verðbólgustjórn. Þeir háðu kosninga-
baráttuna undir kjörorðinu Á réttri leið,
sem var lykilsetningin á einhuga lands-
fundi flokksins í byijun mars. í stuttu
máli taldi Sjálfstæðisflokkurinn mestu
skipta að leggja verk sín á borðið. Þegar
við Alþýðubandalaginu blasti, að kjósendur
væm að yfirgefa það, fóru forystumenn
flokksins í gömlu skotgrafímar; þeir
minntu á, að aðeins Alþýðubandalagið
væri vinstri flokkur, það vildi minnka hlut
íslands í vestrænu vamarsamstarfí og
gera landið vamarlaust og Svavar Gests-
son vitnaði hvað eftir annað í einhvem
sænskan ráðgjafa, sem undraðist fjárráð
íslenskra kaupmanna. Alþýðubandalagið
rak kosningabaráttuna á neikvæðum for-
sendum og vísaði mjög til þess, hve sumir
hefðu það gott á kostnað annarra.
Aðrir flokkar fóru inn á nýjar brautir.
Nýjabrumið í kringum Borgaraflokkinn
dugði honum best til að ná athygli kjós-
enda. Framsóknarmenn leituðust við að
draga alla athyglina að Steingrími Her-
mannssyni forsætisráðherra. Þeim tókst
það prýðilega, ekki síst með miklum sjón-
varpsauglýsingum, sem hljóta að hafa
verið í smíðum á sama 'tíma og annarra
flokka menn töldu sig vera að semja um
það við framsókn, að ekki yrði efnt til
auglýsingaherferðar af því tagi, sem fram-
sóknarmenn gerðu í Stöð 2. Kvennalistinn
lét í raun mjög lítið á sér bera og var
undantekningin sem sannaði þá reglu, að
unnt er að auka fylgi sitt í kosningum án
þess að hafa ítarlega stefnu í öllum helstu
málum, auglýsa mikið eða sækjast eftir
að vera í fjölmiðlaljósinu. Alþýðuflokkur-
inn var næsta hefðbundinn en taldi sig
nú vera að uppskera það, sem formaður
hans sáði á kjörtímabilinu með 100 fundum
um allt land. Er ekki vafí á því að forystu-
menn Alþýðuflokksins telja fenginn rýrari
en þeir ætluðu.
Álþýðubandalagið var stærsti stjómar-
andstöðuflokkurinn á síðasta þingi og
tapaði. Alþýðuflokkurinn sópaði ekki að
sér nýju fylgi með þeim hætti, að unnt sé
að tala um fjöldaflótta frá ríkisstjóminni.
^ Lægstu launin
Þegar forystumenn stjómmálaflokk-
anria töluðu saman í sjónvarpssal kvöldið
fyrir kjördag voru viðfangsefni þeirra
næsta hefðbundin. Mestum hluta tímans
var varið til að ræða um fjármál og efna-
hagsmál. Segja má, að þeir hafí ekki farið
út á neinar nýjar brautir heldur rætt um
mál, sem höfðu verið á dagskrá Alþingis
í vikur og mánuði; þeir gjörþekktu viðhorf
hver annars til þeirra. Einna mest spenna
varð í þessum hluta samtalsins, þegar
Guðrún Agnarsdóttir, fulltrúi Kvennalista,
beindi því til Þorsteins Pálssonar, for-
manns Sjálfstæðisflokksins og fjármála-
ráðherra, hvort hann treysti sér til að lifa
á lægstu taxtalaunum, 27.000 krónum.
Þessi spuming er alls ekki ný í íslensk-
um stjórnmálum. Menn hafa löngum velt
því fyrir sér, hve há fjárhæð sé sanngjöm
fyrir þá, sem lægst hafa launin. Spurning-
in er þó ósanngjamari núna en oft áður
í umræðum stjómmálamannanna, því að
sjaldan eða aldrei hefur verið meiri sam-
staða milli þeirra um að verkalýðshreyfíng-
in og vinnuveitendur hafí stigið markverð
skref í því skyni að auka hlut hinna lægst
launuðu án þess að hinir nytu þess sem
hærri hafa launin. Indriði G. Þorsteinsson,
ritstjóri Tímans og rithöfundur, komst
þannig að orði í útvarpsþætti um kosnin-
gaúrslitin, að nú hefði Kvennalistinn tekið
við því hlutverki Alþýðubandalagsins í
kosningaáróðri að ganga upp að kjósend-
um og hvísla að þeim spumingunni: Viltu
ekki hærri laun?
Framsóknarmenn hafa ekki hikað við
að nota umræðumar um sanngjörn lægstu
laun i stjómmálabaráttunni ef þeir hafa
talið sig geta hagnast á því í pólitíkinni.
Fræg eru ummæli Ólafs Jóhannessonar,
dómsmálaráðherra og formanns Fram-
sóknarflokksins, í eldhúsdagsumræðum á
Alþingi í lok apríl 1977, þegar kjaraviðræð-
ur voru á viðkvæmu stigi. Þá kastaði hann
sprengju inn á samningaborðið, þegar
hann lýsti því yfír að hann væri fylgjandi
kröfu ASÍ um eitt hundrað þúsund króna
(gamlar krónur) lágmarkslaun miðað við
verðlag haustið 1976. í bók sinni Hvernig
kaupin gerast á eyrinni (útg. Almenna
bókafélagið) lýsir Baldur Guðlaugsson hrl.
áhrifum þessarar yfirlýsingar með þessum
orðum:
„Ekki er minnsti vafi á því að þessi
ummæli Ólafs Jóhannessonar höfðu afar
óheppileg áhrif á framhald samningaum-
leitana. Þau stuðluðu að því að binda
verkalýðshreyfinguna fasta við sínar
ítrustu kröfur, því erfitt var að slá af eft-
ir að annar aðalforystumaður ríkisstjórnar-
innar hafði tekið svo afdráttarlaust undir
kröfurnar. Aftur á móti gekk dæmi Ólafs
engan veginn upp eins og fulltrúar VSÍ
bentu kurteislega á í minnispunktum sem
þeir lögðu fram á fundi með ríkisstjóminni
3. maí.. Ólafur hafði tekið fram að heildar-
launahækkun yrði að takmarkast við þau
5% sem spáð var að þjóðartekjur ykjust
ums þótt hann lýsti sig fylgjandi kröfu
ASI um eitt hundrað þúsund króna lág-
markslaun. En það samsvaraði 50-60%
hækkun flestra algengustu kauptaxta inn-
an ASÍ.“
Samningar tókust 22. júní 1977, sól-
stöðusamningamir frægu, og þá hækkuðu
kauptaxtar launþega innan ÁSÍ um nær
28%, og frá upphafi til loka árs 1977 um
rúmlega 60%. Er það ein mesta hækkun
launa á einu ári síðan 1942. Ekki stóð á
áhrifunum; böndin brustu á verðbólgunni.
Ríkisstjóm Geirs Hallgrímssonar reyndi
að hemja hana með nýjum ráðum í febrú-
ar 1978, nokkmm mánuðum fyrir kosning-
ar, sem háðar voru undir kjörorði
Alþýðubandalagsins: Kosningar eru kjara-
barátta. Þá unnu stjómarandstöðuflokk-
amir Alþýðubandalag og þó einkum
Alþýðuflokkur eftirminnilegan sigur. Bar-
áttan við verðbólguna var ekki lengur
höfuðmarkmiðið og vorið 1983 var hún
komin í 130% með hroðalegum afleiðingum
fyrir alla.
Verða lægstu launin sett á oddinn við
stjómarmyndun núna? Ætla stjórnmála-
mennimir að grípa fram fyrir hendumar
á þeim, sem semja á hinum almenna launa-
markaði? Ýmislegt bendir til þess að
Kvennalistinn telji sig hafa fengið umboð
til þess. Ber að líta á baráttu fóstra, sem
sagt hafa upp störfum hjá Reykjavíkur-
borg, í þessu ljósi? Er 40.000 króna talan
nú sama töfratalan og 100.000 fyrir rétt-
um tíu árum?
Sömu spurningar
— Onnur svör?
Þegar spurt er: Treystir þú þér til að
lifa á 27.000 krónum? Og síðan vísað til
þeirra, sem fá þau laun greidd fyrir vinnu
sína, er málið ekki lagt fyrir með sann-
gjörnum hætti. Sá sem fær 27.000 krónur
greiddar í laun getur jafnvel haft svipað
fé til ráðstöfunar fyrir sjálfan sig og sá,
sem fær mun hærri laun en þarf til dæm-
is að borga háa skatta eða bera þunga
verðbólgunnar vegna lána, sem hann hefur
tekið.
Hvarvetna standa stjórnmálamenn
frammi fyrir spumingum af þessu tagi.
Alltaf hafa verið til stjórnmálaflokkar, sem
lofa upp í ermina á sér og lokka kjósendur
til að veita sér brautargengi á hæpnum
forsendum. Svarið við spurningunni um
það, hvort menn treysti sér til að lifa á
27.000 krónum felst ekki í því að segja
nei og síðan hækka launataxtana. Hvar á
þá að setja mörkin? Næsta mann má
spyrja: Treystir þú þér til að lifa á 40.000
krónum? Eða 50.000 krónum? Spuming-
amar eru alltaf þær sömu en svörin þurfa
að vera önnur, ef við ætlum ekki að fara
inn í sama vítahring og í kjarasamningnum
1977.
Með þeim kjarasamningum, sem gerðir
hafa verið undanfarin misseri, hefur tekist
að skapa hér jafnvægi á vinnumarkaði,
sem svipar til þess er ríkir í nágrannalönd-
unum, með þeirri gleðilegu undantekningu
að hér er ekkert atvinnuleysi. Verðbólga
er þó enn of mikil hér og spillir fyrir af-
komu okkar og veikir samkeppnisstöðuna
út á við. Stöðugleikinn er forsenda þess
að unnt sé að jafna bilið á milli launþega.
Hvorki of stór stökk upp á við, óraunhæf
loforð stjórnmálaflokka í kosningaslag né
gylliboð eða yfírboð í stjórnarmyndun
bæta varanlega hag okkar eða treysta
undirstöður atvinnufyrirtækjanna, sem
þurfa að vera öflug til að greiða sæmileg
laun.
Þessar staðreyndir hljóta að koma til
álita hjá stjórnrhálamönnunum, þegar þeir
setjast niður núna eftir helgina og halda
áfram að kanna leiðir til að mynda starf-
hæfan meirihluta á Alþingi. Spumingamar
eru hinar sömu og svörin raunar einnig.
I kosningaslagnum var þó gefíð til kynna,
að þau gætu verið önnur en áður og þá
einkum af þeim, sem buðu fram með því
fororði, að þeir væm til þjónustu reiðubún-
ir fyrir hvem þann, sem til þeirra leitaði,
eða skildu, að enginn gæti lifað af 27.000
krónum og hétu að breyta því.
Sjálfstæðisflokkurinn sat fremur undir
ámæli fyrir það en Framsóknarflokkurinn
í kosningabaráttunni að vera talsmaður
þess að vilja ekki hækka laun meira en
raun ber vitni. Var þó Þorsteinn Pálsson,
fjármálaráðherra, í hinu orðinu gagnrýnd-
ur fyrir að hafa gengið of langt til móts
við kröfur opinberra starfsmanna í kjara-
samningum, sem gerðir voru í miðri
kosningabaráttunni. Þá situr vafalaust enn
í mörgum óánægja vegna skattbyrðarinn-
ar, sem á þá var lögð á síðasta ári og
þeir em enn minntir á um hver mánaða-
mót. Þessi óánægja hefur einnig lent á
Sjálfstæðisflokknum, sem hefur ekki hop-
að og lagt áherslu á ábyrgð, traust og
festu — orð sem mörgum kjósendum
fínnast kannski alltof hörð. Fagna þeir
ekki sigri, sem notuðu orð eins og mildi,
mannúð, mýkt, góðsemi, fyrirgreiðsla og
þjónusta? Það þarf ekki aðeins að huga
að efni svaranna við spumingunum í kosn-
ingabaráttunni heldur einnig gæta vel að
orðunum, sem notuð em.
Framsókn í fríi
Segja má, að það sé nú orðið að reglu
að Sjálfstæðisflokkurinn fái alltaf ívið
minna af atkvæðum í kosningum en honum
er spáð samkvæmt skoðanakönnunum.

35
15.
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 2. maí
Morfrunblaðið/Ámi Sæberg
Það er full ástæða fyrir þá, sem em í fram-
boði fyrir flokkinn og stjóma kosningabar-
áttu hans að velta fyrir sér, hvað valdi
þessari sveiflu niður á við á síðustu stundu.
Á hinn bóginn vinnur Framsóknarflokkur-
inn að jafnaði á síðustu dagana ef marka
má skoðanakannanir.
Af stjómarflokkunum var Sjálfstæðis-
flokkurinn mun meira í sviðsljósinu í
kosningabaráttunni en Framsóknarflokk-
urinn. Olli þar mestu stofnun Borgara-
flokksins. Þá snemst kosningarnar fremur
um þau málefni, sem sjálfstæðismenn
stjóma í ríkisstjóminni en framsóknar-
menn. Og var Þorsteinn Pálsson, formaður
flokksins, þar í fremstu eldlínu sem fjár-
málaráðherra. Á hans herðum hvíldu
kjarasamningamir við opinbera starfs-
menn og helsti skotspónn stjómarandstæð-
inga var hallinn á ríkissjóði.
Framsóknarmenn lögðu höfuðkapp á að
draga athyglina frá því, hve lengi þeir
hafa átt menn í ríkisstjóm eða með hvaða
mál þeir hafa farið. Þeir lögðu aðeins
áherslu á, að þeir ættu sjálfan Steingrím
Hermannsson. í kynningu á Steingrími var
annars vegar bent á, að allt væri í lagi
heima fyrir, og hins vegar, að Steingrímur
væri jafningi manna á borð við Mikhail
Gorbachev á alþjóðavettvangi; sæti á rök-
stólum með honum um stríð og frið.
Framsóknarmenn hafa áður eignað sér
erlenda stjómmálamenn og notað nöfn
þeirra í baráttu hér, þetta mun þó í fyrsta
sinn sem þeir nota leiðtoga í kommúnista-
ríki með þessum hætti. Sannaðist það
rækilega • í sjónvarpsauglýsingum
Steingríms, að hann leit á Moskvuferð sína
í byijun mars sem kosningaferðalag. Nýtt-
ist það honum jafnvel betur en hundrað
fundirnir hans Jóns Baldvins.
Staða framsóknarmanna í skoðana-
könnunum var ekki með þeim hætti að
öðmm þættí beinlínis ástæða til að sækja
gegn þeim í kosningabaráttunni eða hafa
uppi markvissa gagnrýni á málaflokka,
sem þeir hafa farið með í ríkisstjóminni.
Þeir þóttu kannski ekki nógu verðugir
andstæðingar og vom þess vegna í eins-
konar fríi. Þegar þeir náðu sér á skrið
með auglýsingaherferðinni var orðið of
seint að snúast harkalega gegn þeim. Í
Reykjaneskjördæmi var hafður í frammi
hræðsluáróður til stuðnings Steingrími.
Var jafnvel ráðið fólk á launum til að
hringja til þúsunda manna og biðja þá um
stuðning með því fororði, að allir hlytu að
vera sammála því, að Steingrímur ætti nú
annað skilið en lélega útkomu.
Framsóknarmenn gerðu sér vel grein
fyrir veikleikum flokks síns fyrir kosning-
amar eins og fram kemur í þessum
setningum frá þeim sjálfum í flokkakynn-
ingu í Helgarpóstinum: „Framsóknarflokk-
urinn er gamaldags kerfísflokkur,
varðhundur fyrir ríkjandi ástand . . .
Framsóknarflokkurinn er tækifærissinn-
aður og krónískur stjórnarflokkur, fomstu-
menn hans taka ráðherrastóla fram yfír
hugsjónir." Gekk kynning framsóknar-
manna út á að svara þessum fullyrðingum,
sem þeir töldu að sjálfsögðu rangar, en
flestum öðmm fínnast enn eiga við rök
að styðjast. Eftir kosningar fara framsókn-
armenn ekki leynt með þá skoðun, að
Steingrímur hafi verið endurkjörinn í for-
sætisráðherrastólinn.
Heildarútkoma Framsóknarflokksins er
sæmileg miðað við kosningar undanfarin
ár, léleg með hliðsjón af fyrri stöðu flokks-
ins en góð sé litið á skoðanakannanir.
Steingrími Hermannssyni tekst að styrkja
stöðu flokksins að nýju í Reykjaneskjör-
dæmi en nær ekki jafn háu hlutfalli
atkvæða og Jón Skaptason á sínum tíma.
Enginn augljós kostur
Forseta íslands er mikill vandi á höndum
þegar hún tekur næstu daga ákvörðun um
hveijum hún skuli veita umboð til stjómar-
myndunar. í krafti embættis síns og
úrslitanna gerir Steingrímur Hermannsson
vafalaust kröfu til að hann fái fyrstur
tækifæri til að reyna. Steingrímur og fram-
sóknarmenn hafa farið háðulegum orðum
um Jón Baldvin Hannibalsson, formann
Alþýðuflokksins, og viðræður hans við
Þorstein Pálsson og aðra flokksleiðtoga
undanfama daga. Sú framsóknar-rök-
færsla gengur ekki upp, að það sé brot á
einhveijum pólitískum siðareglum að
stjómmálamenn ræði saman um stjómar-
myndun, þótt fbrseti hafí ekki gefíð
neinum umboð. í ástandi eins og nú ríkir
hér hvílir. engin skylda frekar á forystu-
mönnum flokka en að búa sig undir að
mynda ríkisstjórn, hvort heldur með við-
ræðum við eigin flokksmenn eða aðra.
Slíkar viðræður geta auðveldað frú Vigdísi
Finnbogadóttur að taka þær vandasömu
ákvarðanir, sem hennar bíða.
Ríkisstjóm Steingríms Hermannssonar
var mynduð 26. maí 1983 og þá var kosið
23. apríl; sé tekið mið af því er dijúgur
tími til stefnu, þótt hann líði hratt í stjóm-
málunum eins og annars staðar og nýtist
ekki alltaf sem skyldi. Kostimir eru mun
óljósari núna en 1983, svo að ástæða er
til að búast við því að stjómmálamenn
þurfí langan umþóttunartíma og mál kunni
að taka aðra stefnu en ætla má á þessu
stigi.
„Verða lægstu
launin sett á odd-
inn við stjórnar-
myndun núna?
Ætla stjórnmála-
mennirnir að
grípa fram fyrir
hendurnar á
þeim, sem semja á
hinum almenna
launamarkaði?
Ymislegt bendir
til þess að
Kvennalistinn
telji sig hafa
fengið umboð til
þess. Ber að líta á
baráttu fóstra,
sem sagt hafa upp
störfum hjá
Reykj avíkurborg,
í þessu ljósi? Er
40.000 króna tal-
an nú sama töfra-
talan og 100.000
fyrir réttum tíu
árum?“