Morgunblaðið - 07.06.1987, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. JÚNÍ 1987
B 15
fVi r
♦ ti
r r
FORRETTINDI
Stórlaxar
þykjaof
miklir
flottræflar
Pólsk stjómvöld hafa nú skorið
upp herör á hendur forrétt-
indastéttunum og hér eftir ætlar
innanríkisráðuneytið að vega og
meta hvem einasta bitling, sem
embættismennimir, jafnt háir sem
lágir, hafa hingað til litið á sem
sjálfsagðan hlut. Það er því hætt
við, að margur maðurinn missi
vænan spón úr aski sínum í þessari
tilraun Wojciechs Jaruzelski, leið-
toga kommúnistaflokksins, til að
bæta ímynd flokksins meðal al-
mennings.
í langri ræðu, sem innanríkisráð-
herrann, Czeslaw Kiszdczak, flutti
fyrr í mánuðinum, fór hann hörðum
>*ðum um þá embættismenn og
starfsmenn flokksins, sem misnota
sér aðstöðu sína á kostnað almenn-
ings í landinu. Benti hann sérstak-
lega á alla einkabílstjórana, sem
embættismennimir hafa í sinni
þjónustu. Bílamir hafa margir verið
fluttir inn frá Vesturlöndum og með
einkabílstjóra kostar útgerð hverrar
bifreiðir pólska skattgreiðendur að
minnsta kosti 1,2 milljónir ísl. kr.
á ári. Sagði Kiszczak, að þessu yrði
að linna.
Kiszczak sagði, að bílstjóramir
gætu fengið vinnu við að keyra
strætisvagna eða önnur farartæki
fyrir almenning og gaf með því til
kynna, að venjulegt fólk væri búið
að líða nóg fyrir flottræfilshátt
embættismanna. Réðst hann einnig
harkalega á óhóflega simanotkun í
ráðuneytum og skrifstofum og
sagði, að hún yrði skorin niður en
þjónustan við borgarana aukin.
Það fé, sem sparast með aðgerð-
um stjómarinnar, verður notað til
ýmissa samfélagslegra mála eins
og t.d. að borga kennurum betri
laun og auka afköst skriffínnanna.
Sagði Kiszczak, að á hveijum degi
fengju þúsundir manna að kenna á
því kvalræði að leita til opinberra
skrifstofa og því löngu orðið tíma-
bært að gera eitthvað í málinu.
Ástæðan fyrir atlögunni að for-
réttindunum einmitt nú er að
Jaruzelski hefur stuðning Sovétleið-
togans, Mikhails Gorbachev. Þó er
það svo, að pólska stjórnin er að
ráðast á sömu sérréttindin og Sam-
stöðumennimir gagnrýndu sem
mest árið 1980 og ’81. Á þeim
stutta en viðburðaríka tíma flettu
pólskir íjölmiðlar ofan af stórkost-
legri spillingu viðs vegar um landið.
Nefndu þeir mörg dæmi um menn,
sem nota sér aðstöðu sína til að lifa
í vellystingum praktuglega, til-
heyrðu „hinu Póllandinu" eða
„Póllandi lénsimans“ eins og Sam-
staða kallaði það. Þá er átt við
embættismenn af öllum gráðum,
sem telja það ekki nema sjálfsagt
að reyna að græða sem mest á
ríkinu.
Jaruzelski hershöfðingi vinnur
nú að því að endurskipuleggja
flokkinn, bæta ímynd hans og skera
niður sérréttindin á sama tíma og
almenningur verður að sætta sig
við að verðhækkanir og versnandi
lífskjör. Milli flokks og þjóðar er
mikið djúp staðfest en þetta er til-
raun Jaruzelskis til að brúa það.
- JUDY DEMPSEY
RAKII
Um þessar mundir er hálft ann-
að ár liðið frá því að Mikhail
Gorbachov hóf mikla herferð í Sov-
étríkjunum gegn drykkjuskap og til
að auka afköst í iðnaði. Nú er ljóst
að sá iðnaður, sem eflzt hefur mest
vegna aðgerða leiðtogans, er heim-
ilisiðnaður og helzta framleiðsluvar-
an er hinn svokallaði landi.
Þetta kemur ljóslega fram í
Úkraínu. Þar upplýsti eitt flokks-
málgagnið öllum á óvart, að
drykkjuskapur væri ekki aldeilis úr
sögunni heldur drykkju menn nú
einungis með meiri leynd en áður.
Á yfírborðinu lofa opinberar tölur
samt góðu. Sala á vodka hefur stór-
lega minnkað og að sama skapi
hefur fækkað afbrotum sem rekja
má til drykkjuskapar. En embættis-
maður frá Poltava-héraði viður-
kenndi að þar með væru ekki öll
kurl til grafar komin, því hann
sagði: „Við veittum því ekki eftir-
tekt, hversu mjög sala á sykri og
geri jókst. í ljós kom að sykursalan
hafði á einu ári aukizt um 6.000
tonn frá árinu áður í þessu eina
héraði."
Annars staðar í Sovétríkjunum
er það sama upp á teningnum. Sala
á sykri hefur aukizt um 14% á
Latvíu, um 16% í Moldavíu og 10%
Eiginkona Kiarsfieids löðrungaði
einu sinni kansiara Vestur-Þýska-
lands og hrópaði: „ Nasisti! Nasisti!“
SJÁ: Harka sex
FEIMNISMALl
í Eistlandi. Fréttamður frá Moskvu-
útvarpinu í héraðinu Orel skýrði
nýlega svo frá að samdráttur í sölu
á vodka næmi þar 43 milljónum
rúblna, þ.e. tæpum þremur milljörð-
um, en samtímis hefði sykumeyzlan
aukizt um 4.500 tonn. Hann taldi
ólíklegt að allur þessi sykur hefði
verið notaður til sultugerðar.
Á síðasta ári áttu 200.000 manns
yfír höfði sér ákærur fyrir brot á
áfengislöggjöfinni. Margir þeirra fá
að líkindum fangelsisdóma eða
verða vistaðir í vinnubúðum. Um
það bil helmingur þeirra, sem voru
teknir, voru innan við þrítugt og
rúmlega 60% voru konur.
Svo virðist sem kerfínu sé um
megn að hafa hemil á þessu
gríðarmikla einkaframtaki enda
þótt það sé þrautþjálfað í því að
fylgjast með borgurunum. I Polt-
ava-héraði eru um það bil 4.000
samtök, sem beijast fyrir áfengis-
bindindi. En drykkjuskapurinn
heldur áfram þrátt fyrir allt.
Heimabrugg hefur lengi verið
landlægt til sveita í Sovétríkjunum
sem og annars staðar. En nú er það
orðið algengt í borgunum líka. Sam-
kvæmt upplýsingum A.P. Burtsev,
sem er háttsettur í innanríkisráðu-
neytinu, er allt að þvi 40% af þeim
SÞ í klípu vegna
Waldheims
Eins og kunnugt er
hefur Kurt Wald-
heim, forseti Austurríkis,
verið borinn alvarlegum
sökum. Er hann sagður
hafa tekið þátt í að flytja
gríska gyðinga nauðung-
arflutningi í útrýmingar-
búðir og ekki látið sitt
eftir liggja þegar þúsund-
ir júgóslavneskra skæru-
liða voru hengdir á
stríðsárunum. Waldheim
er ekki aðeins forseti í
Austurríki, heldur einnig
fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, og því hefur
stofnunin séð sig til-
neydda til að reyna að
komast að hinu sanna í
málinu. Ekki verður þó
sagt, að Waldheim njóti
mikillar samúðar á þeim
bæ.
Það var snemma á átt-
unda áratugnum, að
Sovétmenn fóru þess á leit við
Waldheim, að hann byði sig fram
í framkvæmdastjóraembættið en þá
beittu Bretar og Bandaríkjamenn
neitunarvaldi gegn honum og vildu
Rússinn er á
kaf i í landanum
landa sem Moskvubúar drekka,
bruggaður í heimahúsum í borginni.
Burtsev sagði í viðtali við frétta-
mann: „Tækjabúnaður til heima-
bruggunar er orðinn mjög
fullkominn, — suðutækin og ryðfría
stálið."
Það er hinn almenni borgari í
Sovétríkjunum, sem helzt hefur orð-
ið fyrir herferð Gorbachevs gegn
áfengi. Áfengissjúklingar drekka
ilmvatn, rakspíra og flösumeðal ef
þeir fá ekki vodka en hinn almenni
borgari vill bara fá sér neðan í því
til hátíðabrigða og er lítt hrifinn
af því að þurfa að standa klukku-
tímum saman í biðröð eftir einni
flösku.
Gorbachev hefur oft sætt gagn-
rýni vegna þessa ástands og fyrir
vikið hefur áfengisverzlunum í
Moskvu verið fjölgað enda þótt ekki
hafí orðið aukning á því áfengis-
magni sem á boðstólum er. Lands-
feðumir virðast ekki ætla að hvika
frá sínum grundvallarsjónarmiðum
í áfengismálum. Landabraggaram-
ir sýnast því horfa fram á bjarta
framtíð.
- NIGEL HAWKES
heldur, að Finninn Max Jakobsen
yrði fyrir valinu. Það fór þó svo við
atkvæðagreiðsluna í öryggisráðinu,
að Bandaríkjamenn snerast á sveif
með Waldheim en Bretar sátu hjá.
Ekki verður ofsögum sagt af
þeirri erfiðu og neyðarlegu stöðu
sem Waldheim er kominn í. Ekki
bætir það heldur úr skák, að fyrsta
alþjóðaráðstefnan, sem SÞ hefur
boðað til um eiturlyfjavandann,
verður haldin í Vín í júní og hingað
til hefur Waldheim hvorki verið
boðið að setja hana eða sitja.
Það mun koma í ljós hvort Wald-
heim ákveður að mæta í eitthvert
hófíð, sem jafnan fylgir ráðstefnum
af þessu tagi. Ef hann gerir það
má búast við heldur vandræðaleg-
um fundi hans og mannsins, sem
setti hann á „bannlistann", skrá
yfír þá menn, sem þykja óæskilegir
gestir í Bandaríkjunum. Er þá átt
við Edwin Meese, dómsmálaráð-
herra Bandarílqanna og formann
bandarísku sendinefndarinnar á
ráðstefnunni.
Mynd af Waldheim, sem hékk
uppi í anddyri skrifstofu fram-
kvæmdastjóra SÞ, hefur nú verið
fjarlægð. Var það gert eftir að ein-
hver tók sig til og málaði hakakross
yfír hana en talsmaður SÞ vill ekk-
ert segja hvað um hana verði,
aðeins að „sem stendur" sé hún í
geymslu.
Waldheim, sem á stríðsáranum
var undirforingi í þýska hemum í
Grikklandi og Júgóslavíu, hefur
alltaf neitað því að hafa verið nas-
isti eða jafnvel vitað um grimmdar-
verk þeirra. Ævisaga hans, „í auga
stormsins", hefur verið tekin úr
bókaversluninni í aðalstöðvum SÞ
og starfsmenn stofnunarinnar vita
ekki hvað gera á við óseldu eintök-
in, þijá fulla kassa. Þeim hefur líka
verið komið í geymslu í kjallaran-
um.
Opinberlega láta SÞ lítið fyrir sér
fara í deilunum um fortíð Wald-
heims enda era þær heldur
óskemmtileg auglýsing fyrir þær
sjálfar.
„Þeirri spumingu er enn ósvarað
hvers vegna Waldheim varð fyrir
valinu sem framkvæmdastjori SÞ,“
segir vestrænn stjómarerindreki.
„Það getur vel verið, að enginn,
ekki einu sinni Bandaríkjamenn,
hafí kannað fortíð hans nógu sam-
viskusamlega."
- DAVID JULIUS
smáskór
BARNASKÓR
%
'X. -
Stærðir: 20-30
3 litir.
Stærðir: 24-34
Hvítir.

Stærðir: 24-34
3 litir.
Stærðir: 24-34
4 litir.
Ir'
Stærðir: 22-34
Hvítir
Stærðir: 17-21
Hvítir.
UNGBARIMA-
SKÓR
Stærðir: 20-30
® litir.

Stærðir: 18-23
Hvítir.
Stærðir: 23-27
Hvítir.

Stærðir: 23-27
Gráir.
Stærðir: 18-23
2 litir.
smáskór
Skólavörðustíg 6b
á bakhlið
Póstsendum.
S: 622812.