Morgunblaðið - 07.06.1987, Blaðsíða 28

28 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. JÚNÍ 1987
mnn
ást er...
... að skilja eftir dauf-
an varalit á vasaklútn-
um
TM Reg. U.S. Pat. Off.—all rights reserved
01986 Los Angeles Times Syndicate
Ég veðjaði við Stínu að ég
gæti rakað mig, haft fata-
skipti og farið i bað meðan
hún málaði sig ...
HÖGNI HREKKVlSI
iðr > ímzLi. Pwrnm
i mrn? Æjjjr Juk v.:v
Um mannrannsókmr
Til Velvakanda.
Sannur veiðimaður athugar allt
atferli dýrs, — notar til þess öll
skynfæri. Þetta gerir hann alla
ævi, að minnsta kosti raunævi,
en ef til vill ekki alla þá ævi sem
nútímamenn hafa svo mikla löng-
un til að treina. Svipað er um
nútíma dýralífsskoðara. Fugla-
vinur getur beðið í sérhönnuðu
byrgi huldu laufí vikum saman.
En atferli manna, er það nokk-
uð síður athugunarvert? Nei,
reyndar ekki, enda er í tisku að
athuga það. Sérstaklega ef borga
þarf fyrir.
Menn tjá sig á ýmsa vegu, í
litum, í tónum, leik og Iátbragði,
dansi, íþróttum og í fjölmiðlum.
Telja mætti lengur en þetta verð-
ur að duga.
Víkverji
Eins og menn muna kannski
var höggmynd af Raoul Wall-
enberg afhjúpuð í Búdapest fyrir
fáeinum vikum. Wallenberg, var
sem kunnugt er, ungur sænskur
stjómarerindreki sem var stað-
settur í Ungveijalandi á stríðsár-
unum þegar þýsku nasistamir
réðu þar lögum og lofum, en þá
er hann talinn hafa forðað þús-
undum gyðinga ef ekki tugþús-
undum frá vísum dauða í
gasklefunum. Þeir muna hans enn
í dag sem einn helsta velgerðar-
mann sinn.
Sovétmenn handtóku hann í lok
styijaldarinnar þegar þeir tóku
við af nasistunum í grannríkjun-
um í Austur-Evrópu. Hann lenti
í höndum þeirra þegar þeir voru
að „hreinsa til“ eftir Þjóðveijana,
eins og það var látið heita. Þeir
þijóskuðust síðan lengi við að
gangast við verknaðinum, uns
þeir játuðu loks að hafa raunar
fært hinn unga fullhuga nauðugan
ti! Moskvu og varpað honum í hið
illræmda Lubyanka-fangelsi; og
hafa æ síðan fullyrt, þrátt fyrir
þrálátan orðróm um hið gagn-
stæða, að þar hafí hann borið
beinin þann 17. júlí 1947.
XXX
etta er aðdragandinn ef svo
mætti segja. En sjálft minnis-
En vara vil ég við einni tegund
mannrannsókna, en hún er sú að
rannsaka fólk persónulega og ein-
staklingsbundið. Eins og til
dæmis hver elskar hvem. An
umhugsunar get ég nefnt fímm
dæmi, þar sem fólk hefndist
grimmilega fyrir slík vísindastörf.
Og það meira að segja í þessu
lífí sem er frekar óvanalegt.
Allt í lagi er að rannsaka mann-
fólk sé það gert með hlýju og
umfram allt með persónulegu
hlutleysi um einkahagi. Ekki ber
að kjamsa á því að Jón Jónsson
hafí dottið í það og orðið sér til
háðungar, heldur að alltítt sé að
einstaklingar af tegundinni homo
sapiens láti slíkt henda sig.
Sé fommenning rannsökuð er
hyggilegt að gera alltaf ráð fyrir
skrifar
merkið, sem nú er loks risið í
borginni þar sem Raoul Wallen-
berg bauð Eichman og dauða-
sveitum hans birginn, á sér líka
forsögu. Þetta er sem sagt ekki
í fyrsta sinn sem gyðingar á þess-
um slóðum hafa viljað votta
Svíanum virðingu sína.
Fyrir nær fjörutíu árum stóð
til að afhjúpa annað minnismerki
sem var helgað minningu hans.
Gestimir voru mættir til athafnar-
innar þegar mönnum varð allt í
einu ljóst að styttan var horfín
undan dúknum sem hafði sveipað
hana. Hún hafði verið fjarlægð í
skjóli nætur rétt eins og fómar-
lambið sjálft.
Einhver valdsmaðurinn hafði
fellt yfír hana dauðadóm. Wallen-
berg var nýju herrunum ekki
þóknanlegur fremur en nasistun-
um, forverum þeirra. Fyrir
nokkrum árum fannst svo þetta
minnismerki af tilviljun þar sem
það lá í vanhirðu á verksmiðjulóð
í Debrecen og hafði áletrunin, sem
tíundaði afrek hetjunnar, verið
vandlega fjarlægð.
Þetta var „symbólsk" högg-
mynd í dæmigerðum hetjustíl og
gjörólík þeirri sem nú er komin á
stall í Búdapest. Hún er af manni
að beijast við snák.
Verkafólkið, sem hafði hana
daglega fyrir augum í mslinu á
hinni óhijálegu verksmiðjulóð,
að fólk fyrri tíðar hafí verið ólíkra
vitsmuna en við nú. Þó okkur
fínnist tilgangur fomra mann-
virkja einkennilegur eins og til
dæmis pýramída Egyptalands,
flúraði slönguguðinn, tóftimar í
Maccu Piccu og steintröll Páska-
eyjar.
En við athugun á samtímafólki
ætti að gilda: Hugsum okkur
hvem mann fullvita, Ijáandi
ódauðlegt listaverk mikils höf-
undar á sviði, gleymum ekki
bömunum, öldmðum, táningum,
vímufíknum, geðsjúkum og
þroskaheftum. Sé áðurtalið at-
hugað er ég viss um að athugandi
sér heiminn í nýju Ijósi.
Bjarni Valdimarsson,
Leirubakka, Sandi.
mun enda hafa talið víst að verk-
ið táknaði „friðaröflin að knésetja
stríðsæsingamennina" eða eitt-
hvað álíka lágkúmlegt.
XXX
Starfsbróðir Víkveija, sem er
búsettur í Kópavogi, upplýsir
að nú hafí tímans tönn loksins
tekist að granda aðvömnarmiðan-
um, sem útsendarar bæjarins
festu á hræið af vömbflnum sem
eigandanum fannst alveg tilvalið
að skilja eftir steinsnar frá hinum
myndarlega knattspymuvelli bæj-
arbúa.
Þetta gerðist í fyrrasumar og
miðinn var líka frá þeim tíma, en
á honum var eigandanum strang-
lega uppálagt að fjarlægja
ósómann innan tiltekins daga-
fjölda, enda myndu yfírvöld ella
láta gera það hið snarasta á hans
kostnað.
Þama hefur þetta þokkalega
líkan með hinu skorinorða, prent-
aða plaggi trónað í heilt ár sem
„einskonar hvatning til vegfar-
enda að vera nú staðfastir í
sóðaskapnum", eins og heimiidar-
maður Víkveija orðar það nokkuð
beisklega.
Kannski ekki að undra þó að
hann bæti við að stundum fínnist
honum sem blessaður bærinn hans
sé eins konar útibú frá brotajáms-
porti Sindra-Stáls.
iiii