Morgunblaðið - 02.10.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1987
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1987
27
IfaYgl Útgefandi istMi&tö Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Svelnsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakið.
Auka-
fjárveitingar
Töluverðar umræður hafa
orðið um aukafjárveiting-
ar. Er jafnvel gefíð til kynna,
að ármál aráðherrar séu að
fremja lögbrot með því að sam-
þykkja eða stofna til útgjalda,
sem ekki eru heimiluð sam-
kvæmt Qárlögum. í stjómar-
skránni er viðurkennt, að
stundum kunni að vera óhjá-
kvæmilegt að haga útgjöldum
úr ríkissjóði á annan veg en
segir í fjárlögum. í 42. grein
hennar er mælt fyrir um svo-
nefnd fjáraukalög. Með frum-
varpi til fjáraukalaga, sem fær
sömu þinglegu meðferð og fjár-
lög, aflar fjármálaráðherra eða
ríkisstjómin heimildar Alþingis,
ljárveitingavaldsins, fyrir þeim
fjárveitingum, sem stjómin hef-
ur innt af hendi á liðnu fjár-
hagstímabili umfram fjárlaga-
heimild eða án heimildar í
fjárlögum. Má líta á samþykkt
Qáraukalaganna sem einskonar
syndakvittun frá Alþingi ríkis-
stjóminni til handa. Oftast
gengur afgreiðsla frumvarps til
þessara laga hljóðlega og
snurðulaust fyrir sig. Almennt
séð eru þessar fjárveitingar
yfírleitt þannig, að þingmenn
sjá litla ástæðu til að þrasa um
þær. Fyrir utan það er til lítils
fyrir einhvem þeirra flokka,
sem hafa átt fulltrúa í ríkis-
stjóm hvort heldur fjármálaráð-
herra eða annan, að þykjast
heilagur og yfír aðra hafínn í
þessu efni. Aukafjárveitingar
fara ekki eftir flokkspólitískum
línum.
Að sögðum þessum orðum
skal sú skoðun strax sett fram,
að aukafjárveitingar á að gagn-
rýna eins og annað. Mestu
skiptir að það sé gert á réttum
forsendum og án þeirrar áráttu
að vera í sífellu með alhæfingar
og draga alltaf alla í sama dilk-
inn. Við mat á þessum fjárveit-
ingum eins og öðmm er unnt
að líta á tilganginn og spyrja:
Er verið að bæta úr brýnni
þörf eða að hygla pólitískum
samheijum? Er með öðrum orð-
um verið að kaupa atkvæði?
Þá er eðlilegt, að því sé velt
fyrir sér, hvemig á því stendur,
að skömmu eftir að afgreiðslu
fjárlaga er lokið eftir mikla yfír-
legu Qárveitinganefndar,
ákveði ríkisstjóm eða ráðherrá
með einu pennastriki að breyta
þeirri niðurstöðu. Ekki em slík
vinnubrögð til þess fallin að
efla trú manna á því, að hlut-
lægar reglur en ekki geðþótti
ráði ákvörðunum. Loks skal það
nefnt, að undmn vekur þegar
veitt er aukafjárveiting til fram-
kvæmda, sem hljóta að hafa
verið á döfinni, þegar fjárlög
vom ákveðin, eða til reksturs
ríkisstofnana, sem hljóta að
geta gert haldbærar áætlanir
um starfsemi sína.
Athyglisvert er, að þeir sem
taka sér fyrir hendur að gagn-
rýna aukafjárveitingar staldra
yfírleitt við einstakar færslur
til skýrt afmarkaðra verkefna.
Þetta em þó ekki þær fjár-
hæðir, sem skipta máli í raun,
þegar rætt er um hallann á
ríkissjóði. Þar ráða mestu hin
almennu útgjöld svo sem vegna
launahækkana eða hækkana á
tryggingabótum. Fjárlög em
þannig úr garði gerð, að í þeim
er miðað við ákveðnar verðlags-
hækkanir, rejmist sú viðmiðun
röng raskast sjálfur gmnnurinn
og allir fá einhveija almenna
leiðréttingu. Þama em háu töl-
umar. Þama eiga einnig flestir
hagsmuna að gæta og þess
vegna þykir það líklega ekki
fréttnæmt.
í almennum stjómmálaum-
ræðum hafa þeir, sem kenndir
em við fijálshyggju, helst varað
við ákvæðum á borð við 42.
grein stjómarskrárinnar um
fjáraukalögin. Meðal talsmanna
þess, að í stjómarskrár skuli
sett ákvæði er takmarki rétt
stjómmálamanna til að leggja
á skatta og stofna til útgjalda
er James M. Buchanan, er hlaut
Nóbelsverðlaunin í hagfræði á
síðasta ári. Tilraunir í þqssa átt
em á döfínni í Bandaríkjunum.
Til dæmis hefur öldungadeild
Bandarílqaþings samþykkt til-
lögu um, að fjárlög skuli vera
hallalaus og aukning ríkisút-
gjalda takmörkuð. Reynslan frá
Bandaríkjunum sýnir hins veg-
ar hið sama og hér að þrátt
fyrir fögur fyrirheit verður
minna úr framkvæmdum, þeg-
ar á hólminn er komið.
Umræðumar um aukaQár-
veitingar era af hinu góða, svo
framarlega sem tilgangurinn
er að fínna leiðir til úrbóta en
ekki koma höggi á einstaka
ráðherra eða flokka. Innan
marka 42. gr. stjómarskrárinn-
ar er unnt að setja skorður við
þeirri skipan, sem nú gildir. Á
hinn bóginn verða aukafjárveit-
ingar ekki stöðvaðar nema
þessu ákvæði í stjómarskránni
verði breytt. Hefur það verið
lagt til?
AF INNLENDUM
VETTVANGI
SVEINN GUÐJÓNSSON
Alnæmi á íslandi:
Fjórir greinst á lokastigi
þrír þeirra eru látnir
Um smitsjúkdóminn alnæmi og aðgerðir til að hefta útbreiðslu hans
Smitsjúkdómurinn alnæmi hefur vakið meiri ótta meðal almenn-
ings en nokkur annar sjúkdómur á þessari öld. Hræðsla fólks er
skiljanleg í ljósi þess hversu stutt er síðan sjúkdómurinn uppgötvað-
ist og hversu skammt á veg læknavísindin em komin til að spoma
við útbreiðslu hans. Þyngst vegur þó sjálfsagt hversu alvarlegar
afleiðingar sjúkdómurinn getur haft fyrir þá sem smitast af alnæmi-
sveirunni, en þrír einstaklingar hafa nú látist af völdum alnæmis hér
á landi. Umræða og fræðsla um sjúkdóminn hefur þó orðið vakning
til bættra umgengnis- og hegðunarvenja í þjóðfélaginu og vissulega
getur hver einstaklingur lagt mikið af mörkum til að stemma stigu
við útbreiðslu alnæmis með þvi að sýna varkámi í samskiptum sinum
við aðra, einkum i kynlifi. Þetta dugir þó ekki alltaf og óneitanlega
hrekkur maður við þegar sú óhugnanlega staðreynd liggur fyrir,
að einn af samborgurum okkar hefur smitast af alnæmisveirunni
við það að leggjast inn á sjúkrahús og þiggja þar blóð. Það atvik
gefur út af fyrir sig tílefni til að huga nánar að hveraig þessum
málum er háttað hér á landi og í eftirfarandi grein verður reynt
að varpa ljósi á útbreiðslu þessa sjúkdóms og þá þróun sem orðið
hefur í forvarnarstarfi gegn honum hér á landi. Greinin er skrifuð
í trausti þess að allar upplýsingar og fræðsla um þessi mál séu af
hinu góða.
Sá einstaklingur sem varð fyrir
þeirri ógæfu að smitast af alnæmi-
sveirunni við blóðgjöf er kona á
sextugsaldri, gift og á uppkomin
böm. Sjúkrasaga hennar hefst með
húsbruna seint á árinu 1984. í bmn-
anum brenndist konan illa, þannig
að 30% af líkamanum brenndist
þriðja stigs bmna. Eftir branann
var hún flutt á Gjörgæsludeild
Landsspítalans í Reykjavík þar sem
hún lá hún meðvitundarlaus í heilan
mánuð og á gjörgæslu milli heims
og helju alls í 2 mánuði. Konan var
úrskurðuð 75% öryrki af völdum
bmnans og myndi mörgum þykja
nóg um slíkt áfall. Þetta var þó
aðeins upphafið að enn alvarlegra
máli, eins og síðar kom á daginn.
Blóð úr sýktum ein-
staklingi
í læknameðferð á Landspítalan-
um var nauðsynlegt að gefa
konunni blóð eins og ástand hennar
var. Eins og áður er getið var þetta
seint á árinu 1984, ári áður en skim-
prófanir á blóði hófust í Blóðbank-
anum. Það var því engin von til að
nokkur gæti séð fyrir afleiðingar
þessarar blóðgjafar, þótt það út af
fyrir sig sé engin sárabót fyrir kon-
una.
Reglulegar skimprófanir í Blóð-
bankanum hófust í október 1985.
Þá vom rannsökuð sýni nokkra
mánuði aftur í tímann og í sýni frá
því í maí 1985 kom fram jákvæð
svömn með tilliti til alnæmismót-
efiia. Þetta sýni hafði ekki verið
notað í lækningaskyni, en þegar
saga blóðgjafans var könnuð kom
í ljós, að hann hafði áður gefið blóð
árið 1983 og var það blóð notað í
umræddu tilviki með þeim afleið-
ingum að konan smitaðist af
alnæmisveimnni. Ástæðulaust er
að rekja hér nánar sjúkrasögu kon-
unnar enda getur hver og einn gert
sér í hugarlund hvflíkt áfall það
hlýtur að vera að verða fyrir slíkri
reynslu.
Þróun sjúkdómsins
Áður en lengra er haldið er nauð-
synlegt að gera sér grein fyrir þróun
alnæmissjúkdómsins og þeim erfið-
leikum sem læknavísindin standa
frammi fyrir í baráttunni gegn út-
breiðslu hans. Faglegar upplýsingar
í þeirri umfjöllun em að mestu
fengnar hjá dr. Haraldi Briem,
smitsjúkdómafræðingi, en hann,
ásamt læknunum Sigurði B. Þor-
steinssyni, Sigurði Guðmundssyni,
Kristjáni Erlendssyni og fleirum,
hefur látið einna mest að sér kveða
í baráttu íslenskra heilbrigðisstétta
gegn alnæmi.
Það fyrsta sem menn verða að
átta sig á er hversu stutt er síðan
alnæmissjúkdómurinn uppgötvað-
ist. Það var sumarið 1981 að læknar
í Bandaríkjunum veittu því athygli
að ungir hommar, sem áður höfðu
verið líkamlega hraustir, fengu
sjaldgæfar sýkingar, sem fram til
þess tíma höfðu nær eingöngu hijáð
fólk með illkynja sjúkdóma eða þá
sem vom á lyfjameðferð sem bælir
ónæmiskerfið. Læknamir veittu því
einnig athygli að þessir einstakling-
ar virtust fá sjaldgæfan illkynja
sjúkdóm, sem á fagmáli kallast
„Kaposis sarkmein", sem aldraðir
einstaklingar fá einstaka sinnum.
Ástand þetta var kallað „Acquired
Immunodeficiency Syndrome",
skammstafað AIDS, sem á íslensku
hefur verið nefnt alnæmi eða eyðni.
Upphaflega var ekki ljóst hvað
olli alnæmi, en á árinu 1983 tókst
að fínna veiru, sem veldur sjúk-
dómnum. Veiran (Human Im-
munodeficiency Vims - HIV) veldur
svokallaðri hæggengri veirasýkingu
og á lokastigi hennar hefur hún
eyðilagt ónæmiskerfi líkamans og
leitt til þess að sjúklingurinn verður
berskjaldaður fyrir sýkingum og
ýmsum illkynja sjúkdómum. Eftir
að smit hefur átt sér stað mynda
langflestir einstaklingar mótefni
gegn veimnni og er misjafnt hversu
langur tími líður, í flestum tilvikum
nokkrar vikur eða mánuðir.
Ástandi einstaklinga, sem smit-
ast hafa af alnæmisveimnni, má
skipta í fjóra flokka:
1. Einkennalaust smit. Að líkind-
um em langflestir í þessum hópi
en ennþá er ekki ljóst, hversu marg-
ir þeirra sem smistast fá einkenni.
2. Bráð einkenni. Lítill hluti ein-
staklinga fær einkenni sem svipar
til einkymingasóttar, eins konar
hálsbólgu eða heilahimnubólgu af
völdum veimnnar. Einkennin koma
upp nokkmm vikum eftir smit og
líða síðan hjá og getur einstakling-
urinn orðið einkennalaus eftir það.
3. Forstigseinkenni alnæmis, sem
lýsir sér m.a. í því að sjúklingamir
fá viðvarandi eitlabólgju, á a.m.k.
tveimur öðmm stöðum líkamans
fyrir utan nára. Einnig hafa fundist
fleiri einkenni svo sem megmn, hiti,
nætursviti, eitlastækkanir, þung-
Iyndi, kvíði og fleira.
4. Alnæmi, sem er lokastig sýk-
ingarinnar, en þá er sjúklingurinn
kominn með fylgisýkingar af völd-
um sveppa, einfmmunga, óvenju-
legra berklabaktería eða ákveðinna
veira. Einnig telst sjúklingur vera
með alnæmi ef hann er með sjúk-
dóminn „Kaposis sarkmein" og er
yngri en 60 ára eða hefur aðra vissa
illkynja sjúkdóma.
Erfítt hefur reynst að meta
hversu hátt hlutfall smitaðra fær
lokastig sjúkdómsins, til þess er of
skammur tími liðinn frá því að sjúk-
dómurinn uppgötvaðist. Nokkrar
rannsóknir benda þó til þess að 5
ámm eftir smit séu allt að 20%
smitaðra komnir með lokastig al-
næmis og að um helmingur þeirra
sem sýkst hafa fái forstigseinkenni
alnæmis á sama tíma. Horfur þeirra
sem fá lokastig sýkingarinnar em
afar slæmar og er meðal dánartíðni
þeirra um 80% á tveimur ámm frá
því að alnæmi greinist.
Um smit og smitleiðir
Talið er, að allt frá því að ein-
staklingur smitast geti hann smitað
aðra. Ekkert bendir til að myndun
mótefna komi í veg fyrir að menn
smiti. Því ber að líta svo á að allir,
sem mótefni mælist hjá, geti verið
smitberar.
Alnæmisveiran hefur verið rækt-
uð úr blóðfmmum, sæði, munn-
vatni, slími í leggöngum kvenna,
támm, bijóstamjólk og öðmm
líkamsvessum. Niðurstöður rann-
sókna benda til að smitleiðimar séu
blóðgjafir, samfarir milli karla og
milli karla og kvenna og nálarst-
ungur við fíkniefnaneyslu. Þá er
einnig hætta á smitun frá smitaðri
móður til bams í meðgöngu, fæð-
irigu og við bijóstamjólkurgjöf.
Hvað varðar samfarir em þær tald-
ar hvað varhugaverðastar þegar
þær em særandi. Ekki hefur verið
unnt að benda á neina sérstaka
athöfn í samfömm karls og konu
sem em varhugaverðari en önnur,
en þó er ljóst að samfarir við marga
auka líkumar á smiti. Þess skal
getið í þessu sambandi að þótt veir-
an hafí fundist í munnvatni hefur
ekki verið sýnt fram á að alnæmi
smitist með þeim hætti. Sjúkdómur-
inn virðist því ekki bráðsmitandi,
enda hefur ekki verið sýnt fram á
að hann smitist við daglega um-
gengi eins og til dæmis venjulega
snertingu, með hósta eða hnerra
Fíkniefnaneytendur, sem sprauta sig í æð, era í einum af svokölluð-
um áhættuhópum.
og ekki heldur með matvælum,
drykkjarvatni eða í sundlaugum.
Þótt bent hafí verið á sérstaka
áhættuhópa, svo sem homma og
fíkniefnaneytendur, er ljóst að allir
geta sýkst af alnæmisveimnni ef
smitleiðir þær, sem nefndar vom,
em fyrir hendi. Blóðþegar, einkum
dreyrasjúklingar, sem þurfa á
storkuþáttum að halda, vom í hættu
að fá sjúkdóminn, en eftir að
blóðskimun á blóðgjöfum og hita-
meðferð storkuþáttanna hófst em
líkumar taldar hverfandi á því að
smit berist eftir þessum leiðum.
Útbreiðsla
Aður en mótefnamælingar urðu
mögulegar var ekki við annað að
styðjast til að meta útbreiðslu sjúk-
dómsins en að skrá fiölda alnæmis-
sjúklinga. Sýkingin er langút-
breiddust í Afríku en þar gera menn
nú ráð fyrir að um 10 milljón manns
kunni að vera smituð af alnæmisvei-
mnni, þótt ekki séu til neinar
áreiðanlegar skrár um fíölda alnæ-
missjúklinga þar. Á Vesturlöndum
hefur alnæmi breiðst hvað mest út
í Bandaríkjunum og tvöfaldast um
þessar mundir skráð tilfelli þar á
um það bil 12 til 13 mánuðum. Sjúk-
dómurinn virðist hafa komið nokkm
seinna upp í Evrópu, en vex nú
með svipuðum hraða þar og hann
.«SV"
Æmrjtk
fc..ié,í
'i

i __________, i. : ’... l ______________i,. : C______________________________________h._____________________________f
■j v y v ’ j> v" * v * \. ' v J v t v •
cs5 '€]?■ ’Cjífr -snp
%:|ÍU|gi0jpUl!grsfi -id nfi ]

r-.lt-Tft:
Skiniprófanir á mótefnum gegn alnæmisveimnni hófust i Blóðbankanum i október 1985 og hafa þær
dregið mjög úr lfkunum fyrir smiti við blóðgjöf.
gerði í Bandaríkjunum.
í október 1986, fyrir réttu ári,
vom skráðir yfír 30.000 sjúklingar
með alnæmi, yfírgnæfandi meiri-
hluti þeirra í Bandaríkjunum. Nú
er talið að alnæmissjúklingar sú um
60 þúsund talsins og þar af 40
þúsund í Bandaríkjunum. Sjúk-
dómurinn hefur hins vegar greinst
í að minnsta kosti 122 löndum f
öllum heimsálfum og hafa ber í
huga, að víða er sýkingin margfallt
útbreiddari en skráð tilfelli gefa til
kynna og er litið svo á, að fyrir
hvem alnæmissjúkling kunni allt
að 100 einstaklingar að vera smit-
aðir af veimnni.
Alnæmi á íslandi
Fyrsta frétt þess efnis að mót-
efni alnæmisveiru hefði fundist í
blóðsýni hér á landi birtist í Morg-
unblaðinu laugardaginn 30. mars
1985. Fréttin var varfærnislega
orðuð, einkum þar sem vitnað var
í talsmenn heilbrigðisjrfirvalda,
enda mun skoðun þeirra á þeim
tíma hafa verið sú, að fæst orð
bæm minnsta ábyrgð í þessum efn-
um. Það var allöngu síðar, að menn
komust á þá skoðun að fræðsla og
upplýsingar væm bestu vopnin í
baráttunni gegn alnæmi. Þrátt fyr-
ir varfæmislegt orðalag vakti
fréttin talsverða úlfúð, enda höfðu
landsmenn fram til þessa bægt
þeirri hugsun frá sér, að þessi
hræðilegi sjúkdómur gæti borist
hingað til lands. Þetta var í mars
1985 og má í því sambandi minna
á að blóðið, sem smitaði konuna
haustið 1984, var frá árinu 1983.
Frá því að fyrsti íslenski sjúkling-
urinn greindist með alnæmi (þ.e. á
lokastigi) f október 1985 hafa sam-
tais fjórir greinst með sjúkdóminn
hérlendis, allt karlmenn. Þrír af
þeim em nú látnir af völdum sjúk-
dómsins. í október 1986 höfðu
höfðu alls fundist 29 einstaklingar
með smit af völdum veimnnar og
nú em þeir 32. Um 70% þeirra em
hommar og yfir 20% eiturlyfjaneyt-
endur. Af þessum 32 einstakling-
um, sem smitast hafa af
alnæmisveirunni em, fyrir utan þá
fjóra sem fengið hafa alnæmi á
lokastigi, 14 með forstigseinkenni
en 14 einkennalausir.
Varnir gegn alnæmi
Enn sem komið er er enginn
lækning til við alnæmi og þó lyf
séu til, sem geta haldið sýkingunni
í skefíum, geta þau ekki unnið bug
á sjúkdómnum. Til að vinna bug á
útbreiðslu alnæmis þarf að finna
haldbært bóluefni, en það virðist
miklum erfíðleikum bundið vegna
þess að veiran hefur þann eiginleika
að breyta jrfirborðsmótefnavaka
sínum. Það er því ljóst að fyrir-
byggjandi aðgerðir em vænlegastar
til árangurs að hefta útbreiðslu
þessa sjúkdóms.
Mikið forvamarstarf er nú hafið
hér á landi þótt deila megi um hvort
nógu skjótt hafi verið bmgðið við.
í ljósi þess hversu stutt er síðan
sjúkdómurinn uppgötvaðist verða
íslensk heilbrigðisyfirvöld þó tæp-
lega sökuð um slóðaskap í þeim
efnum. Eins og áður segir hóf Blóð-
bankinn skimprófun fyrir mótefn-
um gegn alnæmisveiranni hjá
blóðgjöfum í október 1985. Að sögn
Ólafs Jenssonar, jrfirlæknis í Blóð-
bankanum, er auk skimprófana
kannaður ferill blóðgjafa og rejmt
á þann hátt að útiloka smitaða ein-
staklinga frá blóðgjöf. Skimunin
felst í því að leitað er mótefna gegn
alnæmisveimnni, sem finnst hjá
fólki eftir ákveðinn tíma frá smit-
un. Ólafur sagði að meðgöngutími
veimnnar væri misjafn en venjulega
hefðu einstaklingar myndað mót-
efni eftir 4 til 6 vikur. Þó væm
dæmi um að lengri tími liði enda
væri þetta einstaklingsbundið auk
þess sem það færi nokkuð eftir með
hvaða hætti viðkomandi einstakl-
ingur hefur smitast.
„Þegar hins vegar mótefnið hefur
mjmdast höfum við tækni, eins og
allir Blóðbankar, til að að finna það
í blóðsýnum og þetta er kannað við
allar blóðgjafír," sagði Ólafur.
Hann sagði að sú aðferð, sem notuð
væri í þessum efnum hefði verið
þróuð í Bandaríkjunum og sett fram
í byijun árs 1985 og því mætti segja
að sá tími sem þessar aðgerðir vom
teknar upp hér á landi hafi verið
eðlilegur miðað við nágTannalöndin.
Mál konunnar, sem greint er frá
hér að framan, væri einsdæmi og
ekki vitað um aðra einstaklinga hér
á landi, sem smitast hefðu með
þessum hætti. „En þetta er skýrt
dæmi og lærdómsríkt um það hvað
getur gerst, þótt líkumar á að þetta
endurtaki sig séu afskaplega litlar.
Það yrði þá helst með blóði frá ein-
staklingi, sem tekið yrði á með-
göngutíma veirúnnar, það er á því
tímabili frá því viðkomandi smitast
og þar til hann hefur mjmdað mót-
efni. Líkumar á því verða þó að
teljast hverfandi. Eftir því sem við
best vitum emm við að loka mögu-
leikanum á þvi að alnæmisveiran
berist með bljóðgjöf, og vonandi
gerist slíkt ekki aftur hér á Iandi“
sagði Ólafur.
Jafnframt því sem byijað var á
skimprófun á blóði til blóðgjafar var
hafin hitameðferð á storkuþáttum
sem gefnir em drejrasjúklingnm
og er það talið koma í veg fyrir
smit til þeirra. Af öðmm aðgerðum
heilbrigðisjrfírvalda má nefna að
komin er aðstaða fyrir þá sem em
í áhættuhópum, til að fá gerða á
sér mótefnamælingu við rann-
sóknadeild Borgarspítalans. Á
vegum Landlæknisembættisins
hafa verið fullmótaðar reglur um
meðferð sjúklinga með alnæmi og
meðferð sýna frá sjúklingum sem
sýktir em. Við Borgarspítalann
hefur verið komið upp sérstakri
áhætturannsóknastofu þar sem
gerðar em allar nauðsynlegar rann-
sóknir á sýnum frá alnæmissjúkl-
ingum.
Heilbrigfðisjrfirvöld hafa haft for-
göngu um upplýsingaherferð meðal
almennings um smitleiðir sjúk-
dómsins og alvarlegar afleiðingar
hans. Ljóst er þó að betur má ef
duga skal og verður þar að koma
til víðtæk samvinna alls þorra al-
mennings og heilbrigðisjrfirvalda. í
þeim efnum er ekki síst nauðsyn-
legt að upplýsa fólk um hvemig
sjúkdómurinn smitast ekki, til að
draga úr óþarfa ótta við hann og
koma í veg fyrir félagslega útskúf-
un þeirra sem þegar em smitaðir
af alnæmisveirunni og þeirra sem
skýkjast kunna í framtíðinni. Eins
og nú horfír em allar lfkur á að
baráttan gegn þessum heimsfar-
aldri verði bæði löng og erfíð og
heilbrigðisyfirvöld ein fá þar litlu
áorkað, ef ekki kemur til kröftugur
stuðningur alls almennings.
Friðrik Sophusson,
iðnaðarráðherra:
Tenging
Evrópugjald-
miðla um-
hugsunarverð
FRIÐRIK Sophusson iðnaðarráð-
herra lét þau ummæli falla á -
námsstefnu Iðnlánasjóðs um út-
flutning að vert væri að vekja
athygli á þeirri hugmynd dr. Sig-
urðar B. Stefánssonar að tengja
gengi islensku krónunnar við
gjaldmiðla Evrópubandalagsins.
Á námsstefnunni sagði Friðrik
að síðastliðin 16 ár hefði verðbólga
hér á landi verið margfalt meiri en
í samkeppnislöndunum okkar og
enn á ný væri verðbólgudraugurinn.
að knýja dyra.
„Þessi óheillaþróun veldur því að
menn hljóta að huga að kostum og
göllum þess að fasttengja krónuna
við gjaldmiðlakerfi stærri ríkja, eins
og reyndar fíölmörg smærri ríki
hafa gert,“ sagði Friðrik og vakti
athygli á grein Sigurðar B. Stefáns-
sonar í Morgunblaðinu, þar sem
Sigurður telur vafasamt að íslend-
ingum vegnaði verr með gengi
krónunnar tengt stöðugleika Efna-
hagsbandalagsins. „Ekki skal tekiiT
afstaða til þessarar skoðunar, en
full ástæða er til að skenkja henni
þanka í tengslum við umræðu um
útflutningsmál," sagði Friðrik.
Mótor tann-
læknis
gafst upp
SLÖKKVILIÐIÐ í Reykjavík var
á miðvikudagsmorgun kallað að
tannlæknastofu í Þingholts-
stræti, en þar hafði mótor
brunnið jffir.
Mótor þessi hafði það hlutverk
að stjóma sogi plastpípu þeirrar er
fólk hefur í munni á meðan það
situr í stól tannlæknisins. Ekki er
vitað hvað olli því að mótorinn gafst
upp á hlutverki sínu. Ekki varð þó
af því mikill eldur, en nokkur reyk-
ur. Skemmdir urðu því ekki miklar,
nema á mótomum sjálfum.
Hafnarfjörður:
Sjólastöð-
in íhugar
dagheimilis-
rekstur
SJÓLASTÖÐIN í Hafnarfirði.
hefur farið þess á leit við bæjar-
yfirvöld að kannaðir verði
möguleikar á samvinnu við fyr-
irtækið um rekstur dagheimilis.
Að sögn Kristjáns Þórs Gunn-
arssonar framleiðslustjóra er
stefnt að dagheimili fyrir um
20 til 30 böra.
Kristján sagði að hugmjmdin um
dagheimili hefði verið til umræðu
hjá fyrirtækinu undanfarin ár og
nú væm hafnar viðræður við dagvi-
starfulltrúa Hafnarfíarðar um
hugsanlega staðsetningu og rekstr-
arfyrirkomulag. „Hugmyndin er að
dagheimilið verði jafnvel rekið í
samstarfi við bæjaryfirvöld, en
Sjólastöðin leggi til hluta af stofn-
kostnaði," sagði Kristján. „Það
hefur verið mjög erfitt að full
manna fískvinnsluna en dagheimil-
ispláss fyrir böm starfsmanna ætti
að auðvelda mannaráðningar. “