Morgunblaðið - 26.02.1988, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1988
Geðlæknir klórar í bakkann
Hugleiðingar um áfengt öl
eftírlngimar
Sigurðsson
Það er ef til vill að bera í bakka-
fullan lækinn að ætla sér að fjalla
um bjór eftir þau reiðinnar ósköp,
sem um þennan drykk hefur verið
skrifað að undanfömu. Oft er þörf
en nú er nauðsyn.
Hinn 10. þ.m. birtist í Morgun-
blaðinu grein eftir geðlækni, að
öllu leyti hinn ágætasta mann af
annáluðum bindindisættum. Geð-
læknirinn, Grétar Sigurbergsson,
hefur starfað um margra ára skeið
í heilbrigðiskerfinu og er m.a.
þekktur fyrir hjálparstarf við þá,
sem orðið hafa undir í lífínu vegna
misnotkunar áfengra drykkja. í
grein sinni gerir hann m.a. að
umræðuefni grein, er ég og félagi
minn Hrafn Pálsson, félagsráð-
gjafí, rituðum og birtist í Morgun-
blaðinu og fleiri blöðum fyrir
skömmu. Þar vöruðum við sterk-
lega við þeim hættum, sem við
teljum samfara því að leyfa sölu
á áfengum bjór hér á landi. Grein-
in var ekki skrifuð með það fyrir
augum að gera bjór tortryggilegri
en aðra áfengi, heldur eingöngu í
því skyni að benda á þá einföldu
staðreynd að drykkja muni auk-
ast. Sjálfur er ég síður en svo
meira á móti bjór en öðru áfengi,
en bendi á að við bjórvandamál
höfum við ekki þurft að stríða og
að það gæti verið dýru verði keypt
að kalla það yfír þjóðina.
Útúrsnúningar
í greininni gerir geðlæknirinn
tortryggilegar þær röksemdir, sem
við Hrafn færum fyrir því, að
heildameysla afengis hafí aukist
um helming á undanfömum tveim
til þrem áratugum Virðist hann
jafnvel halda að með helmingi sé
átt við 100% aukningu, eins og
reyndar Staksteinahöfundur
Morgunblaðsins gerir að skóna í
pistli, er birtist í blaðinu 12. þ.m.,
þar sem gerð er að umræðuefni
grein geðlæknisins. Til þess að
fyrirbyggja frekari misskilning hjá
geðlækninum er helmings viðbót
sama og 50% viðbót og vænti ég
þess að hann skilji það við lestur
þessarar greinar.
Lengi má deila um það, hvort
rétt sé að nota töflur eins og þá,
sem geðlæknirinn snýr út úr, máli
sínu til stuðnings. Ennfremur má
endalaust deila um það, hvort beri
að nota töflur, sem sýna heildar-
framleiðslu eða heildameyslu, en
mjög erfitt hefur reynst að festa
hendur á hinu síðamefnda. Sjálfur
tel ég öruggara að miða við fram-
leiðslutölur, því þá verð ég ekki
sakaður um að lita neysluna of
sterkum litum. Þegar heilbrigðis-
yfírvöld hér á landi meta neyslu
áfengra drykkja er t.d. bætt fjórð-
ungi við sölutölur, ekki síst vegna
ýmis konar neyslu, sem þær tölur
ná ekki yfír.
Samkvæmt töflu þeirri, sem
geðlæknirinn sakar okkur Hrafn
um að rangtúlka, kemur fram að
bjórframleiðsla hefur aukist á ár-
unum 1960—1980 úr 13,4 lítrum
á mann í 20,2, eða sem nemur
rúmum 50%. Framleiðsla léttra
vína hefur á árunum 1965—1980
dregist saman úr 8,4 í 7,7 eða sem
nemur rúmum 9%. Framleiðsla
sterkra vína hefur hins vegar auk-
ist úr 1,5 í 1,9, eða sem nemur
tæpum 27%. Við Hrafn héldum
því aldrei fram að þetta þýddi
helmings (50%) aukningu á hrein-
um vínanda eins og geðlæknirinn
gerir okkur upp. Það hefði geð-
læknirinn átt að sjá eins og aðrir
menn, sem lásu greinina, og hafí
hann lesið skýrslu Alþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar, sem stend-
ur fyrir þessum upplýsingum, er
honum engin vorkunn.
Stóraukin áfengisneysla
með tilkomu bjórs
Á ofanrituðu má sjá svo ekki
verður um villst, að á undanföm-
um áratugum hefur bjórfram-
leiðsla stóraukist og hverjir eru
fylgikvillamir? Þeir virðast vera
minnkuð neysla léttra vína en
veruleg aukning á neyslu sterkra
vína. Því hlýt ég að spyrja sjálfan
mig jafnt sem geðlækninn, hvort
það sé ekki í hæsta máta eðlilegt
að álykta sem svo, að aukin bjór-
neysla muni einnig auka verulega
neyslu á sterku áfengi og þar með
heildameyslu áfengis? Vænti ég
þess að geðlæknirinn svari þessu
á málefnalegan hátt í stað þess
að hreyta í okkur Hrafn skætingi.
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin
hefur komist að þeirri niðurstöðu
að aukin bjómeysla leiði til aukinn-
ar heildameyslu. Ekki síst þess
vegna hefur stofnunin lagt til við
þátttökuþjóðimar, að þær reyni
með tiltækum ráðum að draga úr
heildameyslu áfengis um fjórðung
fyrir næstu aldamót. Á Alþingi
árið 1982 var samþykkt þingsá-
lyktun um að draga úr heildar-
neyslu áfengis og var sérstakri
fjölskipaðri nefnd falið að gera
tillögur þar að lútandi. Skilaði
nefndin tillögum fyrir rúmu ári og
voru allir nefndarmenn sammála
um, að ef takast ætti að draga
úr áfengisneyslu samkvæmt tillög-
um Alþingis og tilmælum Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar mætti
ekki leyfa sölu á áfengum bjór.
Þessi niðurstaða var ekki bundin
við skoðanir manna á áfengu öli,
Ingimar Sigurðsson
„ Að halda því fram að
það sé móðgnn við heil-
brigða skynsemi að
leyfa ekki sölu á bjór á
Islandi, er með meiri-
háttar öfugmælum.
Samf élagið er nú einu
sinni þannig byggt upp,
að þar verður í ýmsum
tilvikum að kveða á um
boð eða bönn, t.d. um
þætti er lúta að ýmis
konar hegðan, sem
maðurinn ætti þó að
bera skynsemi til þess
að sýna.“
íhugunartækni
Maharishi og heilbrigði
Svar við grein Jóhanns Guömundssonar
eftírAra
Halldórsson
Jóhann Guðmundsson ritar grein
í Morgunblaðið síðastliðinn þriðju-
dag um íhugunartækni Maharishi.
Hún minnti mig á hversu mikil
þörf er á grundvallarfræðslu um
þessa einföldu en stundum mis-
skildu aðferð, Innhverfa íhugun.
Tiiefni Jóhanns er grein eftir mig
í Morgunblaðinu frá 20. janúar sl.,
þar sem ég lýsti stuttlega nýlegri
rannsókn sem birtist í virtu banda-
rísku læknatímariti; Psychosom-
atic Medicine.
Rannsóknin leiddi í ljós að iðk-
endur Innhverfrar íhugunar leituðu
44% sjaldnar til læknis og voru 53%
sjaldnar lagðir inn á sjúkrahús en
sambærilegir viðmiðunarhópar.
Þegar litið var á einstaka sjúkdóma
kom í ljós að iðkendur tækninnar
lögðust 55,4% sjaldnar inn á
sjúkrahús vegna krabbameins,
83,7% sjaldnar vegna hjartasjúk-
dónia, 30,4% sjaldnar vegna smit-
sjukdóma, 30,6% sjaldnar vegna
geðrænna sjúkdóma og 87,3%
sjaldnar vegna taugasjúkdóma.
Rannsókn dr. David Orme-Johnson
var byggð á skýrslum bandafísks
sjúkratryggingafélags og náði til
2.000 iðkenda Innverfrar íhugunar
á fímm ára tímabili.
Aukið heilbrigði þeirra sem iðka
Innhverfa íhugun má rekja til djúpr-
ar slökunar sem skapast þær tutt-
ugu mínútur sem tækninni er beitt
kvölds og morgna. Slökunin stuðlar
að auknu jafnvægi hugar og líkama
og hefur þannig fyrirbyggjandi
áhrif á myndun sjúkdóma.
Um 350 aðrar rannsóknir stað-
festa uppbyggileg áhrif Innhverfrar
íhugunar. Þetta eru sálfræðilegar,
lífeðlisfræðilegar, læknisfræðilegar
og félagsfræðilegar rannsóknir sem
margar hafa birst í þekktum tíma-
ritum undanfarin fímmtán ár. Sem
dæmi má nefna: American Joumal
„Háskólínn hefur
gerbylt atvinnulíf i í
Fairfield á örfáum
árum því nemendur
skólans kjósa að búa
áfram í því streitulausa
o g uppbyggilega sam-
félagi sem einkennir
háskólann og umhverfi
hans. Þar hafa þeir
stofnað tugi nýrra fyr-
irtækja sem flest
standa í miklum blóma.
Einstaklingstekjur í
Fairfield jukust um
55% á árunum 1980—
1984.“
of Physiology (1), Lancet (2), Scien-
ce (3) og Scientific American (4).
Grein Jóhanns virðist vera ætlað
að véfengja þessi áhrif Innhverfrar
íhugunar á heilbrigði (samanber
fyrirsögn). Ekki þó faglega, heldur
með því að birta þýðingu úr banda-
rísku riti um óskilt efni, þ.e. Mahar-
ishi-alþjóðaháskólann í Banda-
ríkjunum.
Maharishi-alþjóðaháskólinn
Reynsla margra vísinda- og
fræðimanna í Bandaríkjunum af
innhverfri íhugun leiddi til þeirrar
hugmyndar að iðkun tækninnar og
hugmyndir Maharishi hlytu að vera
ákjósanlegur grundvöllur alls náms.
Iðkunin virtist auka skýrleika hug-
ans, bæta minni og einbeitingar-
hæfni og þar með námsárangur.
Hugmyndin leiddi til stofnunar
Maharishi-alþjóðaháskólans árið
1971. Næstu árin unnu frumkvöðl-
ar háskólans í nánu samstarfi við
Ari Halldórsson
Maharishi að uppbyggingu mennta-
kerfis sem nýta mundi það besta
úr hefðbundinni háskólamenntun
auk fraeða Maharishi um vitundina
og iðkun Innhverfrar íhugunar.
Maharishi-alþjóðaháskólinn hef-
ur vaxið hröðum skrefum á örfáum
árum. Meginstöðvum háskólans var
komið á fót árið 1974 í Fairfíeld í
Iowa-fylki. Árið 1982 var opnuð
deild í Washington og 1983 í Ösló.
Háskólinn hlaut fulla viðurkenn-
ingu árið 1980, sem var sérstakt
fyrir svo ungan háskóla. Árið 1984
var búið að koma á masters-námi
í flestum fögum og doktors-námi í
taugalíffræði, eðlisfræði, lífeðlis-
fræði og sálarfræði. Fjórir íslend-
ingar stunda nú nám við Mahar-
ishi- alþjóðaháskólann í Fairfíeld
og einn er við nám í Ósló.
Það er rétt sem fram kemur í
grein Jóhanns að Maharishi-
alþjóðaháskólinn hefur „komist
efst á blað þeirra einkaskóla í
Hópur Iðkendur
gem ekki eftir
(hujfar. 8 vikna
ástundun.
Eftir
4 vikna
iðkun.
Eftir Eftir
8 vikna 12 vikna
iðkun. iðkun.
Bætt andleg heilsa
með Innhverfri íhugun.
Rannsókn þar sem notuð voru tvenns konar stöðluð próf tíl að
mæla kviða eða óróleika (svokallað „Institute of Personality og IP-
AT-próf) sýndi marktækan mun á kviða eftir að iðkun innhverfrar
íhugunar hófst og að íhugunarhópurinn var almennt haldinn minni
kviða en samanburðarhópur. Minnkun kvíða varð meiri þvi lengur
sem tælmin hafði verið iðkuð.
HEIMILD: Zoe Lazer, Lawrence Farwell og John Farrow, The Effects of the Transcendental
Meditation Program on Anxiety, Drug Abuse, Cigarette smoking and Alcohol Comsumtion, (Har-
ward University, Boston, Massachusetts).
Iowa-fylki sem hlotið hafa opinbera
styrki". Ástæðan er sú að háskólinn
er kominn f röð fremstu háskóla í
Bandaríkjunum í rannsóknum á ein-
stökum sviðum og almennur árang-
ur nemenda þar er mjög góður.
Háskólinn hefur gerbylt atvinnu-
lífí í Fairfield á örfáum árum því
nemendur skólans Icjósa að búa
áfram í því streitulausa og upp-
byggilega samfélagi sem einkennir
háskólann og umhverfí hans. Þar
hafa þeir stofnað tugi nýrra fyrir-
tækja sem flest standa í miklum
blóma. Einstaklingstekjur í Fair-
fíeld jukust um 55% á árunum
’ 1980-1984.
Velgengni Maharíshi-alþjóða-
háskólans og uppgangurinn í Fair-
field virðist þó ekki vera öllum jafn
mikið að skapi eins og marka má
af greininni sem birtist á síðum
Morgunblaðsins á þriðjudag. Þar
er getið gjaldþrotamáls og vinnu-
deilna sem fyrirtæki tveggja fyrr-
verandi nemenda háskólans hafa
staðið í. Þau tengjast á engan hátt
Maharishi- alþjóðaháskólanum eða
þeirri hreyfingu sem kennir Inn-
hverfa íhugun.
Lokaorð
Mér dettur í hug, varðandi kvalir
Kropinski sem þjáðist af „höfuð-
verk, kvíða, ofbeldishneigð, of-
skynjunum, fáti, minnisleysi, öskur-
köstum, óskýrri sjón, ofsóknar-
kennd og einfaralöngun", að Inn-
hverf íhugun hefur reynst vel sem
liður í meðferð geðsjúkra. Rann-
sóknir á þessu sviði hafa verið gerð-
ar við stofnun semnefnist „Institute
of Living" undir stóm Bemard
glueck M.D. og Charles Stroebel,
M.D., Ph.D., (6). Flestum sjúkling-
anna sem þeir rannsökuðu reyndist
unnt að læra tæknina og halda iðk-
uninni áfram. Meðferðin virtist í
mörgum tilvikum leiða til minni
i
f