Morgunblaðið - 27.05.1988, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 1988
45
Minningarorð:
Aðalheiður S.
Sigurðardóttir
Fædd 3. ágúst 1903
Dáin 16. maí 1988
að bróðir minn og hún væru aldrei
sérstaklega fátæk, eins og sumt
fólk var á Islandi, sem hóf búskap
á kreppuárunum fyrir síðustu
heimsstyrjöld. Vissulega voru þau
ekki rík af veraldar gæðum, en
þeim mun ríkari af þeirri hjarta-
hlýju, sem þarf til að laða að sér
ungviði og aðra þá, sem hennar
þurfa að njóta.
En árin líða og kynslóðir koma
og fara, fólkinu í Löndum hefur
fækkað eins og svo víða á lands-
byggðinni. Nú eru ekki lengur bát-
ar í fjöru í Löndum eins og var í
tíð Kristjáns og föður míns og afa.
Þau Aðalheiður og Kristján fluttu
frá Löndum haustið 1958 og fóru
til Reykjavíkur. Þau eignuðust hlý-
legt og notalegt heimili, fyrst í
Njörvasundi og síðar á Kleppsveg-
inum. Þau aðlöguðust fljótt nýjum
og breyttum staðháttum, en oft leit-
aði hugur þeirra austur á bóginn,
þar sem þau höfðu tekist á við
öðruvísi lífsbaráttu en höfuðborg-
arlífið er. Sitthvað var sem minnti
á gamlar slóðir undir klettunum við
hið ysta haf. Á vegg í íbúðinni var
málverk af Löndum og á skrifborði
var mynd af gamla bátnum Fram-
fara á Landabótinni, þar sem Krist-
ján stóð sjógallaður við stýri. Þetta
yfirbragð og alúð þeirra hjóna lað-
aði að. Oft átti ég og fjölskylda
mín leið til þeirra á Kleppsveginn
og nú síðustu árin til Aðalheiðar.
Alltaf var okkur vel tekið eins og
í gamla daga, þá er ég hljóp yfir
túnið út í Hús. Ávallt var Aðal-
heiður veitandinn, jákvæð og bjart-
sýn. í hennar fari sannaðist að
sælla er að gefa en þiggja. Góð-
mennskan geislaði af henni.
Fyrir þetta allt þökkum við kærri
mágkonu nú við þessi leiðarlok. Það
er trúa mín, að Kristján sé viðbúinn
með gamla bátinn sinn, svo að þau
geti siglt saman á eilífðarsænum.
Eg bið Drottin að beina fari hjón-
anna fram hjá röstunum inn á ör-
uggan sjó hinnar miklu sköpunar
og eilífa lífsins, þar sem Drottinn
sjálfur stendur við stjómvölinn á
lífsfarinu mikla frá upphafi til loka-
takmarksins.
Einar Þ. Þorsteinsson
í dag fylgjum við tengdamóður
minni, Aðalheiði Sigríði Sigurðar-
dóttur, til hinstu hvíldar. Margt
kemur í hugann á slíkum stundum.
Efst er þakklætið fyrir að fá að
eiga hana að.
Hún fæddist á Urðarteigi í Beru-
firði 3. ágúst 1903. Bærinn stendur
í einu hrikalegasta bæjarstæði sem
sést. I fljótu bragði virðist þar að-
eins vera stórgrýtisurð. En hann
stendur undir einu tignarlegasta
fjalli landsins, Búlandstindi. Trú-
lega hefur Aðalheiður lært að meta
fegurð landsins þar.
29. maí 1926 giftist hún Krist-
jáni Þorsteinssyni og bjuggu þau í
Löndum, Stöðvarfírði, til ársins
1957, er þau fluttu til Reykjavíkur.
Þau eignuðust 4 böm, sem öll em
á lífí. Afkomendur þeirra em nú
32. Kristján lést árið 1977.
Aðalheiður hafði unun af að ferð-
ast um landið og mátti þá helst
ekki missa af neinu. Að öllu varð
að dást. A.m.k. tvisvar fór hún sjó-
leiðina kringum landið með manni
sínum. Mér fínnst ég enn heyra
hana segja: „Oh, fjöllin vom svo
falleg.“ Gengi maður með henni úti
í náttúmnni, varð hvert blóm og
gras að aðdáunarefni og hún vissi
nöfn á flestu. Að ég nú ekki tali
um áhuga hennar á fallegum stein-
um, Hún átti talsvert safn, sem
prýddi heimili hennar.
Hún las mikið og þá helst eitt-
hvað fróðlegt, enda vel heima um
menn og málefni. Þó hún nyti ekki
mikillar menntunar, miðað við það
sem nú gerist, var hún menntaðri
bæði í háttum og tali en margur
langskólagenginn. Aldrei varð
henni t.d. á stafsetningarvilla. Slík
var tilfínning hennar fyrir málinu.
Yfír heimili hennar hvíldi friður
og gleði og öll bamabömin löðuð-
ust að henni. Hún var þeim ómetan-
leg amma. Hennar ánægja var að
gleðja þau og aðra. Sárlasin útbjó
hún að vanda handa þeim og okkur
öllum jólapakka sl. jól. Mest var
það mjög smekkleg handavinna
hennar sjálfrar.
Hún var falleg kona og vakti
athygli uppábúin í íslenska bún-
ingnum sínum og möttlinum.
Að leikslokum stendur eftir í
hugum okkar yndisleg kona, sem
stóð á bak við fjölskyldu sína alltaf
Kristín Hjartar-
dóttir — Minning
Fyrir hálfum öðrum áratug
kynntist ég ágætum hjónum hér í
borg, nánast af tilviljun. Bjuggu
þau á Kleppsvegi 118, bæði Aust-
firðingar, fædd þar og uppalin. Nú
er hann látinn fyrir ellefu árum, en
hún skildi við hinn 16. þessa mánað-
ar, tæplega hálfníræð að aldri.
Aðalheiður Sigríður var hún
nefnd í skírninni. Foreldrar hennar
bjuggu allan sinn búskap að Urðar-
teigi í Berufírði, skammt frá Djúpa-
vogi, en þau voru Sigurður Berg-
sveinsson og Sigríður Helgadóttir.
Sigurður var annáluð skytta og
öndvegis sjómaður. Faðir hans hafði
sömu eigindir til að bera. Þá voru
synir Sigurðar, bræður Aðalheiðar,
góðir sjósóknarar og skyttur. Á
Urðarteigi er gróðurlendi mjög af
skomum skammti. Varð því að
reiða sig á sjóinn sér til lífsbjargar.
Aðalheiður var þriðja bam for-
eldra sinna, en alls fæddust þeim
níu böm. Eru nú aðeins tvö á lífi,
eftir að Aðalheiður er öll, en þau
em Hansína og Gunnar.
Þau sem látin eru, auk Aðal-
heiðar, vom: Helgi, bóndi á Krossi
á Bemfjarðarströnd; Ragnar,
verkamaður í Keflavík; Skúli, bóndi
á Urðarteigi; Guðrún, dó ung; Guð-
laug, húsfreyja á Djúpavogi, og
Unnur, húsfreyja á Litla-Hólmi í
Leiru.
Og lífið heldur áfram. Hinn 29.
maí 1926 giftist Aðalheiður, þá
rúmlega tvítug, Kristjáni Þorsteins-
syni frá Löndum í Stöðvarfirði. Var
hann sonur bóndans þar á einu
býlinu (þríbýli er á Löndum), Þor-
steins Kristjánssonar og Guðlaugar
Guttormsdóttur prests í Stöð Vig-
fússonar konu hans. Hófu þau þeg-
ar búskap á Löndum. Kristján
stundaði raunar sjó svo til ein-
göngu. Var hann duglegur og afla-
sæll sjósóknari. Aflann verkaði
hann með aðstoð íjölskyldu sinnar.
Þá var saltfiskurinn þurrkaður, áð-
ur en hann gat talist söluhæf vara.
Góð skilyrði vom til fiskþurrkunar
á Löndum, þar sem grófgerð möl
er rétt við flæðarmálið. Eftir að
frystihús var reist á Stöðvarfirði
lagði Kristján inn físk sinn þar.
Tveir synir Kristjáns rém með föð-
ur sínum strax og aldur leyfði.
En mikið erfiði þola menn ekki
þegar aldur fer að færast yfír. Upp
úr fímmtugu vom kraftar Kristjáns
teknir að bila, og Aðalheiður ekki
heilsusterk þá. Varð þá að ráði að
flytjast burt af jörðinni og setjast
að í höfuðstaðnum. Kristján fékk
vinnu hjá Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins. Vann hann þar þar til sjö-
tugsaldri var náð. Ekki lifði hann
lengi eftir það, tók banvænan sjúk-
dóm og leið miklar þjáningar áður
en dauðinn batt enda á þær. Hann
andaðist 19. apríl 1977, en fæddur
var hann 19. febrúar 1905.
Átti þetta ekki að vera minning-
argrein helguð henni Aðalheiði? Jú,
vissulega, en þar sem Kristján var
lífsfömnautur hennar um hálfa öld,
gat ekki hjá því farið að hans væri
einnig getið í þessum minningarorð-
um. Heimili þeirra á Kleppsvegi 118
var hlýlegt. Kristján var bókamaður
og las mikið. Hún var iðin við
handavinnu, pijónaði á alla fjöl-
skyldumeðlimina til hins síðasta eða
meðan heilsa og þróttur leyfði. Sem
betur fór, var Aðalheiður ekki las-
burða lengi, áður en dauðinn barði
að dymm. Um ársbil. Við hjón litum
inn til Aðalheiðar einstöku sinnum
eftir að hún var orðin ein í snotm
íbúðinni sinni. Hún var svo glöð og
hress, að öllum hlaut að líða vel í
návist hennar. Hún naut þess að
lifa. Og hún var ánægð með hið
liðna. Hún eignaðist ágætan eigin-
mann og efnileg böm, sem reynd-
ust henni vel. Þegar Kristján var
allur skrifaði ég stutta minningar-
grein um hann í blöðin. Þá var
Aðalheiður enn hin hressasta til
heilsu. Og alltaf var hún lagleg
kona. Aldurinn breytti henni undra
lítið. Og ég held, að hin létta lund
hennar hafi átt þar ríkan þátt.
Böm Aðalheiðar og Kristjáns em
öll búsett á Reykjavíkursvæðinu.
Þau em Þorsteinn, Guðrún, Sigurð-
ur og Brynhildur.
í huga mínum geymi ég bjarta
mynd af henni Aðalheiði frá Urðar-
teigi, eða á kannski að telja hana
frá Löndum? Það skiptir ekki miklu
máli. Nú er hún komin heim eftir
langa og farsæla ferð. Lífið var
henni gjöfult, hún skilur eftir sig
mæta niðja, og það sem mest er
um vert: þakklæti í hugum þeirra
sem henni kynntust.
Við hjónin sendum aðstandend-
um hinnar látnu sómakonu innileg-
ar samúðarkveðjur. Fari hún í friði,
friður Guðs hana blessi.
Auðunn Bragi Sveinsson
Einn af minnstu Austfjörðunum
er Stöðvarfjörður. Yst við fjörðinn
að austan til em bæimir í Löndum.
Þeir standa undir allháum kletta-
brúnum, sem liggja í sveig fyrir
ofan bæina. í brekkunum neðan við
klettana vaxa á summm margar
fallegar blómjurtir eins og blá-
klukka og blágresi. Landatangi
skerst út í fjörðinn til suðurs. Þar
út og suður af em rastir, en í hléi
við tangann inni á Landabótinni er
mjög gott bátalægi og uppsátur í
fjöm. Þaðan vom oft margir bátar
gerðir út fyrr á áram.
Þegar ég var strákur að alast
upp í þessu áhrifamikla umhverfí
bjuggu bróðir minn Kristján, Aðal-
heiður kona hans og böm þeirra,
Þorsteinn, Guðrún, Sigurður og
Brynhildur í Mið-Löndum. Sam-
skipti mín við þau vom dagleg. Ég
átti margar ferðimar yfír túnið út
í Hús ýmissa erinda, svo sem til
að spjalla saman, fá lánaðar bæk-
ur, hlusta á útvarp, eða jafnvel til
að leika leikrit með frændsystkinum
mínum, sem við settum á svið í
stofunni hjá þeim bróður mínum
og mágkonu. Ég man svo vel að
Aðalheiður hvatti okkur þetta varð-
andi og sagði að lokinni sýningu:
„Þið stóðuð ykkur vel, krakkar
rnínir." Þannig var Áðalheiður
skilningsrík við alla og ekki síst við
unglingana, sem í návist hennar
vom. Nú er hún lögð upp í ferðina
miklu, á Drottins fund. Þar siglir
hún sæinn með manni sínum Krist-
jáni í gamla bátnum hans, Fram-
fara, eins og hún gerði stundum
er þau bjuggu í Löndum.
Reyndar var það fremur hennar
mikilvæga hlutverk, eins og svo
margra annarra íslenskra kvenna,
að sjá um hlutina í landi, þegar
eiginmaðurinn var á sjó. I því efni
var Aðalheiður eins og klettur úr
hafínu. Hún bjó fólki sínu mjög svo
notalegt heimili, eiginmanni, börn-
um og sjómönnum, sem vom á
bátnum með Kristjáni. Aðalheiður
hafði frá bamæsku kynnst lífinu
við sjóinn, því hún var fædd og
uppalin í Urðarteigi við Berafjörð.
Hún féll því vel inn í það hlutverk,
sem hún hafði á hendi í Löndum.
Það var notalegt fyrir sjómennina
■A Landabátnum Framfara, sem oft
s.tigu krappan dans við öldur ægis
við hin austustu nes, að eiga í vænd-
um hlýjar móttökur húsfreyjunnar
í Mið-Löndum. En slíkt var Aðal-
heiði eðlilegt, því að hún var mynd-
arhúsmóðir í matseld og sauma-
skap, og prýddi heimilið með blóm-
um, sumum úr Landabrekkunum.
Hún vildi að allir hlutir væm í sem
bestu lagi, eftir því sem efni og
aðstæður leyfðu. Mér er óhætt að
segja, að hún kunni þá list að gera
mikið úr stundum litlum efnum. Þó
í dag kveðjum við með söknuði
mömmu, ömmu og langömmu okk-
ar elskulegu. Það er erfítt að trúa
því að hún sé horfin okkur. Huggun
okkar er sú, að hún er komin til
Guðs og fylgist með okkur, því það
mun hún gera. Hennar líf var að
hugsa um og hlynna að mér og
bamabömunum, sem hún elskaði
og var svo góð við. Alltaf var hún
komin til okkar ef eitthvað amaði
að. Þegar barnabörnin fæddust var
hún alltaf tilbúin að taka að sér
heimilið og hjálpa til.
Móðir mín fæddist að Kjarlaks-
völlum í Saurbæ, Dalasýslu og var
elst af níu systkinum. Foreldrar
hennar vom Sigurlín Benedikts-
dóttir og Hjörtur Jensson. Nú em
fímm systkinanna eftirlifandi.
Þann 15. nóvember 1952 giftist
mamma Víglundi Gíslasyni, hinum
ágætasta manni, og reyndist hann
mér sem besti faðir. Víglundur
starfaði sem bólstrari í Trésmiðj-
unni Víði þar til hann varð að hætta
vegna veikinda sem ágerðust og
drógu hann til dauða 28. mars
1977. Það vom erfið ár hjá mömmu,
en hún tók því mótlæti með sinni
alkunnu ró. Bein í baki og æðmlaus
annaðist hún hann þar til yfir lauk.
Hún var fædd til að fórna sér
og fannst hún aldrei gera nóg fyrir
aðra. Til okkar kom hún vestur á
fírði til að hjálpa, þegar fjórða barn-
ið mitt fæddist, þótt um hávetur
væri, og stóð brosandi í dyranum
og umfaðmaði mig og börnin. Við
munum alla tíð minnast hlýju henn-
ar og huggunarríkra orða og mjúku
handanna. Sárt er að sjá á bak
henni. Þó að árin væm orðin tæp
áttatíu og tvö var hugsunin óskert
og fylgdist hún með öllu sem gerð-
ist í kringum sig. Það er yndislegt
að muna hana eins og hún var þeg-
ar við komum til hennar í heimsókn
síðasta daginn og hún veifaði okkur
brosandi.
Við kveðjum elsku mömmu,
glaðleg, blíð og full af umhyggju
fyrir okkur öllum. Fyrir það þökkum
við í dag. Hvíli hún í friði.
Jonína Eiríksdóttir
Árið 1954 varð mikil breyting
hjá okkur hjónum, en þá fluttumst
við frá Selfossi austur á Stöðvar-
fjörð. Þetta vom mikil umskipti en
fólkið tók okkur vel og eftir þau
ár sem við áttum heima á Stöðvar-
firði eignuðumst við marga góða
vini. Meðal þeirra vom hjónin Aðal-
heiður og Kristján í Löndum. Ég
minnist þess að fljótlega eftir að
við komum austur, buðu þau okkur
heim einn sunnudag að Löndum,
fræddu okkur um byggðarlagið og
sýndu okkur vitann. Þau hjón höfðu
það sameiginlegt að segja mjög
skemmtilega frá og framkoma
þeirra öll hafði þau áhrif að maður
hlakkaði alltaf til að hitta þau. Ég
minnist þess líka hvað ég saknaði
þeirra hjóna er þau fluttu frá Stöðv-
arfírði til Reykjavíkur, en þó þau
bæm mikla tryggð til byggðarlags-
ins var þráin til að vera með bömum
sínum yfirsterkari, en þau vom öll
flutt til Reykjavíkur. Eftir að við
fluttum til Reykjavíkur endumýjuð-
um við kunningsskap okkar og var
það meðal annars vegna þess að
þá kynntumst við Guðrúnu dóttur
þeirra og tengdasyni, Bent Jörgen-
sen, sem em okkar bestu heimili-
svinir.
Aðalheiður var sú persóna sem
ekki gleymist þeim er hana þekktu.
Hún hafði sínar ákveðnu skoðanir
á mönnum og málefnum og var
ekkert að dylja þær, en var jafn
laus við að troða þeim á aðra sem
sýndist annað. Aldurinn bar Aðal-
heiður sérstaklega vel og þó hún
næði háum aldri varð hún aldrei
gömul. Ég sagði oft við Aðalheiði
að hún væri aðal stofuprýðin á
heimilinu, og hún tók þessu alltaf
vel eins og öðm spjalli okkar.
Hjónaband þeirra Aðalheiðar og
Kristjáns var allt til mikillar fyrir-
myndar og hafði alla tíð mikil áhrif
á þá sem umgengust þau. Þau unnu
bömum sínum og öllum afkomend-
um og með hlýju sinni og um-
hyggju fengu þau það margfalt
endurgoldið frá þeim. Kristján,
maður Aðalheiðar, lést 1977 og var
það henni mikill missir, en bömin
gerðu allt það sem þau gátu til að
bæta henni söknuðinn. Og í veikind-
um hennar undir það síðasta dvaldi
hún oft hjá Guðrúnu og Bent og
var til mikillar fyriryndar hvað þau
lögðu sig fram um að létta henni
síðasta lífsspölinn.
Við hjónin þökkum Aðalheiði
samfylgdina og vottum aðstandend-
um hennar innilega samúð.
Sigurður G. Guðjónsson
ömmu og langömmu. Megi Guð
veita henni hvíld.
Kom, huggari, mig hugga þú,
kom, hönd, og bind um sárin,
kom, dögg, og svala sálu nú,
kom, sól, og þerra tárin,
kom, hjartans, heilsulind,
kom, heilög fyrirmynd,
kom, ljós, og lýstu mér,
kom, líf, er ævin þver,
kom, eilífð, bak við árin.
(Vald. Briem.)
Ellý, Stína, Villi, Olga,
Kiddi, Sigga og Ellý litla.