Morgunblaðið - 05.06.1988, Side 22

22
TábRGUNBlÁÐID, SUNNUDAGUR 5. JÚNÍ 1988
+
AÐ HÆTTI
Geralds Wilsons
„ÓMÖGULEGT! Algjörlega ómögulegt," svaraði Gerald
Wilson þegar hann var spurður hvað honum hefði í
fyrstu fundist um að skrifa kvikmyndahandrit eftir
sögu Halldórs Laxness, Kristnihald undir Jökli. Laxness
gaf honum Kristnihaldið áritað fyrir nokkrum árum
þegar þeir kynntust fyrst og las hann það þá. „Mér
fannst í fyrstu ekkert vera fjær kvikmynd en þessi
saga því hún er í raun og veru eitt langt viðtal og
þegar Kristín og Duna báðu mig að skrifa handritið
svaraði ég einfaldlega: Nei. Ég sagði að það væri bara
ekki hægt.“ Bros færðist síðan yfir andlit hans og
hann bætti við: „En þær fengu mig samt til þess að
reyna.“ Og tilraunin tókst það vel að nú í sumar mun
Kvikmyndafélagið Umbi hefja tökur á kvikmyndinni
Kristnihald undir Jökli samkvæmt handriti þessa
gamalre}mda handritahöfundar, Geralds Wilsons.
Kvikmyndafélagið Umbi, sem nú er eign þeirra
Guðnýjar Halldórsdóttur (fyrmefndrar Dunu), Kristínar
Pálsdóttur, Halldórs Þorgeirssonar, Elínar Þóru
Friðfínnsdóttur og Martien Coucke, hefur áður staðið
að gerð myndanna Skilaboð til Söndru og Stella í orlofi.
Guðný verður leikstjóri myndarinnar, en í
aðalhlutverkunum verða Sigurður Sigurjónsson sem
Umbi, Baldvin Halldórsson sem Jón Prímus, Margrét
Helga Jóhannsdóttir sem ÚA, Kristbjörg Kjeld sem
Hnallþóra og Helgi Skúlason sem Godman Syngmann.
Gerry Wilson í vinnuherbergi sínu í London: „Kvikmyndaiðnaðurinn núna er hræðilegur. Það eru kornungir,
fáfróðir bókhaldarar sem ráða ferðinni ...“
Gamalreyndur handritshöfundur, Gerald Wilson, hefur nú breytt
skáldsögu Halldórs Laxness í bíómynd sem tekin verður hérlendis í
sumar. Hann segir frá glímunni við bókina og viðhorfum til kvikmynda
í samtali við Morgunblaðið.
Gerry, eins og hann kynnti sig þeg-
ar ég heilsaði honum á heimili hans
í norðurhluta Lundúna, er Kanada-
maður af írskum ættum. Þó svo það
væri mánudagur og sól í hásuðri
bauð hann mér slurk af fágætu
viskíi. Hann flutti til Bretlands á
sjötta áratugnum og byrjaði strax
að skrifa handrit fyrir sjónvarps-
þætti og leikrit. Hann fékkst við
það í um 12 ár og liggja eftir hann
frá þeim tíma yfir „hundrað klukku-
stundir" af sjónvarpsefni svo stuðst
sé við hans eigin mælistiku. Eftir
það snéri hann sér að gerð kvik-
myndahandrita. Um miðjan sjöunda
áratuginn var hann samningsbund-
inn United Artists kvikmyndafyrir-
tækinu um þriggja ára skeið. Að
sögn Wilsons er tími samninganna
liðinn. Nú eru allir lausamenn, frí-
lans, og taka einungis að sér ákveð-
in verkefni. Hann hefur verið lausa-
maður í um tuttugu ár auk þess
sem hann hefur kennt við hinn virta
kvikmyndaháskóla London Inter-
national Film School. Þar hefur
hann komist í kynni við íslendinga
því margir íslenskir kvikmynda-
gerðarmenn hafa stundað þar nám.
Hann hefur gert allskonar handrit
— frumsamið, samið eftir óskum
annarra og búið skáldsögur í kvik-
myndabúning. Um þessar mundir
er hann að vinna að tveimur hand-
ritum fyrir Lorimar-kvikmyndafyr-
irtækið bandaríska. Handritið að
annarri myndinni semur hann í
samvinnu við Richard Dreyfuss,
sem auk þess að leika aðalhlutverk-
ið í myndinni er eigandi fyrirtækis-
ins sem framleiðir hana. Hitt hand-
ritið er frumsamið. Myndin kemur
til með að heita „Wildcard". Þetta
er spennumynd og fer Michael
Caine með aðalhlutverkið. Þegar
Wilson var spurður hvaða mynd
eftir handriti hans honum þætti
best, svaraði hann eftir augnabliks
umhugsurt: „Mynd Michaels Winn-
ers, Law-man, með Burt Lancaster
og Robert Ryan í aðalhlutverkum."
Þessi mynd er vestri og það fór
ekkert á milli mála að Wilson er
mikill unnandi gömlu vestranna;
hann sagði að fátt hefði verið eins
gaman og að kvikmynda kúreka-
og indíánaslag einhverstaðar úti á
bandarískum víðavangi.
Pólitísk og heimspekileg
kómedía
Þar sem langt er á milli Snæ-
fellsjökuls og slétta Norður-
Ameríku var ekki úr vegi að spyija
hvemig þessum unnanda kúreka-
myndá hefði þótt að glíma við
Kristnihaldið. „Það var náttúrlega
augljóst að það þurfti að breyta
mjög miklu. Viðtöl geta aldrei verið
kvikmynd. Ég varð að taka inni-
hald þess sem Halldór Laxness vildi
segja og í raun og veru að skapa
atburðarás," svaraði Gerry með
sinni hijúfu rödd. „Það var ekki
auðvelt. Það var barist í gegnum
tuttugu fyrstu blaðsíðumar. Á fimm
mínútna fresti kvaldi mig óstjórnleg
löngun til að hringja til íslands og
segja stelpunum að gleyma þessu.
Fljótlega fór ég þó að njóta þess
að skrifa þetta."
Gerry var kankvís á svip þegar
hann riQaði upp þennan tíma. Hann
gerðist síðan alvarlegri. „Það sem
heillaði mig var að taka þessar
hugmyndir, þemu, og rökræðu og
færa það í sýnilegan búning — setja
upp sjáanlegar aðstæður. Sýna
þetta allt,“ sagði hann. „Það verður
að skapa hreyfingu og athafnir.
Breyta. Það verður t.d. að láta
Umba sjálfan ganga í gegnum at-
burði sögunnar og sýna að hann
skilji ekkkert og eftir því sem hann
upplýsist betur skilji hann minna.
Áhorfendur verða að sjá hvemig
hann verður fómarlamb aðstæðna
og atburða sem hann fær engan
botn í — sýna það sem hann heyr-
ir. Þetta krefst þess óneitanlega að
maður búi til ýmislegt sem ekki er
í sögunni. Með þessum hætti hef
ég breytt Kristnihaldinu heilmikið
en að sama skapi ekki neitt og það
var nákvæmlega það sem ég ætlaði
mér.“ Hann staldraði aðeins við
eftir þessa ræðu og hélt síðan áfram
íhugull: „Þegar maður gerir þetta
raskar maður að sjálfsögðu ró
margra, sem líkar vel við söguna
,eins og hún er. Laxness _er bók-
menntalegur minnisvarði á íslandi,“
sagði hann hálf glaðhlakkalega.
„Og það auðveldar mér ekki, því
fyrir vikið verður erfiðara að þókn-
ast öllum. — Annars er þetta tal
okkar hér nokkuð skrýtið," sagði
hann síðan eftir smá þögn. „Eg
veit ekkert hvort þeim á íslandi
líkar við handritið mitt. Þau gætu
hatað það!“ sagði Gerry hvellt.
„Duna gæti hringt á þessari stundu
og spurt mig hvum fjárann ég hafi
gert við sögu föður síns.“
Við hlógum báðir. Gerry segir frá
á all rosalegan hátt. Hann er djúp-
raddaður og talar mjög hátt. Meðan
á viðtalinu stóð reykti hann stóran
og mikinn vindil. Þegar hann talaði
hafði hann dijólann annað hvort á
milli tannanna eða á milli þumal-
fingurs og hinna fjögurra við munn-
vikin þar sem hann japlaði hálf-
vegis á honum. Hann var klæddur
í vesti og skyrtu með efstu töluna
fráhneppta og óneitanlega minnti
hann mig, þar sem hann sat værðar-
legur og reykti, á einhvem krimma-
höfðingja í gömlum svart-hvítum
vestra. Hann baðst undan því að
vera með vindilinn í myndatöku.
Hann sagðist ekki vilja koma þeim
kvitt á kreik að fíármunir íslenska
kvikmyndasjóðsins rynnu til kaupa
á lúxusvindlum frá Havana handa
breskum handritahöfundum.
„Kristnihaldið er í mínum huga
bók gamals manns. Ég meina þetta
ekki á niðrandi hátt heldur þannig
að bókin er skrifuð af viðurkennd-
um rithöfundi sem ekki þarf að lúta
kröfum útgefanda eða lesanda.