Morgunblaðið - 05.06.1988, Blaðsíða 62

62
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. JÚNÍ 1988
Paradís fjölskyldunnar finnur þú í Flórída.
Við hjá Ferðaskriístofu Reykjavíkur höfum sérhæft
okkur í ferðum til Flórída með fjölda valkosta á
dvalartímanum, ódýrum aðgöngumiðum í alla hina
heimsþekktu skemmtigarða, bílaleigubílum af öllum
stærðumoggerðumo.fl.o.fl.

1

Ath! Cocoa ströndin eraðeins í u.þ.b.
23ja mínútna fjarlægð frá Orlando.
Það eru allirvelkomnirtil okkar. Við höfum
sannarlega góð sambönd í sólarríkinu.
,kkur verð
FERÐASKRIFSTOFA
REYKJAVÍKUR
AÐALSTRÆTI 1 6
SI'MI 91-621490
Minning:
Guðríður Sveins-
dóttir - Minning
Fædd 27. mars 1898
Dáin 2. maí 1988
Amma mín, Guðríður Sveins-
dóttir, lést í Hrafnistu miðvikudag-
inn 25. maí sl. niræð að aldri. Þó
svo að við hefðum ekki getað kom-
ið því við að rækja samband okkar,
sem stjóð djúpum og óslítanlegum
rótum, sem skyldi hin síðari ár, þá
var þessi hægláta, hlédræga, en
sterka kona mér svo mikils virði,
að ég kallaði hana fram á fullorðins
ár aldrei annað en „hinmömmu",
þó svo sú nafngift hafí komið fram
rétt um það bil, sem ég var að byija
að læra að tala. Ég var fyreta
bamabamið hennar og var þvi oft
í gistingu hjá afa og ömmu á
Reykjavíkurvegi 26, þar sem „hin-
mamma" bjó ásamt afa mínum
Erlendi Halldóresyni, vélstjóra og
Brunavamaeftirlitsmanni ríkisins,
sem lést árið 1980. í bemsku var
heimili afa og ömmu mitt annað
heimili, því faðir minn var þá tog-
arasjómaður. Togaramennskunni
fylgdu tíðar siglingar og var þá
stundum freistandi fyrir ung hjónin,
foreldra mína, að fara saman í ein-
staka siglingatúra, einkum þar sem
frumburðurinn var aufúsugestur á
Reykjavíkurveginum hjá afa og
ömmu. Afí minn var völundur til
smíða, jafnvígur á tré og jám og
kunni betur skil á vélum en aðrir
menn. Hann reisti húsið á
Reykjavíkurvegi 26 við innkeyrel-
una í Hafnarfjörð á ámnum
1926—27 og þar bjuggu þau amma
og ólu upp bömin og háðu sína
lífsbaráttu. Böm þeirra, sem á legg
komust, vom Anna Ragnheiður (f.
3. sept. 1926) gift Nielsi Þórarins-
syni, áður var Anna gift Þoreteini
Víglundssyni, sem lést árið 1955,
Sólveig Sveinbjörg (f. 9. mars 1930,
dáin 3. janúar 1982) gift Sveini
Bjömssyni, Gunnar Hafsteinn (f.
2. janúar 1932) giftur Else Karls-
dóttur, Halldóra Elsa (f. 24. sept-
ember 1933) gift Sigurði Gunnare-
syni og Aðalheiður Þórlaug (f. 10.
ágúst 1939 gift Magnúsi Á. Bjama-
syni. Fmmburður þeirra, Þórveig
Jakobína (f. 18. júlí 1924, dáin 14.
desember 1924), lifði ekki nema í
nokkra mánuði. Áður hafði amma
eignast Þórð Svein (1919—1924)
og lést hann sama ár og Jakobína.
Seinna á lífsleiðinni, þegar bömin
vom flutt að heiman stóð æsku-
heimili þeirra þeim opið hvenær,
sem þau þurftu á því að halda.
Þess naut elsta dóttirin, Anna, í
erfiðleikum sínum og sorg er hún
missti mann sinn og stóð ein uppi
með þriggja ára son. Öll vora böm
þeirra Guðríðar og Erlendar mjög
hænd að foreldmm sínum og æsku-
heimili, eftir að þau stofnuðu sín
eigin heimili og ræktuðu samband
sitt við foreldrana tíðum, sum dag-
lega. Af þessum sökum urðu tengsl
bamabamanna við afa og ömmu
einnig mjög náin.
Saman nutu gömlu hjónin ævi-
kvöldsins á Reykjavíkurveginum í
kærleika og djúpstæðri væntum-
þykju tveggja manneskja, sem vom
um margt mjög ólík og höfðu ekki
borið gæfu til að njóta margra
frístunda saman á lífsleiðinni, þar
sem starf eiginmannsins krafðist
sífelldra ferðalaga á sumrín og sum-
arfríum þann veg fómað fyrir þá
hugsjón brautryðjandans að koma
skikk á bmnavamir landsmanna.
Örejaldan kom það fyrir að amma
ætti þess kost að fylgja afa á þess-
um ferðum hans um landið, einu
sinni minnist ég þess að hafa farið
með henni sjö ára með Esjunni vest-
ur til fundar við afa á Vestfjörðum,
til þess að ferðast síðan með honum
í embættiserindum um Vestfírði
með strandferðaskipinu. Langoftast
hafði amma samt þann háttinn á
að fara ein í tjaldútilegur með böm-
in sín i nágrannasveitimar. Ein-
hveiju sinni byggði afí sumarbú-
stað, sem komið var fyrir í Kópa-
voginum og var þá hægt að fara í
sumarleyfí úr Hafnarfírði inn í
Kópavog. Þegar afí lagði bmna-
vamaeftirlitið á hilluna 1966 hugð-
ist hann freista þess að bæta upp
það sem vanrækt hafí verið í sam-
bandi við heimilishaldið. Hann átti
þess nú kost að einbeita kröftum
sínum á heimavelli. Margt var end-
umýjað og endurbætt í húsinu til
mikils þægindaauka fyrir ömmu og
sjálfur reisti hann sér vélaverk-
stæði, þar sem hann tók sér fyrir
hendur að gera upp einn elsta varð-
veitta slökkviliðsbfl landsins fyrir
Þjóðminjasafnið. Afí lést á heimili
sínu árið 1980 áttræður að aldri.
Öll sú umönnun, sem amma lét lífs-
fömnaut sínum í té í erfíðum veik-
indum hans gáfu henni styrk en
þegar dauðastríðið var á enda var
eins og henni tæmidst kraftur.
Þegar þessi lífsreynda og sterk-
byggða kona til líkama og sálar
fann að líkamsþrekið var að byija
að gefa sig hugðist hún veijast
magnleysinu með því að efla þrótt
sinn með reglubundnum gönguferð-
um. En þegar líkamskvillinn ágerð-
ist og ljóst var að hún gæti ekki
séð um sig sjálf og haldið áfram
að rækta blómin sín í þessu yfírlæt-
islausa bámjámsklædda timburhúsi
við Reykjavíkurveginn, varð hún
að segja skilið við þetta heimili sitt
árið 1983 til að dvelja sfðustu 5 ár
ævinnar í Hraftiistu í Hafnarfírði.
Við andlát ömmu minnar
streyma minningamar fram, sumar
í skýram myndum, aðrar þoku-
kenndar. Ég finn ilm af nýbökuðum
flatkökum, sé fyrir mér hvemig
normalbrauði er haldið upp að
ömmubami og sneiðar skomar fum-
laust og smurðar með rabarbara-
sultu, sé ösku mokað út úr kolamið-
stöð, heyri kallað Guja á milli hæða
(það var nafnið, sem amma gekk
oftast undir), sé fullan þvottabala
af krækibeijum í dagstofunni og
t
Maðurinn minn, faðir, tengdafaðir og afi,
ÞÓRÐUR SIGURÐSSON,
Stlgahlfð 22,
verður jarðsunginn fró Bústaðakirkju þriðjudaginn 7. júní kl. 13.30.
Guðlaug Erlendsdóttir,
Erlendur Þórðarson, Una Hlín Gunnarsdóttir
og barnabörn.
Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug viö andlát og jarðarför
móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
SIGRÍÐAR JÓNSDÓTTUR
frá Þingeyri við Dýrafjörð.
Bára Jacobsen, Úlfar Jacobsen,
Ólína S. Júiiusdóttir,
Jón H. Júlíusson, Dóra Hannesdóttlr,
Guðmundur Júlfusson,
Jónfna Júlfusdóttlr, Richard Björgvinsson,
Guðrún R. Júlfusdóttir, Jón Ó. Halldórsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
minni flát í kring einnig full af beij-
um, blóðmör troðið í siáturkepp, og
ég sé að saftflaska með vaxbomum
tappa er tekin út úr kjallara-
geymslu. Það er dyttað að blómum
að vori, gulrót tekin upp úr mold-
inni að áliðnu sumri og bamaböm-
um gefíð að smakka, kartöflum
komið fyrir í moldarkofa að hausti.
Hlaupið á dagheimilið með ömmu
snemma morguns, farið í mjólkur-
búðina á hominu fyrir hádegi, þar
sem dóttirin Elsa afgreiðir mjólk í
brúsa, komið við í nýlenduvöm-
vereluninni Sjónarhól við hliðina á
mjólkurbúðinni og skundað yfír
götuna til Jens físksala. En tvær
myndir skera sig úr Sú fyrri sýnir
fjárejúkt þjáð bam í svefnherbergi
afa og ömmu, sem amman annast
dögum saman með þess konar
gæsku og æðmleysi að ekki verður
með orðum lýst. Hin myndin er af
hlöðnu matborði af grænmeti undir
laufskála í sumarhúsi í Danmörku,
þar sem amman situr í heiðurssæti
og nýtur sérhvere dags með dóttur
sinni og fjölskyldu hennar sumarið
’57, í einu utanlandsferðinni sem
hún fór um æfína. Að lokum kyr-
rist mynd í huganum í hálfrökkri
eldhússins að Reykjavíkurvegi 26.
Það er horft út um gluggann án
þess að verið sé að horfa á nokkuð
séretakt, það er talað í hálfum hljóð-
um um liðna tíð, kannski stríðið,
þegar herinn settist að á reitnum
fyrir framan þennan glugga.
Hver var þessi kona, hún amma
mín, sem ég kallaði „hinmömmu"?
Af hveiju hefur maður ekki leitað
svara við þessari spumingu fyrr?
Ég sé það nú, að þegar maður leit-
ast við að raða þekkingarbrotum
saman, sem varðveist hafa hjá
systkinum og bömum í munnlegri
geymd að í lffssögu þessarar hvere-
dagskonu endurepeglast líf heillar
þjóðar á mestu umbrotatímum í
sögu hennar. Aldrei fyrr í íslands-
sögunni, hefiir nokkur kynslóð
gengið í gegnum aðrar eins um-
breytingar. Og sú spuming verður
áleitin, þegar maður hugsar til
þeirrar miklu fátæktar og
lífsreynslu, sem Guðríður Sveins-
dóttir og hennar fólk gekk í gegnum
í upphafi þessarar aldar, hvort
nokkum tíma eigi eftir að vaxa úr
grasi kynslóð hér á landi, sem mun
þurfa að ganga í gegnum aðrar
eins þjóðfélagsbreytingar. Hér
gefst ekki tóm til að rekja æviferil
ömmu minnar, enda verður hann
ekki rakinn til neinnar hlítar nema
að sögð sé samtímis saga foreldra
hennar og systkina, svo samtvinnuð
em örlög þessa fólks. Saga þeirra
er lífsbaráttusaga fátækra hjóna,
þeirra Sveins Sveinssonar og Sól-
veigar Jónatansdóttur, foreldra
ömmu, sem unnu sig upp úr því
að vera vinnuhjú í það að fara sjálf
að búa en þurftu síðan að bregða
búi. Áður en kynni tókust með þeim
hafði Sólveig eignast son sinn Jó-
hannes en saman varð þeim Sveini
sex bama auðið. Elst var Kristín,
síðan komu Jakobína, Siguijón,
Gunnar og Guðríður, en hún faedd-
ist að Hamri í Hörðudal. Yngri
systkini Guðríðar em Bótólfur og
Jónatan, sem báðir lifa systur sína.
Pjölskyldan leystist upp, þegar
Guðríður var 5 ára. Munu veikindi
Qölskylduföðurins hafa valdið því,
að þau urðu að bregða búi og flytj-
ast úr kotbúskapnum í Selárdal á
mölina í Dýrafírði en þar á Þing-
eyri áttu Sólveig og Sveinn innhlaup
með yngstu bömin hjá tvíburasyst-
ur Sólveigar, Þórlaugu. Grimm ör-
lög hjuggu snemma stór skörð í
fíölskylduna. Faðir Guðríðar,