Morgunblaðið - 07.08.1988, Blaðsíða 38

i

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. ÁGÚST 1988
Allt í skralli — hvað annað?
Fyrsta viðbragð þegar flett er
eftir útivist þriggja mánaða
skammti af dagblöðunum, sem
góðar konur raða upp í snyrtilega
bunka meðan Gáruhöfundur er á
flandri. Við að fá allan frétta-
skammtinn í einu virðist koma
eitthvert „system í galskabet",
eins og sagt var meðan danska
hættan ógnaði tungunni. Og auð-
vitað er allt í skralli. Það er hinn
eðlilegi gangur í því kerfi, sem
svo vendilega hefur verið byggt
upp á voru landi. Lögbundið hvert
skref, svo ekki sé hægt að vera
að víkja neinu til og elta aðstæð-
ur. Allt orðið eitt reikningsdæmi.
Hvað nefndir og stjómir eru enn
að gera, annað en kinka kolli
ábúðarmiklar, er ekki ljóst.
Kannski þar finnist einn staður
til að spara.
Efnt er til neyslukönnunar.
Kannað hve miklu heimilið vill
eyða og í hvað — burt séð frá því
hvort eytt er um efni fram, safnað
skuldum eða keyrt áfram með
óheyrilegri aukavinnu, nætur-
vinnu eða tveimur greiddum störf-
um samtímis. Tekið meðaltal.
Þannig finnast þarfimar — allar
þarfir og óskir jafn réttháar. Svo
er bara að reikna hvað meðal-
heimilið þarf til að geta lifað —
svona. Það er upphæðin sem þarf
að greiða í laun — auðvitað krafa
um að það sé gert í dagvinnu.
Enda vinnur fólk ekki svona mik-
ið í öðrum löndum. Einfait reikn-
ingsdæmi. Þegar vinnulaunin
hækka tekur framleiðsian svo upp
á því að hækka líka. Hvað annað?
Nýjustu upplýsingar frá Þjóð-
hagsstofnun eru að þrír fjórðu
hlutar þjóðarkökunnar hafi í fyrra
fallið í skaut launþegum á ís-
landi.(Sjá mynd.) Stærsta laun-
þegasneið í heiminum og stækkar
sí og æ. Var 64% 1986. Annað
einfalt reikningsdæmi. Pottþétt
kerfi. Svo vilja einhveijir útlend-
ingar upp á dekk, geta ekki skilið
svona einfaldan hlut, að þetta
verð þurfi að fá fyrir vöruna. Það
er einfaldlega framleiðsluverðið á
íslandi. Þeir eru bara ekkert vin-
veittir okkur; að þeir skuli ekki
skilja að við hér þurfum meira til
að lifa á en þeir sem vilja selja
þeim fyrir lægra verð, til að geta
lifað eins íslendingum sæmir.
Manni getur nú sámað!
Ljúft er að láta sig dreyma.
Og það gerum við auðvitað. Liggj-
um í birkilautinni við smálækj-
arsprænu í sólskininu og látum
okkur dreyma um allt það sem
getur bjargað málum. Reiknum
allan gróðann af eldislaxinum
væntanlega, refaræktinni, gáfum
þjóðarinnar á raftækniöld, ferða-
mönnunum sem muni streyma að
af því þeir sáu okkar fagra landi
bregða fyrir bak við tvo þjóðar-
leiðtoga fyrir 2 árum, burt séð frá
kostnaði o.s.frv. En hvort sem
þröstur hefur nýlega flogið hjá
með látum eða dreymandinn
hrokkið upp við eitthvað annað,
þá virðast allir draumamir búnir
— utan einn. Þeir hafa horfið út
í buskann á undanfömum mánuð-
um. Blasir ekki þama við á síðum
bjartsýnu dagblaðanna, að þjóðin,
sem lá í makindum í birkilautinni
sinni, er vöknuð upp með um-
mæli frægrar sagnahetju úr ís-
Iendingasögunum á vörunum:
Ekki er mark að draumum! Og
blöðin boða okkur nú þann dapur-
lega sannleika að ekki muni refur-
inn bjarga nema borgað verði með
honum, ekki muni eldislaxinn
bjarga nema hann fái fyrir-
greiðslu í formi milljóna, ekki
muni gáfumar vinna kapphlaupið
við gáfumenn í útlöndum nema
rækilega verði opnuð ríkisbuddan
— þessi tómá — , ekki muni ferða-
mennimir streyma í sívaxandi
mæli með fullar buddur til að
ausa úr í aðskiljanlega þjónustu.
Draumar eru oft dáranna spádísir
hefur í aldanna rás reynst nægi-
lega mikill sannleikur til að verða
að málshætti. Sem nútímafólk
þekkir mest lítið, enda til óþurftar
í draumalandinu. Samt verður
maður dulítið dapur við að fá þetta
svona á einu bretti og þurfa að
vakna upp af öllum fögm draum-
unum í einu. Lætur sér jafnvel
detta í hug að ekki gat svosem
öðru vísi farið með sama kerfi,
sem útreiknað gefur sömu út-
komu. Hvemig gætum farið
öðruvísi að? Stjómmálamenn okk-
ar í langan tíma búnir að reyra
það allt í lög. Gagnar lítið þótt
umheimurinn vilji ekki vera í takt
við okkur. Vilji menn ekki borga
fá þeir bara engar vörur frá okk-
ur. Svo einfalt er það.
Einn draumanna var hér und-
anskilinn, enn óspmnginn. Virðist
meira að segja í góð_u gengi.
Draumurinn um álið. Álútflutn-
ingurinn, sem nú er tæp 10% af
vömútflutningi okkar, gæti þó
enn bjargað nokkmm prósentum
til viðbótar í tekjuliðinn. Tvöfal-
dað hann? Eða meir. Sem er ekki
ónýtt í stöðunni með fullnýtta
fiskistofna og ofnýtt land. Gert
okkur fært að selja rafmagnið úr
fljótunum, sem enn streyma ónýtt
í hafið. Ekki þó laust við að brygði
fyrir í títtnefndum blöðum að
endilega þyrfti að koma verðinu
með einhveijum ráðum upp fyrir
markaðsverð í útlöndum. Með því
að hengja á það ný hafnarmann-
virki, uppbyggingu bæjar með til-
heyrandi þjónustu o.fl. Ekki stað-
setja það þar sem höfn er fyrir,
vinnukraftur og þjónusta fyrir
hann og nýta svo tekjumar handa
öllum landsmönnum. Gera útlend-
ingum að kaupa með byggða-
stefnuna, sem hefur reynst okkur
svo vel. Kannski tekst okkur enn
að koma verðinu þama upp fyrir
það sem aðrir vilja borga, bansett-
ir skúrkamir sem ekkert skilja.
Það verði þyturinn sem vekur
okkur upp, eins og af öllum hinum
draumómnum. Og þar með er
draumurinn búinn!
I útkominni ferðabók eftir
Aldous Huxley frá 1925 rakst ég
nýlega á ummæli hans um fílana
í Indlandi, þar sem hann var þá
á ferð. En á þeim ámm varð
Huxley þekktur sem blaðamaður,
eins og hann varð siðar frægur
rithöfundur. Dagbókargreinar
hans og ummæli vöktu strax
mikla athygli heima í Bretlandi.
Gámhöfundur var að lesa þessa
skemmtilegu dagbók hans frá
Indlandi á lestarferð nýlega og
nú skýtur af einhveijum dularfull-
um ástæðum upp í hugann hug-
leiðingu hans þegar hann var að
skoða fíla í nýlendu hennar há-
tignar: „Þar sem dýrin em heimsk
og hafa ekkert hugmyndaflug þá
hegða þau sér stundum viturlegar
en mennimir. Þau framkvæma
af hæfni og ósjálfrátt það sem
þarf og þegar þess þarf. Þau
borða þegar þau em svöng, leita
að vatni þegar þau em þyrst, elsk-
ast á réttum árstíma og leika sér
þegar þau hafa tíma til þess.
Mennimir em gáfaðir og hug-
myndaríkir, þeir líta aftur og fram
á við, þeir búa sér til snjallar skýr-
ingar á fyrirbæmnum sem þeir
sjá, þeir leita flókinna og krók-
óttra leiða til að ná langtíma
markmiðum. Gáfumar sem hafa
gert þá að hermm heimsins, láta
þá stundum hegða sér eins og
kjána . . .“ Þetta em ummæli
Huxleys. Þó hafði hann ekki
kynnst okkar tímum. Hvað þá
einstökum gáfuþjóðum nútímans.
Nú viljum við eta allt í ótakmörk-
uðu magni án þess að bæta á
okkur holdi, eignast allt án þess
að vinna fyrir því, vita allt án
þess að hafa fyrir að læra það
og elskast hvenær sem er án þess
að eignast böm — og hvar sem
er án þess að taka áhættu af þeim
sjúkdómum sem með fjöllyndinu
berast.
~

jEí
i f
. .
wgm m

É0B

y-
SKEMMUVEGI 4A, KÓPAVOGI
Símar 76522 og 76532
Komið og gerið yðar bestu
rúm- og dýnukaup í áratugi.
Rúm við allra hæf i -
Vatnsrúm - Kojur.
Handklæði, baðmottusett
gluggatjöld, rúmteppi.
Sængur við allra hæfi.
Dún, fiður og gerviefna fylltar.
Springdýnur, heilsudýnur, latexdýnur.
Sængurverasett í miklu úrvali.
STORLÆKKAÐ VERÐ
Sjáumst á SKEMMUVEGI4A, KÓPAVOGI.