Morgunblaðið - 07.08.1988, Blaðsíða 63

SB
T?Tjr>A ? HUDACTTJIWTTS CTTGAí.THHTJOÍTOM
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. ÁGÚST 1988 63
Jóhann Hjálmarsson skrifar fra Spáni
Don Quijote
Riddarinn Don Quijote er alltaf
nálægur á Spáni og með honum
skjaldsveinn hans, Sancho Panza.
Nýjustu fréttir af þeim félögum
eru þær að rithöfundurinn Camilo
José Cela hefur tekið að sér að
semja 18—20 þætti fyrir spænska
sjónvarpið byggða á meistaraverki
Miguel de Cervantes. Þetta efni
hefur lengi verið Cela hugleikið og
búist er við að hann ljúki verkinu
á næsta ári.
Camilo José Cela vakti fyrst
verulega athygli árið 1942, en þá
var hann 26 ára og sendi frá sér
fyrstu skáldsögu sína af mörgum:
Pascual Duarte. Skáldsagan var
fljótlega gerð upptækk af ritskoð-
uninni. I henni fjallar Cela af
nístandi raunsæi um ofbeldi og
ógnir.
Raunsæisstefnu Cela fylgdu svo
ýmsir merkir höfundar eftir, meðal
þeirra Carmen Lafortes, Miguel
Delibes og Luis Romero. Höfundar
sem voru böm að aldri í borgara-
styijöldinni létu líka að sér kveða,
einkum Ana María Matute. Einnig
má nefna bræðuma Juan og Luis
Goytisolo, Rafael Sánchez Ferlosio
og Luis Martín-Santos.
og dæmi em um, m.a. í íslenskri
skáldsagnagerð, nálgast skáldsag-
an ljóðið.
Gullöld ljóðlistar á Spáni hófst á
þriðja áratugnum og stóð með mikl-
um blóma á þeim §órða og mun
lengur. En skáldsögur vom líka
skrifaðar og höfðu verið skrifaðar.
Miguel de Cervantes er ekki eini
Spánveijinn sem samið hefur mark-
verða skáldsögu. Fyrstu áratugi
aldarinnar settu skáldsagnahöfund-
ar á borð við Pío Baroja, Miguel
de Unamuno, Vicente Blasco
Ibánez, Ramón del Valle-Inclán og
*
er hér
Azorín svip sinn á spænskar bók-
menntir. Meðal annarra merkra
skáldsagnahöfunda verður ekki
komist hjá að nefna Ramón Pérez
de Ayala og Gabriel Miró.
Miguel de Unamono sem líka var
heimspekingur og skáld og rektor
háskólans í Salamanca var hin
mesta eldsál. Hann lærði dönsku
til þess að geta lesið Sören Ki-
erkegaard á fmmmálinu. Unamuno
var frá Baskalandi eins og Pío
Baroja.
Meðal kunnustu skáldsagna
Unamunos er Amor y pedagogía
Camilo José Cela
(Ást og kennslufræði, 1902). Gagn-
rýnendur hafa talið þessa skáldsögu
boða upphaf skáldsagnagerðar tutt-
ugustu aldar á Spáni. í henni segir
frá föður sem reynir að ala son sinn
þannig upp að úr honum verði snill-
ingur, en málin þróast öll á hin^
versta veg.
Riddarasögur em enn skrifaðar
á Spáni. Fyrir tveimur ámm sendi
Ana María Matute frá sér skáldsög-
una La torre vigia (Varðturninn).
Skáldsagan sækir efni sitt til mið-
alda, Qallar um ævi glæsts riddara.
Að margra dómi tekst Ana María
Matute einkar vel að laða fram
andrúmsloft hins liðna, en tilgangur
hennar er fyrst og fremst að sýna
háska og fáfengileika valdsins.
Að því leyti á hún sér ekki ósvip-
að markmið og Miguel de Cervant-
es og minnir enn á návist Don
Quijotes í spænsku þjóðlífi.

í skáldsögum þessara höfunda
bar töluvert á sóíalrealisma, boð-
skapurinn skipti oft mestu máli.
Meðal þeirra sem ekki létu við svo
búið sitja vom bræðumir Goytisolo.
Juan var orðinn mjög vinsæll skáld-
sagnahöfundur þegar hann sneri
við blaðinu og fór að skrifa í til-
raunakenndum stíl um vanda Spán-
ar og gagnrýndi af grimmd jafnt
vinstri- sem hægrimenn. Luis hefur
líka skrifað nýstárlegar skáldsögur
í tilraunastíl, ekki síst íjögurra
binda verk: Antagonía.
Sú þróun heftr orðið á Spáni
eins og víða annars staðar að skáld-
sagnahöfundar hafa ekki síður lagt
áherslu á form en efni. Meðal slíkra
höfunda er José Manuel Caballero
Bonald, Alfonso Grosso og Juan
Benet. Fjöldi ungra skáldsagnahöf-
unda hefur komið fram á Spáni að
undanfömu og því er ekki að neita
að margir þeirra virðast sækja inn-
blástur í verk skáldsagnahöfunda
frá Suður-Ameríku. Vitanlega er
Jorge Luis Borges áhrifavaldur, en
þeir sem virðast hafa haft mest
gildi fyrir þessa ungu höfunda em
Argentínumaðurinn Julio Cortázar,
Mexíkaninn Carlos Fuentes og
Mario Vargas Llosa frá Perú. Kól-
umbíumaðurinn Gabriei García
Marquez hefur skilið eftir sig spor,
enda bjó hann lengi í Barcelona.
En Cortázar, Fuentes og Vargas
Llosa em mest ræddir á Spáni og
mikið um þá skrifað. Það er eins
og ungir spænskir skáldsagnahöf-
undar búi dálítið í skugga þessara
þriggja höfunda hvað sem síðar
verður.
MORGUN
8. ÁGÚST
HEFST3JA
DAGA
Eitt sem þykir einkenna yngstu
höfundana er ljóðræn hneigð,
stundum á kostnað frásagnar. Eins
DRÁ TTARVÉUN
-sú mest selda
ÍSTÉKK,
Lágmúla 5. S. 84525.
SKYNDISALA