Morgunblaðið - 31.08.1988, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. ÁGÚST 1988
52
Minning:
Leifur Miiller
Fæddur 3. september 1920
Dáinn 24. á(níst 1988
Leifur Muller, vinur minn og
samstarfsmaður í norska félaginu
Nordmannslaget um margra ára
skeið, er í dag kvaddur í síðasta
sinn, tæplega 68 ára gamall.
Hann fæddist í Reykjavík 3. sept-
ember 1920, yngstur þriggja barna
Maríu og Lorens Miiller kaupmanns
og skíðagarps, sem komu til Islands
ung að árum og giftust hér, bæði
norsk, hann „tronder" en hún „ser-
lending".
Þau urðu bæði þekkt og mætir
borgarar í þessum bæ, og stofn-
settu og ráku herra- og sportfata-
verslun í Austurstræti 17 undir
nafninu L.H. Múller, sem eldri og
miðaldra borgarar muna vel eftir.
Bæði héldu þau sínum norsku ein-
kennum, en voru jafnframt góðir
íslendingar sem vildu klæða landið
skógi eins og garðurinn við Stýri-
mannastíg og sumarbústaðurinn við
Selsvatn sýna.
Lorens Múller var einn af stofn-
endum Skíðafélags Reykjavíkur
sem setti upp skíðaskálann í
Hveradölum. Leifur tók einnig þátt
í þessu og eftir lát föður síns var
hann mörg ár í stjóm Skíðafélags
Reykjavíkur.
Eftir skólagöngu í Reykjavík fór
Leifur til Noregs til verslunamáms
rétt fyrir stríð. Ferðin varð honum
örlagarík, Þjóðveijar hemmámu
Noreg, og varð hann tekinn og sett-
ur í Grinifangelsi og seinna sendur
til Sachsenhausen ásamt mörgum
öðmm Norðmönnum þar sem hann
dvaldi til stríðsloka. Hann kom heim
illa farinn að heilsu, en náði sér
furðanlega, enda hraustur að eðlis-
fari.
Eftir lát föður síns tók hann við
versluninni og rak hana þar til hús-
ið var rifíð og byggt var stórhýsi á
lóðinni. Síðan rak hann saumastofu
og heildverslun.
Leifur stundaði margs konar
íþróttir, skíðaíþróttir, sund og
badminton.
Að beiðni íjölskyldunnar fór hann
Minning:
Fædd 21. október 1911
Dáin 22. ágúst 1988
Með þessum línum er kvödd
Helga Pálsdóttir Geirdal frá Akra-
nesi, sem andaðist þann 22. ágúst
sl. Hafði hún háð skamma en mjög
erfíða baráttu við skæðan sjúkdóm.
Helga var fædd á Melum í Mela-
sveit þann 21. október 1911. Hún
var dóttir hjónanna Páls Guð-
mundssonar, bónda þar, og konu
hans, Sigurlaugar Ólafsdóttur. Páll
var Ámesingur að ætt, fæddur á
Ytri-Grímslæk í Ölfusi. Sigurlaug
var hins vegar fædd á Bæ í Kjós
og átti þar ættir sínar.
Á Melum átti Helga ásamt for-
eldrnm sínum og systkinum tveim-
til læknis um síðustu áramót, sem
úrskurðaði að hann væri með ban-
vænan sjúkdóm sem ekki leyfði
langa lífdaga. Margur mundi brotna
niður við slíka frétt, en Leifur bar
þetta með einstakri prýði, og breytti
ekki um lífsvenjur, en stundaði sund
og badminton meðan kraftar leyfðu.'
Leifur giftist eftirlifandi eigin-
konu sinni, Bimu Sveinsdóttur
Bjömssonar póstfulltrúa, 24. júní
1950, og var hjónabandið sérstak-
lega farsælt. Þau eignuðust fímm
böm, þijár dætur og tvo syni, sem
öll eru hin mannvænlegustu, og
hafa haslað sér völl á ýmsum svið-
um í Noregi og hér á landi. Bama-
bömin eru fímm.
Ég kynntist Leifi rétt eftir stríð
er ég var formaður norska félagsins
Nordmannslaget. Ég óskaði eftir
að fá hann í stjóm félagsins, og
var hann ýmist ritari eða gjaldkeri.
Formaður félagsins var hann frá
1965 til 1969. Leifur var líka heið-
ursfélagi í Nordmannslaget. Hann
vann ötullega að öllum góðum mál-
efnum sem við tókum okkur fyrir
hendur.
Þegar við fengum okkur spildu
í Heiðmörk, og reistum bústað þann
sem heitir Totgeirsstaðir og prýðir
nú staðinn, var Leifur einn af þeim
sem alltaf var tilbúinn til vinnu, sem
oft var töluverð.
Við félagar í Nordmannslaget
stöndum í þakkarskuld við Leif fyr-
ir hans óeigingjömu störf fyrir fé-
lagið og minnumst góðs drengs með
söknuði. Við sendum Bimu og fjöl-
skyldu hennar okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Einar Farestveit
Við andlát Leifs Múllers koma í
hug mér minningar frá árdögum
skíðaíþróttarinnar hér í Reykjavík.
Faðir Leifs, Lorenz H. Múller, —
ætíð nefndur L.H. Múller — var
norskur kaupmaður, ættaður frá
Verdalseyri við Þrándheimsfjörð.
Hann fluttist hingað til lands
nokkru eftir aldamótin. Hér kynnt-
ist hann norskri konu, Marie Bert-
ur, Ólafí og Guðbjörgu, heima til
ársins 1920, er þau fluttu að Innra-
Hólmi. Báðar þessar stóijarðir
bætti Páll með fjölskyldu sinni að
ræktun og húsabótum. Páll hlaut
þau ummæli samferðarmanns að
vera „hygginn, duglegur og kapp-
samur, nýtinn og útsjónarsamur.
Hann var hóflegur framfaramaður,
en miðaði þar fyrst og fremst við
getu sína til að standa í skilum."
Þessi andblær mótaði Helgu Páls-
dóttur í uppvexti hennar, en æsku-
árin vann hún fyrst og fremst á
búi foreldra sinna.
Árið 1934 giftist Helga Braga
S. Geirdal. Bragi var sonur Stein-
ólfs Geirdal, kennara og smiðs í
Grímsey, og konu hans, Hólmfríðar
P. Sigurgeirsdóttur frá Halldórs-
staðaparti í Reykjadal. Þau Bragi
og Helga hófu sama ár búskap á
Innra-Hólmi með foreldrum hennar.
Þar bjuggu þau til ársins 1938.
Fluttu þau þá að Kirkjubóli, býli í
landi Innra-Hólms, er verið hafði í
eyði um nokkra hríð. Þar byggðu
ungu hjónin myndarlegt nýbýli, sem
um margt var langt á undan
samtíðinni. Bragi var mikill fram-
kvæmdamaður og hafði kynnt sér
búskapamýjungar, m.a. með starfs-
dvöl við landbúnað í Noregi.
Hjónin á Kirkjubóli voru samhent
og lögðu krafta sína í uppbygging-
una á Kirkjubóli. Þau voru bæði
félagslynd og tóku mjög virkan
þátt í félagslífí sveitarinnar. Helga
hafði yndi af söng og söng lengi í
kór Innra-Hólmskirkju, þar sem
elsen, og kvæntist henni. Múller
setti á fót klæðaverslun, sem stóð
í áratugi í Austurstræti 17.
Múller kaupmaður hafði þá trú
með sér heiman úr Noregi, að úti-
vist væri hveijum manni holl og að
í því efni kæmist ekkert til jafns
við skiðaferðir. Skíðaferðir voru þá
nánast ekkert iðkaðar hér á Suður-
landi, og skíði voru ekki til að heit-
ið gæti. Múller mislíkaði þetta og
einsetti sér að bæta úr. Hann hóf
því að boða fagnaðarerindi
skíðaíþróttarinnar og stofnaði
Skíðafélag Reykjavíkur árið 1914,
fyrsta skíðafélag landsins. Skíði
þurfti einnig að útvega og fór því
Múller að flytja inn og selja skíðaút-
búnað í klæðaverslun sinni. Sjálfur
var hann góður skíðamaður og leið-
beindi þeim, sem það vildu þiggja.
Um langa hríð hafði Múller ekki
erindi sem erfiði. Skíðafélagið dafn-
aði hægt. Frumkvæði og félagsstörf
hvíldu að heita mátti öll á formann-
inum. Um skeið leit svo út sem
félagið myndi lognast út af. Þá mun
tala félaga hafa verið komin niður
í sjö. En Múller var ekki á því að
gefast upp. Sumum þótti sem þraut-
seigja hans nálgaðist þijósku, og
var jafnvel hent gaman að, t.d. í
revíu, þar sem sungið var: „Hann
Múller gekk á skíðum, það skeður
aldrei meir.“ Öðrum þótti það und-
arlegt tiltæki, að ef snjór var ekki
í Reykjvík, þá skipulagði skíðafé-
lagið hópferðir þangað sem snjór
faðir hennar var kirkjubóndi. Marg-
ar sögumar hafa verið rifjaðar upp
um fjölskylduboð og gestakomur á
Kirkjubóli, er allir, bæði háir og
lágir, brugðu sér í leiki og önnur
ærsl úti í varpa. Bilið á milli kyn-
slóðanna var stutt þar á bæ.
Þau Helga og Bragi eignuðust
sex dætur: Sjöfn, býr á Akranesi,
Sigfríður, býr einnig á Akranesi,
gift Þorsteini Hjartarsyni, Ásdís,
býr á Hvanneyri, gift Bjarna Guð-
mundssyni, Sigrún, býr í Reykjavík,
gift Sigurði Sigtryggssyni, Stein-
unn, býr einnig í Reykjavík, og
Páley, er býr á Akranesi. Bama-
bömin eru átján og bamabarna-
bömin tvö.
Árið 1957 brugðu þau hjónin búi
á Kirkjubóli og fluttu til Akraness,
en Bragi hafði þá kennt heilsu-
brests. Heilsu hans hrakaði og hann
varð fljótlega óvinnufær eftir að
fjölskyldan settist að á Akranesi.
Helga varð því fyrirvinna heimilis-
ins, auk þess að annast bónda sinn
í þungum veikindum heima. Var
var, til þess eins að ganga eða renna
sér á skíðum. Þá var ekið á
kassabílum, en það voru venjulegir
vörubílar með sætum, sem sett voru
á pallinn, og tjald yfir.
Mér er allt þetta minnisstætt frá
því er ég fór unglingur mína fyrstu
ferð með Skíðafélagi Reykjavíkur.
Það var á útmánuðum 1927 og
Múller var að sjálfsögðu farar-
stjóri. Ekið var upp að Miðdal til
þess að komast á góðan snjó. Þegar
þetta var, voru skíðaferðir famar
að glæðast í Reykjavík og sjá mátti
loks hilla undir betri tíð fyrir Skíða-
félag Reykjavíkur og skíðaíþróttina.
Muller hélt áfram að ganga á
skíðum og náði sínu marki.
Ég átti heima við Vesturgötu,
skammt frá Stýrimannastígnum,
þar sem L.H. Mtiller bjó og frá
þessum tíma eru fyrstu kynni mín
af honum og fjölskyldu hans. Leifur
var þá bam að aldri, fæddur 3.
september 1920. Systur hans tvær,
Gerd og Toni, voru eldri en hann.
Leifur Múller ólst upp á heimili,
sem um mörg ár var ein af mið-
stöðvum skíðaáhugamála í
Reykjvík. Þá tíðkaðist lítt, að böm
fengju að fara til fjalla á vetrum,
ekki einu sinni með fullorðnum,
vegna þess hve slíkar ferðir þóttu
ótryggar. En Leifur vandist á skíða-
ferðir á unga aldri, og áhugi á
skíðaíþróttinni fylgdi honum alla tíð
síðan.
Þegar heimsstyijöldin síðari
hófst, var Leifur við nám í Noregi.
Þjóðveijar hemámu Noreg í apríl
1940. Skömmu síðar var Leifur tek-
inn höndum og sendur í fangabúðir
f Þýskalandi með hópi Norðmanna.
Þar varð hann að þola mikið harð-
rétti og grimmdarlega meðferð, svo
að hann varð ekki jafngóður síðan.
Leifur var í fangabúðunum til styij-
aldarloka. Skrifaði hann bók um
þá lífsreynslu.
Fljótlega eftir að Leifur var kom-
inn aftur heim til íslands tók hann
að iðka skíðaíþróttina á ný og að
vinna að framgangi hennar, einkum
á vegum Skíðafélags Reykjavíkur.
Hann sat mörg ár í stjóm félagsins
og var formaður þess í fjögur ár.
Hann átti einnig sæti í Skíðaráði
Reykjavíkur í mörg ár og var full-
trúi Skíðafélagsins á skíðaþingum
Skíðasambands íslands.
Leifur var ágætur skíðamaður,
tekið til æðruleysis hennar á þessu
erfíða árabili. Bragi andaðist árið
1967. Hafði hann þá aðeins dvalið
skamma stund á sjúkrahúsi. Hin
sjúkdómsárin öll hafði hann notið
umönnunar og hjúkmnar konu
sinnar.
Sá sem þetta skrifar tengdist
fjölskyldu Helgu sumarið 1965.
Nokkur spenna var í huga verðandi
tengdasonar, er hann var boðinn í
fyrstu heimsókn, það man ég. Hins
vegar gufaði sú spenna burtu í einni
svipan við móttökur húsmóðurinn-
ar. Þær vom hlýlegar, einlægar og
án tildurs og tepruskapar. Varð svo
æ upp frá því. í hennar hús var
eftirsóknarvert að koma.
Helga lét sér einkar annt um fjöl-
skyldu sína og hagi hennar; var í
raun og sann ættmóðir hennar í
mörgum skilningi. Hún fylgdist með
högum hvers og eins, og rétti fólk-
inu sínu hönd, hvenær sem þörf
var. Ekki var hún gefín fyrir langar
umræður um hlutina, verkin töluðu
fyrir hana og það var henni nóg.
Föst venja var að hittast þar heima
á afmælisdegi hennar og um jól.
Varð þá oft margmennt í litlu kjall-
araíbúðinni hennar við Laugar-
braut. Undraði mig oft, hve fyrir-
hafnarlítið og hljóðlega hún reiddi
fram veislukost mikinn og nógan
handa öllUm, líka þeim, sem komu
fyrirvaralaust. Hún naut þess að
veita. Óvíðar fannst mér orðtækið
eiga betur við, að þar er húsrúm,
sem er hjartarúm. Aldrei leið svo
afmælisdagur í fjölskyldunni, að
ekki bærist smáum sem stórum
dálítil gjöf frá ömmu. Þarfír ann-
arra voru henni miklu mikilvægari
en eigin þarfir.
Helga var mjög sjálfstæð kona.
Þótt sá einkennisþáttur ætti sterka
rót í eðli hennar þykir mér líklegt
að hann hafí einnig mótast mjög
og eflst í lífsbaráttu hennar. Hún
lét sig til dæmis ekki muna um það
Helga Pálsdóttir
Geirdal, Akranesi
hvort sem var í svigi eða skíða-
göngu, og keppti oft á skíðamótum.
I apríl á þessu ári tók hann þátt í
skíðagöngu Skíðafélags Reykjavík-
ur og varð fremstur í sínum aldurs-
flokki, 65—70 ára.
Leifur Muller var gjörvulegur
maður og prúðmenni. Hann féll frá
fyrir aldur fram, en hans er gott
að rninnast.
Ég sendi konu hans, Birnu, og
fjölskyldu allri einlægar samúðar-
kveðjur.
Einar B. Pálsson
Leifur Mtiller lést miðvikudaginn
24. ágúst og sorgarfréttin barst
okkur samdægurs. Við vissum að
Leifur hafði ekki gengið heill til
skógar um tíma, en samt er það
reiðarslag þegar kallið kemur.
Leifur ólst upp í Reykjavík —
æskuheimilið hans var miðdepill
fyrir skíðaíþróttina og Leifur og
systkini hans voru snemma með í
skíðaferðum út úr Reykjavík. Faðir
þeirra var L.H. Múller, stofnandi
Skíðafélags Reykjavíkur, en hann
fluttist ásamt konu sinni frá Noregi
til íslands laust eftir aldamótin og
störfuðu þau hér til dauðadags.
Leifur var við nám í Noregi þeg-
ar Þjóðveijar hertóku landið og var
á stríðsárunum tekinn höndum af
nasistum og fluttur til Þýskalands.
Þegar hann, eftir stríð, kom heim
til íslands var hann ekki heilsu-
hraustur og erfítt var fyrir hann
að semja sig aftur að lífinu í
Reykjavík. Leifur stofnaði seinna
sitt eigið heimili og frú Bima og
bömin hafa verið sólargeislamir í
lífi hans.
Skíðafélag Reykjavíkur var svo
lánsamt að hafa Leif í stjórn í mörg
ár og sem formann í fjögur ár.
Síðasta vetur var Leifur ásamt
dótturdóttur sinni, Bimu yngri, á
verðlaunapalli eftir vel heppnað
skíðagöngumót.
Skíðafélag Reykjavíkur þakkar
Leifí Mtiller fyrir samstarfíð og
sendir innilegar samúðarkveðjur til
fjölskyldu hans.
F.h. Skíðafélags Reykjavíkur,
Ellen Sighvatsson
Fyrir þremur aldarfjórðungum
var aðfluttur Norðmaður við skot-
veiðar í landi Miðdals í Mosfells-
sveit. Heiðin austur af Miðdal teyg-
að gera sjálf lagfæringar og endur-
bætur í íbúð sinni, sem margur
annar hefði annaðhvort látið danka
ellegar keypt vinnukraft til. Nei, á
hennar máli hét þetta bara að sansa
hlutina, og virtist í hennar huga
og höndum vera það einfaldasta af
öllu sjálfsögðu.
í liðugan aldarfjórðung gekk
Helga til fískvinnu í Frystihúsi
Haraldar Böðvarssonar á Akranesi.
Þar vann hún fullan vinnudag vel
fram yfir sjötugt, enda heilsuhraust
allt til þess er krabbamein heltók
hana á liðnu vori. Að starfi sínu í
frystihúsinu gekk hún heils hugar.
Ekki mátti hún til dæmis til þess
hugsa að mæta of seint til vinnu.
Morgunsvefn hennar og matartímar
urðu því oftast í knappara lagi.
Iðulega mátti á máli hennar greina
ríkan skilning á þýðingu þessa at-
vinnureksturs; að það væri ekki
síður hennar hagur að hann gengi
og blómgaðist. Með einhliða og
þröngri hagsmunabaráttu hafði hún
því takmarkaða samúð; hafði enda
orð á því í gamni stundum, að ekki
væri hún burðug stéttarbaráttu-
kona!
Margt gaf vonir um, að Helgu
auðnuðust fleiri ár til þess að njóta
ævikvöldsins, njóta þess að vera til
og sinna eigin áhugamálum með
stækkandi hópi afkomenda. Hún
var hraust til líkama og sálar, en
enginn ræður sínum næturstað. Við
vegamót lætur hún eftir sig bjarta
minningu um kærleiksríka móður,
ömmu og tengdamóður, sem í senn
var fjölskyldunni góð fýrirmynd og
traust athvarf, virt af öllum. Þótt
dyr hafi nú fallið að stöfum á Laug-
arbraut mun minningin styrkja þá,
sem eftir standa, og varpa þeim
birtu á haustfölva daga. Fyrir hana
þökkum við öll einum huga.
Guð blessi minningu mætrar
konu.
Bjarni Guðmundsson