Morgunblaðið - 17.09.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1988
„Fjarðarsveit, dreifðir bæir, - fólk að slætti og niður undir sjónum umfangsmikill og skörulegur bær, felldur í umhverfi sitt.“
Skeggj astaðakirkj a
eftirBjarna Ólafsson
Bakkafjörður
Til eru landshlutar sem ýmsir full-
vaxnir íslendingar hafa ekki séð,
þótt þeir hafi annars víða farið.
Bakkaflói nefnist flóinn s-au undan
Langanesi, milli Langaness og Di-
graness. Flói þessi skiptist í þijá
firði, nyrst er Finnafjörður, þá Mið-
§örður og syðst BakkaQörður
Hreppurinn heitir Skeggjastaða-
hreppur. Dregur hann nafn af
kirkjustað sveitarinnar. Þorpið við
Bakkafjörð heitir Höfn. Firðir þessir
eru norður undir köldu Dumbshafi
og rekur stundum hafis að landi þar
á vorin. Trjáreki kemur nokkur að
ströndum þama norðurfrá og er
bændum til hlunninda. Næstu sveitir
eru ÞistilQörður norðan við Langa-
nes og liggur leiðin yfir Brekkna-
heiði. Sé hinsvegar farið til hinnar
áttarinnar, þ.e. til austurs, eins og
heimamenn segja, þá er haldið yfir
Sandvíkurheiði, til Vopnafjarðar.
Nokkuð jafnlangt er til beggja þess-
ara nágrannasveita frá Bakkafirði
eða Höfii. Eins og ég drap á fyrr,
þá munu margir landa okkar aldrei
hafa stigið fæti sínum í þessa af-
skekktu sveit.
Kirkjan hans afa á Knerri
Fjallkirkjan heitir stór saga eftir
Gunnar Gunnarsson eldri. Þar segir
Uggi Greipsson frá bemsku sinni
og uppvexti. Segir af þeirri þungu
raun er hann misti móður sína, lítill
drenghnokki, kynnum hans af
Soffíu, sem varð seinni kona Greips.
Nokkrar eftirminnilegar persónulýs-
ingar eru í Fjallkirkjunni. Lýsingu
afa á Knerri ber hæst. Amma stóð
við hlið afa. „Hún var öll í móra-
uðu.“ Þeir sem til þekkja, telja líkur
á að Knörr, sem Ketilbjöm Hranason
bjó á, sé Bakki við Bakkafjörð. Þar
bjó Þórarinn á Bakka, afi Gunnars.
Þaðan var móðir Gunnars.
Ýmsir em neftidir til þeirrar sögu,
sem menn muna vel, eftir að hafa
lesið Fjallkirkjuna. „Húsameistar-
inn, og timburklerkurinn, hann
Stebbi, — Stefán Ámason snikkari."
Meistari hans var Lars Höjgaard,
einn þriggja ábúenda á Bakka.
Hver les ósnortinn söguna af
Stebba, þegar hann er að reisa nýja
húsið fyrir Greip bónda og kemst
að raun um að hann hefur sagað
alla loftbitana of stutta? Nákvæm-
lega alin of stutta. Sá bær var í
Vopnafirði, en Uggi fékk að fara til
brúðkaups að Knerri með föður
sinum og stjúpmóður. Þar em falleg-
ar lýsingar. Uggi átti rauðan fola,
sem hann reið jrfir Sandvíkurheiði.
Þegar Knarrarsveit loks blasir við
augum segir svo í sögunni: „fjarðar-
sveit, dreifðir bæir, grænar engjar,
berir melar, ár, lækir, litlar tjamir,
búsmali á beit og fólk að slætti —
og á hæð niður undir sjónum um-
fangsmikill og skömlegur bær, felld-
ur í umhverfí sitt: Knörr.
Knörr, jújú, hann snýr stefninu
til hafs — og kominn að því að sigla,
en verður þó kyrr — hálfvegis á
þurm landi, hálfvegis í sjónum. Ket-
ilbjöm á bú í landi og bú í sjó.“
Þórarinn, afi Gunnars var aðsóps-
mikill bóndi á Bakka. Stóð hann oft
f landamerkjadeilum og málaferlum.
Hann átti sæti í sóknamefnd
Skeggjastaðasóknar.
Legstaður þeirra afa og ömmu
Gunnars Gunnarssonar er við aust-
urgafl kirkjunnar, móts við nyrðri
glugga í kór kirkjunnar. Á þeim
ámm, er Gunnar ólst upp í Vopna-
firði, stóð sama kirkja á Skeggja-
stöðum og nú stendur þar. Lítil
kirkja, byggð sterkri grind úr reka-
tijám. Prestur að nafni Hóseas
Ámason sat staðinn 1839 til 1859.
Hann stóð fyrir byggingu þessarar
kirkju 1845. Þórarinn á Bakka hefur
verið samtíða nokkmm prestum er
sátu Skeggjastaði, en presturinn
sem þar var, þegar sagan af brúð-
kaupinu gerðist, hefur líklega heitað
Jón G. Halldórsson, en hann sat
Skeggjastaði í 22 ár.
Ég kom fyrst til Bakkafjarðar
1961 og var Skeggjastaðakirkja þá
óbreytt frá aldamótum, en tekin að
hröma nokkuð, skökk á gmnni og
hallaðist, gólfið missigið og burðar-
lítið, bitar og dregari gengið úr
skorðum og af undirstöðum.
Raddir höfðu þá verið uppi um
að rífa þessa gömlu og „hrörlegu"
kirkju og byggja nýja, sumir vildu
auðvitað steypa upp nýja kirkju.
Flestir munu nú fagna því að ekki
var horfið að þessu ráði. Sóknar-
presturinn lét sér annt um að kirkja
þessi væri notuð áfram og að gert
yrði við hana og ákvað sóknamefnd
að láta gera rækilega við kirkjuna,
sem þá var 116 ára gömul og að
byggja auk þess við hana lítið skrúð-
hús með tumi. Fyrir framsýni og
áræði var einni af fegurstu perlum
íslenskra kirkna forðað frá glötun.
Skeggjastaðakirkja er merkileg
fyrir látiausa fegurð og fyrir að vera
byggð og klædd timbri, yst sem
innst. Bámjám hefur t.d. aldrei á
þak hennar komið.
Kirkjan er sjö stafgólf og geta
um hundrað manns setið í henni.
Grindin er sterkbyggð úr rekatijám
6x6 þumlunga gildum. Inni í grind-
inni, milli þilja var hlaðið hellugijóti
til að þyngja kirkjuna, svo að síður
væri hætta á að hún fyki.
Þakið er klætt með skarsúð og
þar yfir rennisúð með ijöður og borð-
um yfir samskeytum. Tveir smárúð-
óttir gluggar em á hvorri langhlið
með sextán rúðum í hveijum glugga,
á kórgafli er sama gluggastærð en
á framgafli sitt hvommegin dyra em
gluggar sem em aðeins hálf breidd,
með átta rúðum. Yfir prédikunarstól
er lítill gluggi í kvisti og fjögurra
rúðu gluggi uppi í stafni. Áð utan
em veggir klæddir standandi borð-
um en að innan póstþili. Kórþil er
með renndum pílámm ofanvert.
Nokkrir í Skeggja-
staðasókn 1961
í fyrsta hluta bókar Gunnars
Bjarni Ólafsson
„Þannig heldur tíminn
áfram o g minningin um
mannlíf á Bakkaf irði
1961 til 62 er mér óskýr
en hugijúf mynd. Mér
þótti mannlífið fagurt.
Lífsbarátta fólksins var
hörð og margvísleg
nútíma þægindi skorti.
Samgöngur strjálar,
vegir frumstæðir að
byggingu, hafnarað-
staða erfið.“
Gunnarssonar, Fjallkirkjunni, talar
Gunnar um minningar og árin sem
liðin em og koma aldrei aftur, þessi
ár sem vom leikur að stráum og
orðrétt stendur þar: „Og það em
ekki árin ein, sem liðu, margt af
fólki þess tíma er nú ekki lengur,
en sumt komið á tvist og bast, jafn-
vel minning þess lýsir stopulu ljósi
eins og stjama, sem gægist fram
við og við gegnum skýþykkni."
Þannig heldur tíminn áfram og
minningin um mannlíf á Bakkafirði
1961 til 62 er mér óskýr en hugljúf
mynd. Mér þótti mannlífið fagurt.
Lífsbarátta fólksins var hörð og
margvísleg nútíma þægindi skorti.
Samgöngur stijálar, vegir frum-
stæðir að byggingu, hafnaraðstaða
erfið.
Ég man að póstur var þó borinn
á bæina og man ég að sá sem bar
út póstinn var góðlegur og fallegur,
hvíthærður maður og hét Jónas. Ég
man einnig er bamabam hans var
skírt á Skeggjastöðum.
Foreldrar bamsins vom ung og
efnileg hjón, Ingibjörg og Ingvar.
Nú em þau afi og amma og stjómar
Ingibjörg verslun kaupfélagsins á
staðnum og Ingvar stundar sjóróðra
og dregur björg í bú. Einn þeirra
sem ég kynntist og varð vinur minn
á þessum ámm var Jón í Miðfirði.
Hann er dáinn, eins og margt af því
fólki sem þama var á þeim tíma.
Jón í Miðfirði var fátækur af ver-
aldarauði, en ríkur samt, í trú sinni
og trygglyndi.
„Fjarðarsveit, dreifðir bæir, - fólk að slætti og niður undir sjónum umfangsmikill
og skörulegur bær, felldur í umhverfi sitt.“
Rekatré flett.