Morgunblaðið - 17.09.1988, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1988
Opið hús
hjá mjólkur-
iðnaðinum
A mjólkuriðnaðinum hvilir sú skylda, að koma framleiðsluvörum sínum daglega um land
allt. Mjólkursamsalan í Reykjavík dreifir um 150 tonnum á dag.
Osta- og smjörsalan á Bitruhálsi í Reykjavík er sameign allra 17 nyólkursamlaga landsins.
Á rannsóknastofu nýólkuriðnaðarins er fylgst með gæðum og holl-
ustu nyólkurinnar.
í tilefni af Norrænu tækniári
verða flest fyrirtæki í mjólkur-
iðnaði með opið hús sunnudaginn
18. september kl. 13-17. Kynnt
verður sú háþróaða tækni, sem
beitt er í mjólkuriðnaðinum í
dag. Almenningi er boðið að
koma, kynnast starfseminni og
þiggja veitingar.
Þessi fyrirtæki verða opin:
Rannsóknastofa mjólkuriðnað-
arins, Laugavegi 162, Reykjavík.
Stofnað: 1982.
Osta- og smjörsalan, Bitruhálsi
2, 110 Reykjavík. Stofnað: 1958.
Mjólkursamsalan í Reykjavík,
Bitruhálsi 1, Reykjavík. Stofnað:
15. jan. 1935. Pullv.réttur
4.091.689 ltr.
Mjóikursamlag Borgfirðinga,
Borgamesi. Stofnað: 10. feb. 1932.
Pullv.réttur 9.323.448 ltr.
Mjólkursamlagið, Búðardal.
Stofnað: 28. mars 1958. Fullv.rétt-
ur 2.939.808 Itr.
Mjólkursamlag V-Barð., Pat-
reksfírði. Stoftiað: 1. sept. 1967.
Fullv.réttur 979.842 ltr.
Mjólkursamlag ísfirðinga,
ísafírði. Stofnað: 1936. 1966 í núv.
mynd. Fullv.réttur 1.652.959 ltr.
Mjólkursamlag SAH, Blöndu-
ósi. Stofnað: Des. 1947. Fullv.réttur
3.891.239 ltr.
Mjólkursamlag Skagfirðinga,
Sauðárkróki. Stofnað: 1935.
Fullv.iéttur 8.278.156 ltr.
Mjólkursamlag KEA, Akureyri.
Stofnað: 4. sept. 1927. Fullv.réttur
20.462.719 ltr.
Mjólkursamlag KÞ, Húsavík.
Stoftiað: 10. okt. 1947. Fullv.réttur
6.169.135 ltr.
Mjólkursamlag KHB, Egils-
stöðum. Stofnað: 18. apríl 1959.
Fuliv.réttur 2.570.531 ltr.
Mjólkurb. Kf. Fram, Neskaup-
stað. Stofnað: 1960. Fullv.réttur
523.769 ltr.
Mjólkursamlag KASK, Höfn,
Homafirði. Stoftiað: 1956.
Fullv.réttur 1.505.010 ltr.
Mjólkurbú Flóamauna, Sel-
fossi. Stoftiað: 28. feb. 1929.
Fullv.réttur 36.214.975 ltr.
Gömul lögmál —
háþróuð tækni
Fáar framleiðslugreinar á íslandi
hafa jafn lengi og mjólkuriðnaður- v
inn fært sér í nyt tækni tuttugustu
aldarinnar: 60 ár eru síðan íslend-
ingar fluttu inn erlenda sérþekk-
ingu og hafa sfðan reynt aðþjóna
neytendum með þróuðustu tækni
sem staðið hefur til boða á hverjum
tíma.
Samkvæmt nýlegum skoðana-
könnunum em fyrirtæki í mjólkur-
iðnaði efst á blaði í hópi þeirra sem
almenningur virðir mest og treystir
best. íslendingar eru líka langþjálf-
aðir í neyslu á mjólkurvörum og
voru í fyrsta sæti hvað varðar
neyslu mjólkur og mjólkurpróteina
í heiminum árið 1987, en í fjórða
sæti í neyslu ijóma og osta.
Nú eru milli 200—300 tegundir
mjólkurvara framleiddar á íslandi,
þar á meðal allir helstu ostaflokkar
sem þekkjast í heiminum. Osta-
neysla hefur aukist hlutfallslega
mest, en einnig hafa léttmjólk og
jógurt unnið á.
Mjólkin og þjóðfélagið
Mjólkurframleiðslan hefur verið
löguð að innanlandsþörfum:
Mjólkurframleiðslan er eðlilega
meiri á sumrin en vetuma. Þess
vegna er ákveðin birgðasöfnun á
sumrin óhjákvæmileg.
Fyrir nokkmm ámm var mjólk-
urframleiðslan á íslandi hins vegar
mjög mikið umfram innanlands-
neyslu. Birgðimar vom fluttar út
og kostuðu okkur fé í útflutnings-
bótum. Til þess að aðlaga fram-
leiðsluna var gripið til kvótakerfis.
íslenska kerfíð er fullvirðisréttar-
kerfí — hveijum bónda er tryggt
fullt verð fyrir ákveðið magn af
mjólk á ári. Á verðlagsárinu
1987/1988 nam innanlandsneyslan
99% af framleiðslu ársins. Aðlögun-
in hafði tekist fyrr en búist hafði
verið við. Þjóðfélagið allt nýtur
góðs af.
Framleiðslan er
hagkvæmari — mjólkin
ódýrari
Hagræðing, tækni og hag-
kvæmni hafa aukist í mjólkur-
vinnslu og dreifíngu. Bændur hafa
á undanfömum ámm byggt fram-
leiðsluna æ meir á innlendum að-
föngum, dregið úr notkun á inn-
fluttu kjamfóðri, ræktun og fjár-
festingum. Afleiðing alls þessa er
sú að mjólk hefur lækkað í verði
að raungildi.
Gæðaeftirlit %
Strangt gæðaeftirlit er á íslandi,
bæði með hráefninu frá bændum
og unnum vömm úr mjólk. íslend-
ingar styðjast við sams konar kröf-
ur og tækni og tíðkast með þeim
þjóðum sem taldar em reyndastar
og fremstar í rr\jólkuriðnaði. Mjólk-
uriðnaðurinn og vömr hans em
sífellt undir ströngu gæðaeftirliti:
Gæðaeftirlit fer fram með öllum
unnum mjólkurvömm skv. opin-
bemm reglum. Mjólkuriðnaðurinn
er eini iðnaðurinn hérlendis sem
stuðst hefur við reglugerðir varð-
andi framleiðslu sína í 50 ár.
• Osta- og smjörsalan annast
gæðaeftirlit á smjöri og ostum.
Eftirlitið er tvenns konar:
• Eftirlit með efna- og gerla-
innihaldi.
• Skynmat (útlit, lykt, bragð).
Ákveðin sýnishom fara síðan í
ítarlegar snefílefnamælingar og
aðrar rannsóknir.
• Hollustuvemd ríkisins tekur
stöðugt sýni af unnum mjólkurvör-
um og lætur rannsaka þau með til-
liti til ýmissa þátta.
* í Reykjavík tekur Heilbrigðis-
eftirlitið t.d. í viku hverri sýni af
vömm Mjólkursamsölunnar og fylg-
ist með gæðum þeirra.
Punktar úr tækninni í dag
* I allt að einni klukkustund á
hveijum morgni em þvegin og
dauðhreinsuð öll tæki og hringrás-
arkerfi í mjólkursamlögum áður en
framleiðsla hefst.
* Allt framleiðslukerfíð er lokað.
* Geymsluþol íslensku mjólkur-
innar hefur lengst, vegna betra
hráefnis og aukinnar tækni.
* 17 mjólkursamlög taka við
mjólk. Mörg þeirra em sérhæfð að
ákveðnum verkefnum.
* Um 106 milljónir lítra af mjólk
vom lagðar inn í mjólkursamlög til
vinnslu 1987.
* Ostaframleiðslan er aðallega á
Norðurlandi, í Búðardal og á Homa-
fírði.
* íslenskir ostameistarar hafa oft
unnið til verðlauna á erlendum vett-
vangi.
* Tækjakostur og aðstæður f
íslenskum mjólkuriðnaði em af al-
þjóðlegum gáeðastaðli.
* 100 mjólkurfræðingar em starf-
andi á íslandi. 9 íslendingar hafa
háskólamenntun á þessu sviði.
* Á mjólkuriðnaðinum hvílir sú
skylda að koma vömm sínum dag-
lega til neytenda um land allt.
* Smjörið sem framleitt er á
sumrin er gulara en smjörið úr vetr-
armjólkinni.
* Hráefnið er ekki bara mismun-
andi eftir árstímum, heldur er efna-
innihald að nokkm ólíkt eftir
byggðarlögum. Ekki er hægt að
nota sömu ostauppskrift á Akureyri
og Húsavík.
* Fituprósenta mjólkur er að jafn-
aði hæst á Austurlandi, en magr-
asta mjólkin kemur af Norðurlandi
vestra. Próteinmagn er ívið hærra
á Suðurlandi en annars staðar.
* í eitt kíló af smjöri þarf að
meðaltali rúmlega 20 lítra af mjólk.
* í einn lftra af ijóma þarf að
meðaltali um 9 lftra af mjólk.
* Venjuleg gerilsneyðing miðast
við að mjólkin hafi að lágmarki
verið hituð í 72oC í 15 sekúndur.
Uppmnalega forsendan fyrir þess-
um lágmörkum var sú að þá em
Mjólkin er verðmætust \
Framleiösluverómæti búgreinanna
í % af heildinni
verölagsáríö 1987/1988
Heildarverömæti búvöruframleiöslunnar
miöaö viö verö til framleióenda:
Kr. 13.178.340,529
mm

I
~ r
Naulgrípir Sautfó Garöávexir, Egg, alifuglar Laxog Svln
_______________________________oróCmrhús_____________________silungur_____________
Loódýr
Hross
Hlunnindi