Morgunblaðið - 27.11.1988, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1988
13
Þjððargjaldlirot Steingríms Hermannssonar virðist ekki
valda erlendom lánardrottnum okkar áhyggjum
Erlendir láníirdrottnar sem
ég ræddi við eru frá
Scandinavian Bank, sem
er okkar stærsti lánar-
drottinn, Citibank, sem
var til skammst tíma einn
stærsti lánardrottinn
okkar, Sumitomo Bank,
sem er orðinn mjög stór á þessu
sviði, Westdeutsche Landesbank,
og fjárfestingarbönkunum No-
mura og Yamaichi, sem hafa gjam-
an útvegað kaupendur að skulda-
bréfum okkar. Enginn þessara
manna, sem þó hver um sig ber
ábyrgð á lánaviðskiptum við ís-
land, hafði heyrt af yfírlýsingu
forsætisráðherra. Vildu þeir reynd-
ar allir túlka orð hans á þann veg
að þetta hefðu verið vamaðarorð
til Islendinga, sem líklega hefðu
ekki verið ætluð til „útflutnings".
„EKKI UN6FRÚ HEIMUR!“
Garret F. Bouton, aðalbankastjóri
Scandinavian Bank í London, er
mikill íslandsvinur og hefur komið
hingað reglulega í viðskipta- og
skemmtiferðir undanfarin 15 ár.
„Ha!ha!ha! Ég hefði nú haldið að
aðalfréttin á íslandi væri ungfrú
heimur! Nei, satt best að segja,
höfðu þessi orð forsætisráðherra
ykkar ekki borist mér til eyma,“
segir Bouton, og er greinilega
skemmt. Alvarlegri í bragði heldur
hann áfram: „Augljóslega er þetta
afar afdráttarlaus yfírlýsing, en
þeir sem þekkja ísland og hafa
staðið í lánaviðskiptum við -ísland
í gegnum árin hafa fullan skilning
á óstöðugleika íslensks efna-
hagslífs, sem byggist í svo ríkum
mæli á útflutningi fískafurða. Við
eigum ekki aðeins von á hagsveifl-
um hjá ykkur, heldur vitum við
með vissu acj þeirra ber að vænta.
Það má segja að það sé ein af stað-
reyndum lífsins í viðskiptum við
ykkar annars yndislega land.
Fj ármálasérfræðingar utan ís-
lands fylgjast grannt með stefnu
íslenskra stjómvalda í efnahags-
málum og tilraunum þeirra til að
draga innanlands úr áhrifum hag-
sveiflna sem orsakast af breyttu
útflutningsverði og minnkandi
fískafla, ásamt lækkuðu gengi
íslensku krónunnar. Þó er alls ekki
hægt að segja að þeir sem þekkja
vel til íslensks efnahagslífs fái
móðursýkiskast er þeir frétta af
ummælum forsætisráðherra ykk-
ar, en þeir sem minna þekkja til,
hafa minna samband við landið og
eiga lítil viðskipti við það gætu
haldið að sér höndum ef þeir
heyrðu af slíkri yfírlýsingu og talið
tiyggara að ijárfesta ekki í skulda-
bréfum á vegum íslenska ríkisins.
En ég tel það liggja í augum uppi
að aðvörun forsætisráðherrans
hafí verið ætluð eyrum Islendinga
eingöngu, en ekki lánardrottnum
landsins erlendis.“
CITIBMK HLJER LÍM
Stanley Ross, framkvæmdastjóri
Norðurlandadeildar Citibank í New
York: „Ha!ha!ha! Nei, þetta hef ég
ekki heyrt, því miður . . . Hvað
segir þú, kannski sem betur fer?
Já, kannski það!“
— Hvers vegna er það að
bankatoppar út um víðan völl
skellihlæja þegar ég ber þessi
ummæli forsætisráðherra undir
þá?
- Löng þögn, síðan enn meira:
„Ha!ha!ha!“, en þó hálfklemmdur
eða vandræðalegur hlátur. „Ég
held ég vilji ekkert um þetta segja,
þú verður bara að spyija forsætis-
ráðherrann ykkar um þetta."
ÍSLKND HEFIIR BESTB
MðGULEBU MEDMJELI
Barry Tatgenhorst er yfírmaður
alþjóðasviðs Sumitomo Bank í
London, en þessi japanski banki
er nú einn þriggja stærstu banka
í heiminum og hefur stöðugt verið
að auka lánaviðskipti sín við ís-
land, þannig að á þessu ári hefur
bankinn þegar haft milligöngu um
eða lánað til íslands samtals 80
milljónir dollara, eða um 3,6 millj-
arða króna. Tatgenhorst er greini-
lega alvörugefínn maður, því hann
hlær ekki þegar hann heyrir af
orðum forsætisráðherra, heldur
þegir um stund. Segir síðan:
„Reyndar hafði ég ekki heyrt af
þessum orðum herra Hermanns-
sonar, en almennt get ég sagt að
alþjóðlegir bankar ijúka ekki upp
til handa og fóta, þó að slíkar yfír-
lýsingar séu gefnar, því hver banki
fyrir sig er með sitt eftirlitskerfí í
viðkomandi landi og þarf ekki að
byggja afstöðu sína til lánveitinga
á ummælum stjómmálamanna. Ég
fullyrði að alþjóðlegar banka- og
lánastofnanir hafa fullan hug_ á
áframhaldandi lánvéitingum til ís-
lands. Við hjá Sumitomo-bankan-
um erum í alla staði mjög ánægð-
ir með viðskipti okkar við ísland.
Engin lánastofnun hefur nokkra
sinni tapað fé á viðskiptum við
ísland og betri meðmæli getur
ekki nokkur þjóð haft, þegar sóst
er eftir lánafyrirgreiðslu. Við höf-
um svo sannarlega ekki lent í
nokkram vandræðum að fá banka
til þess að lána til íslands, þegar
við höfum tekið að okkur slík verk-
efni, og það er ekkert sem bendir
til þess að þar verði breyting á í
háinni framtíð. Reyndar hafa
margir bankar þegar lýst áhuga
sínum á að vera áskrifendur að
tveimur lánum til íslands sem við
eram nú með í undirbúningi."
Tatgenhorst segir eins og Bou-
ton að hann telji að orð forsætis-
ráðherra hafí einkum verið ætluð
sem vamaðarorð til íslendinga, en
ekki til erlendra lánardrottna.
Hann kveðst þó telja að orð
Steingríms gætu haft einhver áhrif
á íjárfestingaraðila, sem era á
skuldabréfamarkaðinum, þannig
að þeir snera sér hugsanlega ann-
að með ijárfestingar sínar. Tatgen-
horst sagðist telja að slíkt ætti þó
einungis við um aðila sem ekki
þekktu til íslensks efnahagslífs.
HEFUR ÞÝÐINGU
INNANLANDS EN EKKIUTAN
Westdeutsche Landesbank hef-
ur um árabil átt viðskipti við Is-
lendinga og selt skuldabréf á veg-
um íslands. Patrick Oulds, svæðis-
framkvæmdastjóri bankans, hafði
þetta að segja: „Þjóðargjaldþrot!
Nei, það hafði ég ekki heyrt,“ og
síðan hló hann. „Auðvitað verður
því ekki mótmælt, að slík yfírlýsing
frá sjálfum forsætisráðherra lands
ykkar getur haft neikvæð áhrif sé
henni slegið upp í erlendum blöð-
um; einkum á þá sem lítið þekkja
til íslands en hyggja jafnvel á ein-
hvers konar ijármálaviðskipti við
landið. En ég tel að þessi ummæli
hans hljóti að vera ætluð íslending-
um til umhugsunar. I mínum aug-
um er forsætisráðherra að vara
þjóðina við og um leið að benda á
nauðsyn aðhalds og spamaðar í
versnandi efnahagsástandi. En al-
mennt talað tel ég ekki að áhrifín
af orðum hans verði mælanleg á
erlendum lánamörkuðum. Þýðing
orða hans getur því verið mikil
innanlands en ekki erlendis."
NOMURA, STÆRSTI
FJÁRFESTINGABANKI
f HEIMI
Þór Hallgrímur Guðmundsson
(sonur Ragnars Guðmundssonar)
er forstöðumaður þeirrar deildar
Nomura, japanska ijárfestinga-
bankans í London, sem fer með
fjármálaþjónustu við fyrirtæki og
útgáfu skuldabréfa. Nomura er
stærsti ijárfestingabanki veraldar.
Þór hafði ekki heyrt af yfírlýsingu
forsætisráðherra fremur en aðrir
viðmælendur mínir, þegar ég hafði
samband við hann. „Eg held ekki
að þessi orð forsætisráðherra muni
hafa áhrif á lánskjör íslendinga
erlendis, né á verð íslenskra
skuldabréfa. Fjárfestingaraðilar og
bankar eriendis fá alltaf góðar
upplýsingar um efnahagsástand á
íslandi frá Seðlabanka íslands.
Velflestir era vanir sveiflum í efna-
hagslífinu á íslandi og ég tel að
þessi orð Steingríms hafí því engin
áhrif. Á hinn bóginn gæti svo far-
ið, ef efnahagsástandið á íslandi
heldur áfram að versna, að íslend-
ingar þurfí að borga meira fyrir
lánin erlendis," sagði Þór.
Þór bætti við að hann teldi að
svona yfirlýsing forsætisráðherra
yrði metin allt öðra vísi í hinum
alþjóðlega íjármálaheimi, ef hann
gæfí hana í hópi fréttamanna á
ferð erlendis. Þá væri henni aug-
ljóslega ætlað að ná eyram er-
lendra lánardrottna, en eins og hún
kæmi honum fyrir sjónir, af fundi
hjá Sölumiðstöð hraðfrystihú-
sanna, þá væri hún fyrst og fremst
ætluð Islendingum.
GffTI VERIB
STÖRHffTTIILEG
Annar stór japanskur ijárfest-
ingabanki er Yamaichi Securities
og hjá höfuðstöðvum hans í Lon-
don er John 0‘Donnel, með þennan
líka heillandi írska hreim. Kemur
enda frá Cork. Gamalkunnugt „ha!
ha! ha!“ vora hans fyrstu viðbrögð
ásamt frásögn af því að hann hefði
ekki heyrt af þessum orðum Stein-
gríms Hermannssonar. 0‘Donnel
segir: „O.K. Agnes. Þetta er afar
varasamt umræðuefni og yfiriýs-
ing forsætisráðherra gæti verið
stórhættuleg. Ég veit ekki í hvaða
samhengi hún var gefin, en ég gef
mér, þar sem ég tel mig þekkja
nokkuð vel til íslensks efna-
hagslífs, að hann hafi tekið svona
djúpt í árinni til þess beinlínis að
FlUM VIB LÍHIH
Lántaka íslendinga erlendis getur gerst með mismun-
andi hætti. Frumkvæðið getur verið afhálfu er-
lendra lánastofnana eða af hálfu Seðlabankans,
Landsbankans eða annarra fyrirtækja eða stofnana.
Þegar um stærri lántökur er að ræða er oft leitað eftir
tilboðum frá lánastofnunum og að þeim fengnum er því
hagstæðasta yfirleitt tekið.
Seðlabankinn, Landsbankinn og fleiri lánastofnanir hér
á landi eru í reglulegu sambandi við marga erlenda
banka og lánastofhanir. Sumir erlendu bankanria senda
reglulega fulltrúa sina hingað til lands og stundum senda
íslensku bankamir sína fulltrúa erlendis til könnunar-
eða samningaviðræðna. Þannig segir dr. Jóhannes Nor-
dal seðlabankastjóri að þeim sé kleift að fylgjast með
þróun markaðarins á hveijum tíma.
Stundum kemur það fyrir að erlendar lánastofnanir
bjóða sérstök lán og efkjörin virðast okkur hagstæð,
eftir að hafa verið borin saman við það sem gerist á
alþjóðlegum lánamarkaði, þá er þeim tekið, en ef talið
er að hægt sé að ná betri kjörum er haldið út í samninga-
viðræður, þar sem reynt er að komast að samkomulagi
um betri kjör.
Sé ákveðið að leita eftir tílboðum erlendra banka gerist
það ýmist á þann veg að um samkeppnistilboð með form-
. legum hætti er að ræða, eða þá óformlega upplýsingaöfl-
un ly á íslenskum lántakendum, sem svo ve(ja það sem
þeir te(ja vera hagkvæmast á hveijum tima.
hrista upp í landsmönnum og vara
þá við, fremur en ætla að koma
einhveijum boðskap á framfæri við
lánardrottna íslands. Því tel ég að
svona staðhæfíng eigi ekki að
skaða hagsmuni ykkar eriendis,
þó að undir öðram kringumstæðum
hefði vissulega getað farið svo.
Á stundum kann að vera nauð-
synlegt að segja hlutina á jafnaf-
dráttarlausan og umbúðalausan
hátt ög forsætisráðherra virðist
hafa gert í þessu tilviki, til þess
að vekja þjóð til meðvitundar um
þann vanda sem við henni blasir.
Með því að tuska menn til kann
að vera meiri möguleiki á að fá
þá til þess að horfast í augu við
vandann og takast á við hann.“
Svc mörg vora þau orð fulltrúa
helstu lánardrottna okkar og af
þeim má marka að lánstraust okk-
ar erlendis standi jafntraustum
fótum eftir sem áður. Þjóðargjald-
þrotsboðskapur Steingríms Her-
mannssonar sé fyrst og fremst
ætlaður íslendingum og nú er bara
að bíða og sjá hvort hann nær
eyram landsmanna og verður tek-
inn til greina. Það er kannski ekki
ástæða til óhóflegrar bjartsýni,
þegar horft er til þess hvemig
stjómmálamenn standa að erlénd-
um lántökum. Lánsfjárþörfín fyrir
árið í ár hafði verið áætluð 9 millj-
arðar króna, en þegar hafa 18
milljarðar verið slegnir ’erlendis,
þannig að lánsfjár„þörfín“ jókst
um lítil 100%, án þess svo sem að
nokkur hefði fyrir þvi að skýra
sérstaklega í hveiju það lá.